جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫اسماعيليه يکي از فرق اسلامي است، که داراي عقايد و آراي کلامي خاص مي‌باشد. اسماعيليان همراه با گرايش خاص مذهبي خود، در حدود قرن سوم هجري وارد افغانستان شدند، و تا پايان قرن پنجم فراز و فرودهاي زيادي را در مسير فعاليت خود تجربه کرده، و تعاملات و موضع‌گيري‌هاي مختلفي را با حاکمان وقت پشت سر گذاشتند. از اولين فعاليت‌هاي مهم اسماعيليه در قرن سوم، قيام ذکرويه بن مهرويه قرمطي است، که در زمان مکتفي عباسي در منطقه غور صورت گرفت. بار دوم در سال 295 ابوبلال در همين ناحيه قيام نموده، و به‌طور گسترده شروع به دعوت اسماعيلي نمود. اين تلاش‌ها نتيجه داد و در مدت کوتاهي افراد زيادي را از غور و هرات به اين مذهب علاقمند نمود. اسماعيليان در سايه آزادي مناسبي که در دربار ساماني به‌دست آورده بودند، چندين بار به مراتب بالاي حکومتي دست يافتند، و البته بارها نيز توسط حاکمان ساماني سرکوب شدند. آن‌ها در اين برخوردها، فقط با انعطاف‌پذيري و آرامش، دعوت خود را ادامه مي‌دادند و هيچ‌گاه مأيوس نشدند. اما غزنويان که از شيوه رفتار سامانيان با اسماعيليه ناخشنود بودند، پس از دست‌يابي به قدرت، و تشکيل سلسله غزنوي، در سراسر قلمرو خود با اسماعيليان به‌شدت برخورد کردند، و آنان را هر کجا يافتند سرکوب نمودند. به همين دليل، رابطه حکومت محمود غزنوي با دولت فاطمي مصر، بسيار خصمانه بود، و سلطان محمود با نفوذ آنان به‌شدت مخالفت مي‌کرد؛ تا جايي که نماينده رسمي خليفه فاطمي مصر را اعدام نمود. محمود غزنوي براي از بين بردن شيعيان به‌خصوص اسماعيليان، به غور و ري لشکر کشيد، و جنايات سنگيني به‌نام خود ثبت کرد. او حکومت اسماعيلي مولتان را نيز نابود ساخت؛ اسماعيليان در زمان حکومت غزنويان هيچ حرکت خشونت‌آميز يا شورش انقلابي نداشتند، و با تحمل و آرامش، و به‌صورت مخفيانه براي حفظ موجوديت خود تلاش مي‌کردند.

‫افغانستان کشوري است که با وجود سابقه و قدمت تاريخي، و برخورداري از تمدن کهن، به‌عنوان کشوري محروم و عقب‌مانده در همه ابعاد جلوه مي‌نمايد. پژوهش حاضر کوشيده است تا علل و عوامل اصلي اين عقب‌ماندگي را مورد بررسي قرار دهد. مجموعه اين عوامل را مي‌توان به دو دسته داخلي و خارجي تقسيم نمود؛ در بعد داخلي، بي‌کفايتي مديران و فساد اخلاقي دربار، موجب فاصله گرفتن آن‌ها از ارزش‌هاي ديني و اجتماعي شده، و در کنار آن، گسترش بي‌سوادي به سبب فقر اقتصادي جامعه و فقدان امکانات آموزشي و نيروي انساني لازم، تبعيض مذهبي و نژادي در آموزش، و فرهنگ سنتي حاکم، عقب‌افتادگي فرهنگي را به‌دنبال داشته است. ناکارآمدي حاکمان در برنامه‌ريزي‌هاي دقيق، جنگ‌هاي داخلي و پيامدهاي حاصل از آن، قوم‌محوري و قوم‌سالاري، وفاق اجتماعي و وحدت ملي را متزلزل نمود. ازسوي ديگر، استبداد حاکم با تفرقه‌اندازي ميان اقوام و مليت‌هاي مختلف، و عدم مشارکت دادن آنان در ساختار حکومت با هدف حفظ مقام و موقعيت سياسي خود، باعث انحطاط سياسي اين کشور گرديد. عدم توسعه صنعت، تجمل‌گرايي و خوش‌گذراني زمامداران، و سيستم‌هاي مالياتي بي‌ثبات نيز اقتصاد افغانستان را دچار رکود نمود. و اما در بعد خارجي، نقش استعمار بسيار برجسته است؛ استعمارگران تحت تأثير اهداف سياسي و اقتصادي خاص خود، همواره با سياست استمرار جنگ، ناامني و بي‌ثباتي سياسي تلاش کردند تا از يک‌سو در افغانستان حکومتي وابسته، ضعيف و همسو با خود را برقرار سازند، و از سوي ديگر با تهاجم فرهنگي به محو فرهنگ بومي و ملي اين کشور اقدام کرده‌اند. همچنين سياست تضاد با کشورهاي منطقه و همسايه، موجب درگيري‌هاي داخلي و تنش و بحران در اين کشور بوده است. و اما راه نجات افغانستان، ايجاد حکومت مقتدر اسلامي با حضور همه مليت‌هاي ساکن در اين کشور است، که بر خلاف تمايل قدرت‌هاي بيروني، حاکميتي متحد و منسجم را در عرصه بين‌الملل براي خود به‌وجود آورند.