جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫در اين پژوهش، ابتدا ديدگاه اماميه مبني بر وجوب لطف براي خداوند به منظور اهميت دادن به بندگان خدا و نجات آنان ونيز مناقشات اشاعره در اين زمينه مطرح گرديده و دلايل اماميه مبني بر وجوب لطف و دلايل اشاعره در انکار آن، با توجه به مسأله حسن و قبح عقلي و شرعي و دلايل عقلي و نقلي مبتني بر اثبات و انکار قاعده لطف به صورت جداگانه و در قالب علم کلام تجزيه و تحليل شده است. نويسنده در چهار فصل، ابعاد مختلف موضوع را بررسي کرده و به تبيين مفاد قاعده لطف پرداخته است. فصل اول، علاوه برتعريف علم کلام، اهميت و مباحث مهم مطرح شده در اين علم و نيز ترسيم تاريخچه آن؛ به معرفي اجمالي شيعه و اشاعره، مفهوم قاعده لطف در لغت، اصطلاح و مفهوم اين قاعده نزد اشاعره و اماميه اشاره کرده است. فصل دوم، به شرح و بررسي قاعده لطف و اقسام آن، رابطه اين قاعده با حسن و قبح عقلي و نيزديدگاه‌هاي برخي از علماي اشاعره و اماميه در مورد مفاد قاعده مذکور اختصاص دارد. رابطه اختيار و تکليف انسان با قاعده لطف و شروط اين قاعده نزد اشاعره، از ديگر مباحث اين فصل مي‌باشد. در فصل سوم، دلايل اماميه مبني بر وجوب لطف و دلايل اشاعره در انکار آن به صورت مبسوط بيان گرديده و استناد آنان به دلايل عقلي، نقلي و براهين قرآني و روايي اين قاعده مطرح شده است. در فصل چهارم، ابتدا قاعده لطف از منظر برخي از متکلمان بزرگ شيعه، مانند شيخ مفيد، شيخ طوسي، علامه حلي، شهيد ثاني، سيدمرتضي و نيزاستدلال آنان در وجوب لطف در بعثت انبياي الهي و نياز به امامت مطرح گرديده و در ادامه، برخي از شبهه هاي مربوط به قاعده مذکور و موارد جريان آن در امور مختلف ديني، مانند وجوب نصب امام براي هدايت امت اشاره شده است. پاسخ به ديدگاه‌هاي اشاعره مبني برانکار قاعده لطف پايان بخش اين فصل مي‌باشد.

---

‫تأثيرات تربيتي محبت اهل بيت(ع) موضوع اين پژوهش است. محبت اهل بيت(ع) به‌عنوان ذريه پيامبر، در همه موجودات، حتي ملائکه و خداوند وجود دارد، و در روايات پيامبر اسلام(ص) به آن سفارش شده، و نشانه محبت به رسول خدا، ايمان واقعي و حيات طيبه شمرده شده است. تعبيراتي مثل اجر رسالت، ولايت الهي، حيات امت، اکمال دين، اتمام نعمت، رضايت الهي، بهشت مؤمنان، وسيله تقرب، صدقه قلبي، و نشانه اصالت نسب و شايستگي فرد، اهميت محبت اهل بيت(ع) را مي‌رساند. در مورد دلايل محبت به اهل بيت(ع) مي‌توان به ايجاد تحول عاطفي، ايجاد روابط پايدار، رضايت الهي و نشانه محبت به خدا، اشاره نمود. البته اين محبت بايد با اطاعت از دستورات الهي در تمام شئونات زندگي همراه گردد تا تأثير‌گذار باشد. از آثار تربيتي محبت اهل بيت(ع)، مي‌توان بيم و اميد، کرامت، سعادت، بخشش گناهان، توفيق توبه، رحمت، حکمت، هدايت و عنايت الهي، حفظ اسرار اهل بيت(ع)، ايجاد زمينه رشد، پشتکار در عمل، و حفظ مردانگي را نام برد. آرامش در عبور از پل صراط، امان از بحران قيامت، شفاعت، بهشت، حشر با آنان و مرگ شهادت‌گونه از آثار اخروي اين محبت است. از ديگر آثار محبت اهل‌بيت(ع) مي‌توان به آثار معنوي مثل دوستي با قرآن و شيعيان، محبوبيت، تبري از دشمنان و دوري از حسد اشاره کرد. محبت اهل بيت(ع)، چنان تأثيرات گسترده‌اي دارد که مي‌توان پيامدهاي آن را با استفاده از روايات مختلف، در عرصه‌هاي گوناگون اقتصادي، اجتماعي، اخلاقي، ديني، سياسي، فرهنگي و خانوادگي مورد بررسي قرار داد. اما محترم شمردن نام اهل بيت(ع)، قبور و اولاد آن‌ها از راه‌هاي ابراز محبت به آن‌ها مي‌باشد. همچنين از طريق اطاعت از ولي فقيه، تبري از دشمنان، ثبات قدم در ولايت، حمايت از اهل بيت(ع)، زيارت، عمل به احکام، کتمان فضايل از نامحرمان، گريه بر مصايب، و نام‌گذاري فرزندان به نام ايشان، مي‌توان به آن بزرگواران ابراز محبت نمود.

‫اين پاياننامه در شش فصل تنظيم گرديده است. هدف كلى آن بررسى شيوه سياسى ـ اجتماعى انبياء در قرآن است. در فصل اول، ضرورت مباحث سياسى ـ اجتماعى در قرآن با پنج دليل به اثبات رسيده و در فصل دوم اصول مشترك سياسى انبياءِ مورد بررسى قرار گرفته است. در فصل سوم، عوامل موفقيت انبياء در حركت سياسى اجتماعيشان و در فصل چهارم، موانع سياسى ـ اجتماعى موجود در نهضت انبياء مورد بحث قرار گرفته است. در فصل پنجم، از لغزشها و انحرافات سياسى ـ اجتماعى نهضت انبياء، كه توسط پيروانشان صورت گرفته بود، بحث شده است. در فصل ششم، نهضت پيامبر اسلام صلىاللهعليهوآله در سرزمين جزيرهالعرب و حكومت اسلامى او در مدينه به عنوان بهترين و جامعترين الگوى نهضت و حكومت انبياء معرفى شده است. نتيجهاى كه از اين تحقيق به دست آمده اين است كه: بعثت انبياء صرفا جنبه ارشادى نداشته بلكه آنان در هر عصر خود سياستمداران لايق و شايستهاى بودهاند كه براى اصلاح جوامع بشرى از گمراهى و جهالت قيام كرده و در مبارزات خود داراى حكمت و سيره سياسى خاصى بودهاند.

پژوهش حاضر تحت عنوان بررسی فقهی و حقوقی عنصر روانی جرم با نگاهی به حقوق جزای ایران و با هدف تبیین جایگاه عنوان «عنصر معنوی جرم» در آیات و روایات و متون فقهی و دیدگاه مشترک و متمایز فقها و حقوقدانان در خصوص عنصر روانی جرم انجام گردیده است. یافته‌های این مطالعه نشان می دهد که به لحاظ حقوقی برای آنکه فعل انسانی جرم به شمار آید باید؛ نخست، قانون گذار این فعل را جرم شناخته و کیفری برای آن مقرر کرده باشد (عنصر قانونی)؛ دوم، عمل یا ترک عمل مشخص به منصه ظهور و بروز یا کمینه به مرحله فعلیت برسد (عنصر مادی)؛ سوم، با علم و اختیار ارتکاب یافته باشد (عنصر روانی یا معنوی)؛ این عناصر که در تمامی جرایم مشتر کند عناصر عمومی نام دارند. در حقوق جزای اسلام عنصر روانی از سوی شارع مقدس لحاظ گردیده، بدین صورت که: عمل مرتکب در صورتی جرم محسوب می شود که اولاً: شخص مرتکب، اراده ارتکاب عمل را داشته باشد ثانیاً: این عمل را با قصد مجرمانه (سوء نیت) یا با خطای جزایی یعنی بی مبالاتی یا بی احتیاطی یا عدم رعایت مقررات و ضوابطی که فاعل اینگونه اعمال باید آن را رعایت کند انجام دهد. در حقوق جزایی ایران قانون گذار در خصوص شرطیت علم به موضوع تا تصویب قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ جز با عباراتی همچون «عالماً و عامداً» و «از روی علم و آگاهی» و نیز تصریح علم به موضوع و حکم در برخی جرایم عمدی، نص صریحی نداشت؛ اما در قانون اخیر الذکر موضع خود را در مورد اختلاف نظر های حقوقدانان در این که از ارکان و شرایط جرم عمدی است تعیین کرد. در این راستا، ماده ۱۴۴ از قانون مذکور می گوید: در تحقق جرایم عمدی علاوه بر علم مرتکب به موضوع جرم، باید قصد او در ارتکاب رفتار مجرمانه احراز گردد. قانونگذار در ماده ۱۵۵ قانون مجازات اسلامی ۹۲ مقرر داشته است: «جهل به حکم، مانع از مجازات مرتکب نیست مگر اینکه تحصیل علم عادتاً برای وی ممکن نباشد یا جهل به حکم شرعاً عذر محسوب شود».