جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫اين پژوهش به بررسي جايگاه زن و مرد در نظام خانواده و ولايت مرد بر زن با توجه به ويژگي هاي هر يک از منظر شيعه و اهل سنت مي‌پردازد و اشتراک ها و اختلاف هاي آنان در زندگي مشترک، از جهت انساني و تکويني و وظايف هر يک را در نهاد خانواده مشخّص مي‌کند. نوشتار حاضر در چهار فصل تنظيم و ارائه شده است: در فصل اول ضمن تبيين معناي خانواده در لغت و اصطلاح، از ديدگاهي جامعه‌شناختي و حقوقي به جايگاه خانواده در اسلام پرداخته و ارزش زن و مرد را جداگانه و در هيأت مکمّل يکديگر بررسي مي‌کند. آن گاه با اشاره به جايگاه فرزندان در خانواده، مفهوم سرپرستي و قوّاميت مرد و رياست او در خانواده را از منظر فقهاي شيعه و اهل سنت بيان کرده و ولايت پدر بر همسر و فرزندان را نيز از باب ولايت عام و خاص تشريح مي‌سازد. وي اين رياست را بر مبناي حقّ مرد بودن و مبناي طبيعي و اجتماعي بيان کرده و از لِحاظ آفرينش تفاوت‌هاي زن و مرد را از ابعاد جسماني، رواني و اِدراکي تفسير مي‌کند. وي خانواده را واحدي اجتماعي وصف کرده و تفاوت آن با ساير نهادهاي اجتماعي را بيان مي‌نمايد. اشتغال محوريت خانواده در اسلام، کارکردهاي خانواده، تنظيم رفتار جنسي ميان زن مرد و ديدگاه‌هاي جامعه شناختي و اسلام در باره نهاد خانواده، از ديگر محورهاي اين فصل به شمار مي‌آيد. نگارنده در فصل دوم ادلّه فقهي سرپرستي مرد در خانواده را از منظر فقه شيعه اماميه و اهل سنت بررسي کرده و آيات و رواياتي را در باره ولايت پدر بر ساير اعضاي خانواده و همچنين دليل اجماع و عقل در اين مسئله را از ديدگاه آنان ارائه مي‌کند. در فصل سوم شرايط و قلمرو سرپرستي مرد به همسر بيان شده و اموري همچون: بلوغ، عقل، رشد، توانايي، صلاحيت اخلاقي، قدرت و توانمندي جزو اين شرايط دانسته شده و قلمرو و محدوديت اين سرپرستي با توجه به حقوق مشترک و متفاوت زن و مرد و حقوق متقابل آنان به يکديگر تبيين مي‌گردد. دامنه رياست مرد بر زن در امور مالي، زناشويي، غيرمالي، نظارت بر معاشرت و رفت و آمد زن و تنبيه کردن او از ديگر مطالب فصل سوم محسوب مي‌شود. در فصل چهارم و پاياني محدوده رياست پدر برفرزندان، اداره امور اموال و دارايي فرزند، تأمين نفقه فرزندان، رياست پدر بر امور غير مالي فرزند، نگهداري و تربيت فرزند و حضانت او، تأديب فرزندان و دخالت کردن در امور مربوط به ازدواج آنان از منظر فقه شيعه اماميه و فقه اهل سنت تشريح و رويکردهاي فقهي آنان نيز در اين زمينه با يکديگر مقايسه گرديده است.