جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع جستار حاضر «تجرد برزخی» است و شیوه تحقیق مبتنی بر أخذ روی آورد میان رشته ای با تاکید بر روش عقلی در مقام اثبات و داوری است. تجرد را انحاء و مراتبی است؛ «تجرد برزخی»، مرتبه ای از تجرد را گویند که حد واسط میان تجرد محض و مادی صرف بوده و در عین برخورداری از آثار مادی، اصل ماده را فاقد است. عالم مثال از مراتب واقع در نظام هستی(مثال منفصل) و قوه خیال از مراتب نفس آدمی(مثال متصل)، مجرد به «تجرد برزخی» اند. نزد فیلسوفان مشایی، چون ابن سینا، میرداماد و لاهیجی، قوه خیال، مادی و عالم مثال فاقد صورت برهانی است. فخر رازی در نسبتی ناروا ابن سینا را قایل به تجرد خیال می داند. به عقیده نگارنده، رازی، خود نخستین فیلسوف مسلمانی است که بر تجرد خیال دلیل آورده است. سهروردی و ابن عربی، به رغم پافشاری بر عالم مثال، تجرد قوه خیال را منکرند. شیخ اشراق گویا نخستین فیلسوفی است که به تفصیل از احکام عالم مثال و به تعبیر وی اشباح مجرده سخن به میان آورده است. ابن عربی نیز در توصیف عالم مثال، بیش و کم موفق است؛ هر چند حضور برهان در کلمات وی اندک است. صدرالمتا لهین بر خلاف جمهور از یکسو مراتب تجرد نفس را از هم بازشناخت و از سوی دیگر، «تجرد برزخی» مثال منفصل را به اثبات رساند. از متاخران، سبزواری و از نوصدرائیان، علامه طباطبایی و دیگران، مطلق «تجرد برزخی» را پذیرفته اند. پاره ای از نتایج و آثار قول به «تجرد برزخی» عبارتند از:1- بقای نفوس غیر بالغ به مرتبه تجرد عقلانی 2- تجرد نفوس حیوانات تام الوجود 3- تصحیح معاد جسمانی و احوال اخروی 4- حشر نفوس حیوانات و...

دراین مقاله خواهیم گفت به خلاف آنچه تصور می شود، کفائت درنکاح دارای معنای واحدی درعلم فقه نیست، بلکه درهر یک از مباحث باب نکاح از معنایی خاص برخورداراست که با معنای آن درسایر مباحث متفاوت است. طبق هر معنا صفات و ویژگیهایی در آن معتبر می شوند که طبق معانی دیگر در آن معتبر نیستند. همچنین کفائت از دیدگاه اهل سنت نیز دارای معنایی است که با معانی آن نزد شیعه تفاوت دارد. همچنین خواهیم گفت که فقهای شیعه در سه مبحث در باب نکاح به بحث کفائت می پردازند: یکی جایی که از کفائت به عنوان شرط صحت نکاح یا عاملی که عدم رعایت آن موجب ایجاد حق فسخ می گردد یا آثار دیگری در پی دارد، سخن می گویند؛ دوم جایی که فقها بر اساس روایات به بیان مشخصات زوج مناسب یا کفو می پردازند و اموری را معرفی می کنند که یا رعایت کفائت در آنها مستحب است یا عدم رعایت در آنها مکروه می باشد؛ سوم در این بحث که اگر پدر یا جد پدری از نکاح باکره بالغه رشیده با کفو خود، ممانعت کنند، کسب اجازه ایشان برای نکاح لازم نیست. در ادامه مقاله به بیان دیدگا ههای مذاهب مختلف اهل سنت پیرامون کفا ئت در نکاح و تطبیق آنها با نظرهای فقهای شیعه خواهیم پرداخت. در این مبحث خواهیم دید که از دیدگاه مذاهب مختلف چه ملاکهایی در کفائت اعتبار دارند و رعایت یا عدم رعایت کفائت درنکاح چه آثاری را به دنبال خواهد داشت. همچنین مواضع فقهای شیعه را درباره نظرهای آنان در این زمینه بیان می کنیم. در این بخش از مقاله به چند نکته مهم اشاره می شود: یکی اینکه برخی از فقهای شیعه و سنی در مورد مسئله کفائت، نسبتهایی را به یکدیگر می دهند که با واقعیّت امر منطبق نیست. دیگر اینکه فقهای شیعه قائل اند اکثر اموری که اهل سنت در کفائت معتبر می دانند، در کفائت اعتباری ندارند و شمار بسیاری از بزرگان اهل سنت نیز در این زمینه با شیعه موافق اند. فقهای امامیه بعد از آنکه دلایل مورداستناد اهل سنت را ضعیف اعلام می کنند، با استناد به آیات و روایات، قول خود را با اثبات می رسانند. نکته دیگر نیز این است که از نظر شیعه، معتبر دانستن کفائت در نکاح به شکلی که اکثر اهل سنت می گویند، ریشه در آداب و رسوم دوران جاهلیت دارد و اسلام نیز نه تنها این آداب و رسوم را تایید نکرده، بلکه به مبارزه با آنها برخاسته است. احادیث بسیاری که خود اهل سنت نیز نقل می کنند، این امر راتایید می کند.