جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫مسئله حکومت و حاکميت، از مهمترين مسائل مطرح در زندگي اجتماعي بشر بوده است. اين پژوهش به جنبههاي مختلف حکومت از ديدگاه امام علي عليه السلام در نهجالبلاغه پرداخته است. پس از کليات، شرايط و ويژگيهاي حاکم و وظايف او، و حقوق متقابل حکومت و مردم ارائه شده است. از نگاه امام علي عليه السلام، حکومت به معني مديريت، هدايت و خدمت به مردم است. آن حضرت وجود يک حاکم عالم، عادل و مقتدر را براي نظامبخشي امور اجتماعي مردم، اجراي قانون الهي و رفع نيازهاي مردم، ضروري ميداند. همچنين براي حاکم، شرايط و خصوصياتي را لازم ميداند که از جمله آنها، ايمان، عقل و درايت، علم و معرفت، و عدالت و دادگري است. از نظر امام علي عليه السلام، نفس حکم راندن بر مردم هدف نيست؛ بلکه حکومت وسيلهاي براي تحقق و اجراي احکام الهي و ايجاد نظام عادلانه اسلامي است. از اين رو، براي حاکم وظايفي را باور دارد که به فردي و اجتماعي تقسيم ميشود. وظايف فردي حاکم، خودسازي و رعايت اخلاق اسلامي و وظايف اجتماعي او، ايجاد عدالت، ايجاد نظم و امنيت، و قضاوت است. همچنين براي قاضي شرايطي را قائل است که بيان شده است. امام عليه السلام حکومت و مردم را داراي حقوق متقابل ميداند. برخي از حقوق مردم بر حکومت از نظر آن حضرت عبارت است از: برابري و مساوات (يعني تساوي مردم در برابر حقوق، برابري مردم در مقابل قانون و تساوي در بيتالمال)، تأمين معيشت و رفاه عمومي، تعليم و تربيت و تأمين آزادي عقيده و بيان. همچنين حمايت از حاکم، وفاي به عهد و پيمان با حاکم، و خيرخواهي نسبت به حاکم، از جمله حقوق حاکم بر مردم است.

---

در منابع معتبر فقهی، مباحث جالب و مهمی در مفهوم و قلمرو غصب مطرح شده که برخی از آنها وارد قانون مدنی گردیده است لیکن قسمتی از این مباحث در قانون مدنی، مدون نشده ولی در سکوت قانون، می توان از منابع فقهی و این مباحث بهره جست. به عنوان نمونه اینکه، آیا برای تحقق غصب، صرف اثبات ید بر مال دیگری کافی است یا این ثبات ید برای همراه با ازاله ید مالک باشد؟ آیا حقوق معنوی (فکری) نیز قابل غصب است؟ در مورد مال، آیا فقط عین مال قابل غصب است یا غصب در مورد منافع هم تحقق می یابد؟ آیا غصب مال مشاع توسط یکی از شرکا، امکان پذیر است؟ در این تحقیق، ضمن بیان مفهوم و قلمرو غصب، پاسخ سوالات مذکور داده خواهد شد.