جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دیربازی است که بررسی موضوع ضرورت دخالت دین در زندگی اجتماعی بشر، یکی از مباحث دین‌شناختی تلقی شده است. در این میان یکی از مهم‌ترین مصادیق مداخله اسلام در زندگی انسان‌ها، ضرورت دخالت دین در فرآیند جرم‌انگاری و تعیین مجازات در نظام‌های کیفری بوده‌است؛ زیرا که اسلام براساس ویژگی‌های ذاتی خود مانند جامعیت ، جاودانگی، خاتمیت، هدف متعالی و جهانی بودن ضرورت دارد که در نظام کیفری دخالت کند. ازهمین‌رو، مسئله اصلی این رساله اثبات ضرورت دخالت باورهای اسلامی به لحاظ معرفت شناختی، هستی شناختی و انسان شناختی، در جرم‌انگاری و تعیین مجازات است. فرضیه رساله حاضر نیز این است که دخالت دین به لحاظ تئوری و عینی در جرم‌انگاری و تعیین کیفر ضرورت داشته است. ضرورت دخالت دین در جرم‌انگاری‌ها و در تعیین کیفرها درنظام کیفری اسلام به دو صورت رخ‌داده است؛ یکی به لحاظ مبنای معرفت‌شناختی، هستی‌شناسی و انسان‌شناختی؛ بدین معنا، که در منظومه‌ی جزایی اسلام، جرم‌انگاری‌ها و تعیین مجازات‌ها، مبتنی برنوع تلقی ویژه مباحث معرفت‌شناسانه، هستی‌شناسانه و انسان شناسانه‌ی دینی است. همین امر موجب شده است که در مباحث معرفتی، در کنار روش‌های عقلی، عرفانی، روش وحیانی نیز به‌عنوان سلطان روش‌ها پذیرفته ‌شده است. همچنین در موضوع هستی شناختی، هستی‌شناسی دینی مطرح گردیده که به جهان‌بینی فراطبیعی اعتقاد یافته است. در انسان‌ ‌شناسی نیز به انسان‌شناختی اسلامی باورمند است که انسان خلیفۀالله تلقی شده‌است. و دیگر به لحاظ مصداقی و موردی، بدین بیان که گزاره‌های دینی به‌طور عملیاتی شده در جرایم حدی به معنای اعم (حدود، قصاص، دیات) و نیز در جرایم تعزیری به جرم‌انگاری پرداخته و برای مرتکبین آن جرایم بر اساس مبانی معرفت‌شناختی، هستی‌شناختی و انسان‌‌ ‌شناحتی دینی، مجازات‌ها معین ‌شده‌اند. البته براساس تفسیر متفاوت از آموزه‌های مذهبی دربرخی از شرایط تاریخی مانند عصرغیبت، میان فقهای امامیه در اجرای مجازات‌های حدی اختلاف ‌نظر وجود داشته که اکثریت فقیهان امامیه اجرای کیفرها را در زمان غیبت پذیرفته و برای اثبات آن به ادله عقلی و نقلی تمسک جسته‌اند.گروه دیگر نیز از میان متفکران مسلمان در طی سال‌های اخیر به دلیل ارتباط با پیشرفت‌های صنعتی‌جوامع غربی و اثرپذیری از آن‌ها، به حیث دیدگاه مخالف ضرورت دخالت دین در نظام کیفری و جرم‌انگاری جرایم حدی و تعزیری و تعیین مجازات برای آن‌ها و اجرای کیفرها در شرایط کنونی بوده که از آن به‌عنوان چالش برون دینی یادشده است. این چالش، برخی نظری و برخی دیگر عملی است که هر دو بخش به ‌نقد گرفته‌شده است. به همین دلیل برآیند نوآورانۀ رساله، این است که ضرورت دخالت دین به لحاظ معرفت‌شناختی، هستی‌شناختی و انسان‌شناختی در جرم‌انگاری و تعیین مجازات به خوبی اثبات شده و نمونه عینی آن جرم‌انگاری جرایم حدی و تعزیری و تعیین مجازات و اجرای آن‌ها در همه اعصار تلقی شده‌ است.