جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این مقاله در صدد است تا تبیینى تاریخى و مفهومى فشرده از روشنفکرى در غرب را ارائه کند. بدین منظور نخست نقطه مقابل آن؛ یعنى جهان‏بینى مسیحیت قرون وسطى توصیف شده است و سپس تحولات فرهنگى اجتماعى اواخر قرون وسطى که زمینه‏ساز نهضت تجدید حیات فرهنگى (رنسانس) و اصلاح دینى (پروتستانتیزم) و بالاخره انقلاب علمى بودند، بیان گردیده و پس از ارائه گزارشى فشرده از نهضت تجدید حیات فرهنگى، نهضت اصلاح دینى و انقلاب علمى به عنوان عوامل تکوّن عصر روشنایى و روشنفکرى، به خود روشنفکرى، اهداف، ویژگیهاى روشنفکرى و روشنفکران پرداخته شده است. جهت ارائه بحثى انتقادى در این زمینه، نقد هگل از روشنگرى که در کتاب پدیدارشناسى روح مطرح شده است نیز گزارش مى‏گردد. قبل از پرداختن به نقد هگل از روشنگرى، ابتدا روند روشنگرى در آلمان و مراحل مختلف آن توصیف و سپس نقد هگل از روشنگرى در دو مرحله مطرح شده است: الف) نقد او از موضع سلبى روشنگرى نسبت به ایمان مذهبى. ب) نقد او از دستاوردهاى ایجابى روشنگرى. هگل در مجموع روشنگرى قرن هیجدهم از نوع فرانسوى آن را روشنگرى کاذب و سطحى مى‏شمرد. اما قبل از پرداختن به نقد هگل از روشنگرى، چگونگى و جایگاه روشنگرى در آلمان را بررسى مى‏کنیم و پیشاپیش خاطرنشان مى‏کنیم که پدیده روشنگرى در آلمان آن روزگار مانند پدیده روشنگرى در ایران امروز، امرى وارداتى، اجنبى و نامطلوب تلقى مى‏شده است.

چکیده: در زندگى بشرى، چاره‏اى از دوستى و همنشینى افراد انسانى با یکدیگر نیست. تک تک انسانها با طبایع و عواطف گوناگونى که دارند، نقاط مشترک یکدیگر را مى یابند و با هم دوست و هم نشین مى‏گردند. از رهگذر این دوستی ها، و همنشینی ها است که نتایج متعددى به بار مى‏نشیند؛ خوش بختی، و یا بدبختی نصیب انسان می گردد. مسأله اثر گذاری هم نشین و همنشینی ها بر ساحت روح و روان انسان یکی از موضوعات بسیار مهم در تفکر دینی محسوب می گردد، چرا که انسان یک موجود موثر و متأثر است یعنی نه تنها بر محیط پیرامونش اثر میگذارد بلکه از آنهم تأثیر می پذیرد، اساسا زمانی که انسان وارد مجموعه از انسانها می شود به تعبیر جامعه شناسان روح جمعی حاکم بر آن مجموعه افسار مدیریت روح و روان انسان را بدست می گیرد اگر اعضای مجموعه انسان ها مزکی و تر بیت شده ای باشند روح جمعی انسان ها را بسوی سعادت رهبری می کند ولی اگر اعضا را انسان های فاجر، و فا سق تشکیل بدهند انسان به سمت انحطاط پیش می رود. لازم به یاد آوری است که میل به همنشینی، و رفاقت در دوران نوجوانی و جوانی از شدت و حدت بسیار والایی برخوردار است، لذا ضروریست که انسان درگزینش آن محتاطانه عمل نموده تا از آسیب های که شئونات زندگی مادی و معنوی آنها را دچار می کند؛ در امان باشد.جامعه شناسان ایجاد همبستگی اجتماعی و مشارکت عمومی جامعه را ناشی از عواملی چون اعتقادات و احساسات مشترک و تعادل و هماهنگی میان باورها و ارزش ها می دانند و عامل اصلی واگرایی انسانها را جدال و ستیز و کمبود امکانات مادی تلقی می کنند. در نگاه اسلامی از جمله عوامل تقویت کننده همبستگی اجتماعی و مشارکت عمومی در سطح نظری و عملیعلم و آگاهی ، باور وایمان ، مشورت و تفاهم، مهربانی و مدارا ، صفا و یکرنگی و نوعدوستی،پیمان برداری واعتماد ومحبت است وبرای رسیدن به انسجام وهمبستگی اجتماعی انتخاب یک دوست وهم نشین خوب را پیشنهاد می کند و خصوصیات را مانند : ایمان، احترام به مقدسات و مسائل دینی،راستگویی ،دوستی دوطرفه، دورو نبودن، خیرخواه بودن وخوش اخلاق بودن درنظر گرفته. وعوامل موثر در انتخاب هم‌نشین را: همجواری، نیازها و جاذبه‌ها و مشابهت. و عوامل موثر درهمنیشنی را: تلاش برای همرنگ کردن همنشینان، همنوایی و عدم خویشتن داری در برابر وسوسه های شیطانی می داند. وباالاخره آثار و نتایج فردی و اجتماعی برای همنشینی قایل است.واژگان کلیدى: هم‌نشین، انسجام، همبستگی، انسان، اسلام، اثرپذیری و اثرگزاری.