جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫وحدت در جوامع انساني از مسائلي است که در عرصه‌هاي گوناگون زندگي جمعي، اثرگذار است. در همين راستا، وحدت امت اسلامي که مورد تأکيد قرآن و روايات مي‌باشد، همواره مورد توجه انديشمندان مسلمان نيز بوده است. پژوهش حاضر اين مسأله را با روش تاريخي، توصيفي و تحليلي در سيره امام علي(ع) مورد بررسي قرار داده است. منظور از وحدت اسلامي، همکاري پيروان مذاهب اسلامي بر پايه اصول مشترک و ثابت به منظور تحقق اهداف و مصالح عاليه امت مسلمان، و اتخاذ موضع متحد در برابر دشمنان مشترک مي‌باشد. بديهي است که اين اتحاد همراه با احترام به تعهدات عقيدتي و علمي هر مسلمان در برابر مذهب خويش خواهد بود. بررسي سيره امام علي(ع) نشان مي‌دهد که آن حضرت در شرايطي که کيان اسلام و يکپارچگي امت تهديد مي‌شد براي تحقق وحدت امت اسلامي تلاش نموده و سختي‌هاي بسياري را متحمل گرديده است. ايشان پس از رحلت پيامبر اکرم‌( و با وجود غصب خلافت از سوي مخالفانش، به‌خاطر حفظ اساس اسلام و صلاح دين، با دلسوزي و خيرانديشي به همکاري با خلفا پرداخت، و بهانه را از دست فرصت‌طلباني که به‌دنبال تفرقه در ميان مسلمانان بودند، گرفت. او حتي براي خواباندن غائله سياسي و شورش مردم عليه خليفه سوم، شخصاً وارد عمل شد. سيره عملي و فرهنگي امام علي(ع) نيز نشان مي‌دهد که آن حضرت حتي در زمان رهبري امت اسلامي براي کاهش تنش‌ها، در برابر برخوردهاي منفي افراد خويشتن‌داري مي‌کرد و با چشم‌پوشي از برخي تقصيرات افراد، شيوه معاشرت اسلامي را به پيروان خود مي‌آموخت. ايشان با حضور در محافل علمي، اجتماعي و عبادي، اهتمام جدي خود را براي همگرايي مسلمانان نشان مي‌داد و با حضور در مجلس خلفا از ايدئولوژي اسلام در برابر شائبه‌هاي عقيدتي صيانت مي‌کرد. قبيله‌گرايي، رياست‌طلبي، حب دنيا و جهالت، از جمله آسيب‌هايي بودند که وحدت جامعه اسلامي را تهديد مي‌کرد و امام علي(ع) با آن‌ها مقابله مي‌کرد.

‫اين تحقيق، از منظري فقهي و حقوقي به مسأله احياي اراضي موات و شرايط و احکام و قوانين مترتب بر آن مي‌پردازد و شروط ملکيت داشتن اين زمين‌ها را براي کساني که آن‌ها را آباد مي‌سازند، با استفاده از ادله شرعي و مقررات حقوق موضوعه اسلامي و حقوق آباد کنندگان بررسي مي‌کند. نوشتار حاضر در چهار فصل ابعاد مختلف اين موضوع را دربر مي‌گيرد. در فصل اول مباحثي کلي درباره مفهوم لغوي، اصطلاحي، فقهي و قرآني زمين و آراي فقها و حقوقدانان در اين باره، مفهوم موات و زمين موات در فقه اماميه و فقه اهل سنت و مراد از آباد کردن زمين‌هاي موات (احياي اراضي موات) در فقه و حقوق اسلامي بيان شده و ديدگاه‌هاي فقهاي اماميه و اهل سنت در مورد انواع زمين‌ها و احکام اقتصادي و فقهي آن ها برجسته گرديده است. فصل دوم به احکام اراضي موات قبل از احيا اختصاص دارد و مالکيت دولت اسلامي بر اين زمين‌ها، قول به اباحه اين زمين‌ها براي هر کسي که در آباداني آن‌ها بکوشد، شرط بودن اذن امام معصوم( در عصر حضور و اذن حاکم اسلامي در عصر غيبت در احيا نمودن اراضي موات، مشروعيت احياي اين قبيل از اراضي، آراي فقهاي مسلمان در اين مسأله، آراي فقهاي شيعه و اهل سنت در مورد ملکيت اين زمين‌ها و اولويت در تصرّف آن ها همراه با ادله فقهي اين فقها از قرآن، روايات، اجماع و همچنين رويکردهاي مختلف حقوقي در اين زمينه، از ديگر مندرجات فصل دوم محسوب مي‌شود. فصل سوم به دخالت و نقش دولت اسلامي در احياي اراضي موات اختصاص دارد و ضرورت صدور حکم از جانب دولت براي احياي زمين‌هاي موات جهت مشروعيت يافتن ملکيت اين قبيل از اراضي و اختلاف نظر فقها و احکام و مقررات حقوقي در اين باره تشريح گرديده و تعلق گرفتن ماليات بر اثر زراعت در اين زمين‌ها و آراي مختلف فقهي و حقوقي مربوط نيز منعکس مي‌شود. فصل چهارم به کيفيت احياي اراضي موات و شرايط آن در فقه و حقوق اسلامي پرداخته و لزوم اذن امام يا حاکم اسلامي و نياز نداشتن به چنين اذني از سوي امام( و قانون و حريم نبودن اين اراضي، از منظري فقهي و حقوقي تبيين شده است.