جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫جايگاه رفيع وشخصيت والاى على (ع) در فرهنگ شيعه ونياز هميشگى جامعه مسلمين، به خصوص جامعه ما در عصر حاضر، به الگوگيرى از روش‏هاى سياست گذارى وحكومت دارى امام على (ع)، ما را بر آن داشت كه به بررسى وتبيين يكى از جنبه‏هاى زندگى اجتماعى وسياسى ايشان بپردازيم. امام على (ع) در دوران حيات رسول اكرم (ص)، لياقت وشايستگى خود را براى رهبرى پس از ايشان، نشان داد وبارها پيامبر (ص)، اين مطلب را به مسلمانان يادآورى كرد. ولى پس از رحلت پيامبر (ص) عده‏اى به مخالفت با امام على (ع) برخاسته وجايگاهى را كه برازنده او بود، تصرف كردند. پس از گذشت سالها، هنگامى كه جامعه مسلمين از الگوى جامعى كه پيامبر (ص) براى آن بنا نهاده بود، فاصله گرفته بود، مردم به امام روى آوردند وبراى سپردن رهبرى، به ايشان پاى فشارى كردند. اما اين برهه از زمان، پايان مخالفتها با امام نبود، بلكه مخالفتها با او ابعاد گسترده‏تر وشدت بيشترى يافت. فزون خواهان وقدرت طلبانى كه تاب تحمل عدل علوى را نداشتند وكوردلانى كه درك وپيروى از سياستهاى حكيمانه امام بر ايشان دشوار بود، به مخالفت با امام برخاستند ومشكلات وموانع فراوانى در برابر او به وجود آوردند. تبيين چگونگى رويارويى امام با اين مخالفان از اهداف ما در اين پژوهش است. مواجهه امام با مخالفان، مسبوق به قواعد وشيوه‏هايى بود كه ما در فصل دوم با عنوان مبانى نظرى وروشهاى اصولى امام (ع) بدان پرداخته‏ايم. سپس در فصل سوم، گزارش كوتاهى از زندگى امام ومرورى بر شايستگى‏ها وسوابق درخشان امام آمده است كه مكمل نحوه نگرش امام به مسائل اجتماعى وانگيزه ايشان از ايفاى نقشهاى كليدى اجتماعى مى‏باشد. در فصل چهارم به ترسيم شخصيت وانگيزه واقدامات مخالفان پرداخته شد، تا شرايط دشوار به وجود آمده، مجسم شود. در فصل پايانى، گونه‏هاى برخورد امام با مخالفان به تناسب نوع مخالفت وانگيزه آنان، از ميان رخدادهاى تاريخى عصر امام على (ع) بيرون كشيده شده وتحت عناوين مدارا، سكوت، نصيحت وخيرخواهى، انتقاد، گفتگو، افشاگرى ونبرد، تفكيك ودسته بندى شده است. برخورد امام با مخالفان، واكنش طبيعى در برابر رفتار نامناسب آنان نبود بلكه عملكرد امام در برابر مخالفان هميشه تابع مصالح اسلام وحفظ اصول آن بود وهمواره مصالح شخصى خود را فداى مصالح اسلام مى‏كرد. امام در برابر اجحاف، اهانت وفشارهاى آنان تا آنجا كه اصول اسلام، مورد تهديد قرار نمى‏گرفت، شكيبايى مى‏ورزيد وبا آنان رفتارى مسالمت‏آميز داشت. سخنان آنان را مى‏شنيد وبا آنان به گفتگو مى‏نشست وبا مخالفان جز به هنگام رويا رويى براندازانه، برخورد جدى نمى‏كرد كه آن هم پس از توجيه كامل واحتجاج وافى بوده است. اصل در سياست علوى در قبال مخالفين، مدارا وپرهيز از خشونت وپرداختن به حل منطقى اختلافات بوده است ونبرد آخرين راهى بود كه به ناچار براى خارج كردن عضو بيمار درمان ناپذيرى كه ساير اعضاى جامعه را نيز در معرض بيمارى ونابودى قرار داده بود، به كار گرفته مى‏شد. اين تحقيق مى‏تواند دست مايه تبيين هر يك از مبانى نظرى وروشهاى اصولى امام وهر يك از گونه‏هاى برخورد امام با مخالفان به طور گسترده و تحليل وتطبيق آن با شرايط كنونى و به كارگيرى در سياست گذاريهاى كلان باشد.