جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نصیرالدین طوسی پایه‌­گذار جریان «خردورزی فلسفی» در مدرسة­ فلسفی کلامی حلّه به شمار می‌­رود. صفت بارز این جریان فکری، توجّه جدی به مباحث «امور عامّه» است که آثار آن در مسائل خاص الهیاتی نیز دیده می‌­شود. پژوهش پیش‌ِرو عهده‌­دار تبیین مسئلۀ معناداری اسامی خداوند در برخی از آثار نصیرالدین طوسی و فاضل مقداد است که به پیروی از دیدگاه ابن­‌سینا، با رویکرد تنزیهی تشریح شده است. ابن­‌سینا که بر پایۀ قاعدۀ معرفت­‌شناختی «ناممکن‌بودن انتزاع دو مفهوم از حقیقت بسیط»، به ترادف مفهومی صفات ذاتی خداوند باور داشت، برای پاسخ به اشکال مقدّری ناظر به معانی متفاوت صفات خداوند در گزاره­‌های الهیاتی، طرحی سه­‌گانه ارائه داد که دربرگیرندة سلب معنای مقابل، اضافه به مخلوق، یا ترکیبی از آن دو بود. نصیرالدین طوسی در آثار خود از نظریۀ ترادف مفهومی سخنی به میان نیاورد؛ ولی بدون ذکر نام ابن­‌سینا، طرح سه­‌گانۀ وی را در الفصول النصیریة به کار گرفت. البته طوسی به‌جای عنوان «معانی صفات»، بحث خود را بر پایۀ «معانی اسامی خداوند» و اقسام آن سامان داد؛ بدین‌لحاظ اللّه به‌عنوان «اسم ذات» به‌تنهایی، در دسته­‌ای جداگانه‌­ای قرار گرفت و طرح پیشین ابن‌­سینا با ادبیات کلامی‌­ـ ­فلسفی طوسی، به طرحی چهارگانه ارتقا یافت. بعدها فاضل مقداد در الأنوار الجلالیة، با ادبیات ساده‌­تری آن طرح را تشریح و برخی ابهامات آن را مرتفع ساخت. حاصل دیدگاه تنزیهی محقّق طوسی آن است که اسامی متعدّد خداوند، دلالت بر تحقّق مبادی صفات در ذات احدی ندارند؛ ازاین­‌رو اطلاق اسامی متعدد بر خداوند با بساطت ذات، سازگار است.

براساس آخرین نظریات حوزة معناشناسی شناختی، بشر به صورت آگاهانه یا ناخودآگاه، برای ساده‌سازی مفاهیم پیچیدة ذهنی از استعارة مفهومی استفاده می‌کند. فیلسوفان، از کسانی هستند که برای فهم‌پذیرساختن مفاهیم انتزاعی فلسفی، از استعاره‌های مفهومی بسیار بهره برده‌اند. در پژوهش حاضر به‌کارگیری استعاره‌های مفهومی برای تبیین علم حضوری در اندیشة ابن‌سینا بررسی می‌شود. ابن‌سینا از این استعاره‌ها برای مفهوم‌سازی و ساده‌سازی علم حضوری بهره برده است. او معتقد است که ادراک حضوری زمانی حاصل می‌شود که معلوم نزد عالِم یعنی نفس حضور یابد؛ اما درعین‌حال این حضور را تنها شرط لازم برای حصول معرفت نمی‌داند و معتقد است که باید فرایند مشاهده و اشراق نیز فراهم باشد تا حضور به کسب علم بینجامد. باتوجه‌به برداشت‌هایی که از سخنان وی می‌شود، دو استعارة «علم حضوری، دیدن است» و «علم حضوری، اشراق است»، به دست می‌آید که در استعارة دیدن، سه عنصر یعنی بیننده و شیءِ دیده‌شده و نسبت میان آن‌ها حائز اهمیت است و در استعارة اشراق هم دو عنصر تابنده و شیءِ مستنیر وجود دارد. این مقاله باروش توصیفی ـ تحلیلی می‌کوشد به بررسی استعاره‌هایِ مفهومی به‌کاررفته در علم حضوری در فلسفة سینوی با روش کاملاً اکتشافی و درنتیجه به‌دوراز هرگونه فرضیه‌سازی بپردازد.

هدف:‌ هدف اصلی از انجام این تحقیق، مطالعۀ انتقادی خودشیفتگی و درون‌گرایی انسان معنوی در نظریۀ «جمع عقلانیت و معنویت» بود. روش: روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی از طریق مطالعات کتابخانه‌‌ای و استنادی می‌‌باشد. در این تحقیق، با تأکید بر مبانی حکمت صدرایی و آموزه‌های وحیانی اسلام، مؤلفه‌های خودشیفتگی و درون‌گرایی ارزیابی شده است. یافته‌ها: مهم‌ترین نقدهای وارد بر مؤلفه‌های درون‌گرایی و خودشیفتگی عبارتند از: عدم امکان عرضۀ الگوی معنوی، فراموشی نقش نهادها و ساختارها در زندگی، ازخودبیگانگیِ انسان معنوی خودشیفته و خودخواهی معنوی. نتیجه‌گیری: این نظریه با پذیرفتن مبانی دنیای مدرن، ویژگی‌های خاصی را برای مسیر معنویت‌گرایی برمی‌شمارد. «خودشیفتگی» و «درون‌گراییِ» انسان معنوی از جملۀ این ویژگی‌ها می‌باشند. این مؤلفه‌ها در حقیقت پیامد و لازمۀ مبنای «فردگرایی» معنویت‌اند. انسان معنوی با تفرّد خود، به دنبال درون‌گرایی حداکثری و ابراز خود به دلیل خودشیفتگی است. در نتیجه، این دو مؤلفه، نظریۀ عقلانیت و معنویت را با چالش جدّی مواجه می‌کنند.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی نگرش دانشجویان تحصیلات تکمیلی علوم انسانی نسبت به مقوله تحول در علوم انسانی در ابعاد سه‌گانه نگرش شامل شناختی، عاطفی و رفتاری بوده است. روش: این تحقیق از نظر هدف یک تحقیق کاربردی و از نظر روش گردآوری داده‌ها توصیفی- پیمایشی محسوب شده است. جامعه آماری این تحقیق دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشکده علوم اقتصادی و اداری دانشگاه قم بود که با استفاده از فرمول کوکران ۱۷۶ نفر به عنوان نمونه در نظر گرفته شد. اعتبار ابزار اندازه‌گیری، پرسشنامه محقق ساخته بوده که اعتبار آن، بررسی و مورد تایید قرار گرفت. برای بررسی روایی محتوایی از شاخص CVR و برای روایی سازه از تحلیل عاملی تاییدی و نرم افزار PLS3 استفاده شد. همچنین پایایی ابزار اندازه‌گیری از روش‌هایی مانند آلفای کرونباخ، پایایی ترکیبی، متوسط واریانس استخراج شده و ... بررسی و مورد تایید قرار گرفت. آزمون فرضیات پژوهش، با استفاده از نرم‌افزارSPSS23 انجام شد. یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان می‌دهد که نگرش دانشجویان تحصیلات تکمیلی علوم انسانی دانشگاه قم نسبت به موضوع تحول در علوم انسانی مثبت بوده و به ترتیب بعد عاطفی، شناختی و رفتاری در رتبه‌های اول تا سوم قرار دارند. همچنین دانشجویان آقا نگرش بهتری نسبت به خانم‌ها در این زمینه دارند.

هدف: هدف پژوهش حاضر غنی‌سازی دروس معارف اسلامی با استفاده از مدل یادگیری تلفیقی انعطاف پذیر و تاثیر آن بر رضایت تحصیلی و یادگیری خود راهبر دانشجویان علوم پزشکی اسدآباد (مطالعه موردی: درس فرهنگ و تمدن اسلامی) بود. روش: روش‌ پژوهش نیمه‌آزمایشی از نوع پیش-آزمون-پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعه‌ آماری پژوهش را کلیه دانشجویان کارشناسی دانشگاه علوم‌پزشکی اسدآباد در سال تحصیلی 402-1401 تشکیل دادند. از بین جامعه فوق 90 نفر از دانشجویان کارشناسی که درس فرهنگ و تمدن اسلامی را در نیمسال اول سال‌تحصیلی اخذ کرده بودند با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس به عنوان حجم نمونه انتخاب و سپس نمونه منتخب به صورت تصادفی در قالب گروه‌های آزمایشی و کنترل (هر گروه 45 نفر) قرار گرفتند. مشارکت‌کنندگان گروه آزمایش به مدت یک ترم تحصیلی از رویکرد یادگیری تلفیقی انعطاف پذیر و گروه کنترل از روش متداول بهره‌مند شدند. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه‌های‌ رضایت از تحصیل لنت و همکاران (2007) و فیشر، کینگ و تاگو (2001) بود. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از شاخص‌های آماری توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) و آمار استنباطی (تحلیل کوواریانس چند متغیری) استفاده شد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی دلایل عدم استقرار نظام حمکرانی مبتنی بر مبانی دانشگاه اسلامی در نظام آموزش عالی کشور می‌باشد. روش: رویکرد پژوهش حاضر کیفی که از راهبرد پدیدارشناسی توصیفی استفاده شد. مشارکت‌کنندگان در پژوهش شامل خبرگان دانشگاهی و پژوهشگاهی با سوابق انجام پژوهش‌های حوزه دانشگاه اسلامی بودند که با استفاده از روش هدفمند از نوع گلوله برفی و با در نظر گرفتن اشباع نظری در یافته‌ها تعداد 14 نفر انتخاب شدند. ابزار پژوهش حاضر مصاحبه نیمه ساختار یافته بود که به روش کدگذاری تحلیل شد. یافته‌ها: دلایل عدم استقرار نظام حمکرانی مبتنی بر مبانی دانشگاه اسلامی در نظام آموزش عالی کشور ایران 5 مقوله عدم وجود الگوی مدیریتی مبتنی بر سند دانشگاه اسلامی در نظام آموزش عالی، کم‌توجهی در تربیت حکمرانان و مدیران مبتنی بر شاخص‌ها و ویژگی‌های دانشگاه اسلامی، غلبه مدیریت سیاسی بر مدیریت اسلامی و علمی در نظام آموزش عالی، عدم باور و همراهی عمده بدنه علمی و کارشناسی وزارت علوم، دانشگاه‌ها، مراکز و موسسات آموزش عالی در استقرار و مدیریت دانشگاه اسلامی و ملتزم نبودن مدیران و رؤسای نظام آموزش عالی کشور به مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی در خصوص مدیریت مبتنی بر دانشگاه اسلامی تقسیم‌بندی شدند.

هدف: این پژوهش با هدف بررسی تأثیر محیط آموزشی دروس معارف اسلامی بر تقویت سرمایۀ اجتماعی دانشجویان انجام شده است. موضوع سرمایۀ اجتماعی از ضرورتهای مورد نیاز عصر کنونی بوده و دروس معارف اسلامی ارائه‌شده در دانشگاهها می‌تواند زمینه‌ساز تقویت این عنصر در میان نسل جدید باشد. روش: پژوهش حاضر بر اساس هدف از نوع تحقیقات کاربردی و از نظر ماهیت، جزء تحقیقات توصیفی- همبستگی و از شاخۀ میدانی به شمار می‌آید. جامعۀ آماری پژوهش حاضر، کل دانشجویان دانشکده‌های فنی و مهندسی و علوم پایه دانشگاه لرستان به تعداد 300 نفر بودند که در نیمسال انجام پژوهش، یکی از دروس معارف اسلامی را انتخاب کرده بودند. یافته‌ها: محیط آموزشی دروس معارف اسلامی بر تقویت سرمایۀ اجتماعی دانشجویان، تأثیر مثبت و معناداری دارد. نتیجه‌گیری: محیط آموزشی دروس معارف اسلامی می‌تواند به عنوان یک متغیّر تأثیرگذار، سرمایۀ اجتماعی دانشجویان را به صورت مثبت تحت تأثیر قرار دهد؛ به این معنی که با تلاش برای بهبود فضای آموزشی این دروس، می‌توان سرمایۀ اجتماعی دانشجویان را شامل سرمایۀ ساختاری، شناختی و ارتباطی، تقویت کرد.

فلسفه باید از همه چیز بگوید و باید این کار را بنابر نظام همه‌گانی شرط‌ها انجام دهد. و آن‌گاه، البته پرسش اجتناب‌ناپذیر تعهد سیاسی فیلسوف امروز مطرح می‌شود. می‌پندارم با وجود همه‌ی این‌ها و با این دیدگاه، ما به شخصیت فیلسوف متعهد برمی‌گردیم، از آن رو که چاره‌‌ی دیگری نداریم. فلسفه‌ی دانشگاهی مطلق به هیچ دردی نمی‌خورد. استاد قدیمی من سارتر می‌گوید: «ما لایق نیاکان‌مان نیستیم». و وقتی از او می‌پرسم: «اما نیاکان راستین ما چه کسانی اند؟»، پاسخ می‌دهد: «روسو، ولتر، و فیلسوف‌های انقلاب فرانسه». باور دارم که حق با اوست: امروز فلسفه باید از نو گونه‌ای از پایگاه را استوار کند، یعنی فلسفه از یک سو، نظری، مفهومی، مختص به حقیقت‌ها، و تحت شرط‌ها‌ست، و از سوی دیگر، چون به‌دقت فلسفه همه‌ی این‌هاست، باید در شخصیت متعهد و رادیکالی شکل گیرد که در برابر جهان معاصر با شخصیت سلطه‌گرش می‌ایستد.

"شوپنهاور" ژرف ترین و بی رحم ترین بدبین فلسفه ی غرب، سرود شوربختی های هستی آدمی را با اندوهی سر داد که اندک چیزی از تغزل کم داشت؛ و با این همه، خود از زیبایی های موسیقی و هنر به وجد می آمد. ولی چگونه چنین حزن انگیزی و چنان شور و خلجان والایی در یک انسان و یک ذهن یک جا گرد آمد؟ تنها با تطبیق این دو سویه ی اندیشه ی شوپنهاور است که به راستی می توانیم امیدوار باشیم که ناسازه وارترین و چه بسا کژروترین همه ی اندیشه وران تاریخ تفکر را دریابیم. تنها از رهگذر تأمل در اندیشه های شوپنهاور در باب زیبایی است که می توانیم نگرش او به حقیقت را درک کنیم.