جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقاله حاضر هفت بخش دارد. در بخش اول، مقدمه ای در مورد رویکرد معناشناختی ارایه می شود. بخش دوم به تفاوت های رویکردهای سنتی و معناشناختی اشاره می کند. در رویکرد معناشناختی، مدل ها نقشی اساسی دارند. جوهر اصلی این دیدگاه این است که نظریه ها چیزی بیشتر از مجموعه ای از مدل ها نیستند و بنا بر این، شاخصه نظریه ها و فهم اینکه آنها چگونه جهان را بازنمایی می کنند، در صورتی که چنین کنند، به مفهوم مدل وابسته است. در بخش سوم، به نقش مدل ها در این رویکرد اشاره شده و در بخش چهارم، به معرفی دو شاخه معروف تر رویکرد معناشناختی یعنی ساختارگرایی و حالت - فضا پرداخته می شود. بخش پنجم به این موضوع می پردازد که بر خلاف تصور رایج در مورد غیر واقع گرایانه بودن دیدگاه معنایی می توان همانند فیلسوفانی نظیر ساپی و گی یر تعبیری واقع گرایانه از این رویکرد داشت. بخش ششم به نقدهایی که به رویکرد معناشناختی وارد آمده، و بخش آخر به برخی رویکردهای جایگزین اشاره می کنند.

زنان در سیاستهای کنترل جمعیت و تنظیم خانواده جزء گروه های هدف اصلی به حساب می آیند؛ به ویژه در برنامه های کنترل باروری و موالید این امر اهمیت بیشتری دارد. در طی اجرای برنامه های کنترل جمعیت در ایران در دهه 70 بیشترین برنامه ها معطوف به زنان بود. سیاست کنترل موالید در ایران توانست سطح باروری را به سطح جایگزین و زیرجایگزین برساند و به این وسیله ایران در همه مناطق شهری و روستایی انتقال باروری را تجربه کرد. اینکه زنان کم فرزندی را چگونه درک و تفسیر می کنند و چه شرایطی را در این نوع کنش خود دخیل می دانند جای تامل است. این مطالعه سعی دارد به بازسازی معنایی کم فرزندی در میان زنان کرد در یکی از شهرهای استان کردستان یعنی شهر سقز بپردازد. با استفاده از رویکرد روش شناختی کیفی و روش نظریه زمینه ای داده ها گردآوری، تجزیه و تحلیل و تفسیر شده اند. این مقاله نشان می دهد که خودحمایتی مهم ترین مقوله و معنای بی ذهنیتی زنان در استدلال برای کم فرزندآوریشان است. یعنی پیش فرض اساسی در کنش کم فرزندآوری زنان در این منطقه حمایت از خود جسمانی، اجتماعی و روانی است.

رئالیسم علمی هدف تحقیق علمی را کشف حقیقت می داند؛ در مقابل، ابزارگرایی نظریه ها را صرفا ابزارهایی مفید می داند که برای نظم بخشیدن به داده ها و پیش بینی ساخته شده اند. مهم ترین چالش این دو، نزاع بر سر هویت های مشاهده ناپذیری است که نظریه ها جعل کرده اند. به نظر رئالیست های علمی، این هویت ها واقعا وجود دارند و همان گونه عمل می کنند که نظریه های جعل کننده آنها می گویند؛ اما از نظر ابزارگرایان، اظهار نظرهای دانشمندان در مورد هویت های مشاهده ناپذیر را نمی توان صادق یا کاذب دانست. در علم اقتصاد نیز مباحث ابزارگرایی و رئالیسم جریان دارند؛ اما بر خلاف فلسفه علم، رویکردها مقابل یکدیگر نبوده، به دوره های زمانی متفاوتی تعلق دارند؛ همچنین ابزارگرایی و رئالیسم اقتصاد متفاوت از ابزارگرایی و رئالیسم علمی در فلسفه علم هستند. رئالیسم علمی، برخلاف ابزارگرایی، تا دهه های اخیر، جایی در روش شناسی علم اقتصاد نداشت. از حدود دو دهه پیش، دو برنامه رئالیستی متفاوت با نوشته های دو پرچم دار اصلی آن، اوسکالی ماکی و تونی لاسن، وارد ادبیات روش شناسی اقتصاد شدند. در این مقاله چالش های موجود در این زمینه بررسی می شود.

هدف اصلی این مقاله بررسی تحولات گذشته جمعیت کشور طی سال های 1280 تا 1385 و آینده نگری آن تا سال 1425 است. در این مقاله پیش بینی های جمعیتی سازمان ملل ارزیابی شده است. برای ارزیابی مطابقت پیش بینی های جمعیتی سازمان ملل با شرایط ایران، مرکز مطالعات و پژوهش های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه با استفاده از داده های سرشماری سال 1385 به عنوان سال پایه، به پیش بینی جمعیت کشور پرداخته است. این پیش بینی جمعیتی بر اساس فرض تداوم وضعیت فعلی (الگوی حد پایین پیش بینی سازمان ملل که مطابق وضعیت فعلی کاهش باروری در ایران بوده است) و روند افزایش مناسب سطح باروری کشور طی 40 سال آینده تا 2.5 فرزند برای هر مادر می باشد. نتایج به دست آمده نشان می دهد اگر رشد جمعیت کشور از آهنگ رشد آهسته پیروی کند، جمعیت ایران تا افق سال 1425 به حدود 97 میلیون نفر افزایش یافته و رشد جمعیت مثبت خواهد بود. در صورت تجربه روند مناسب میزان باروری کل کمی بیش از سطح جایگزینی هرگز با رشد بی رویه جمعیت مواجه نخواهیم شد و در عین حال نرخ رشد جمعیت از نرخ فعلی هم پایین تر خواهد بود و توازن مناسبی در ساختار سنی به وجود خواهد آمد.

میزان پایایی یک پژوهش علمی از مهم ترین شاخص های تایید آن پژوهش است. اندازه بالای پایایی، در یک پژوهش (اغلب بالاتر از شصت درصد) به این معناست که چنانچه همان تحقیق، در زمان های دیگر انجام گیرد یا افراد دیگری آن را انجام دهند، نتایج مشابهی خواهد داشت. اگرچه کدگذاری داده های مصاحبه یکی از مهم ترین فرایندها، در پژوهش های سازمانی و پیمایش افکار عمومی است، مطالعات اندکی در مورد شیوه محاسبه پایایی کدگذاری ها مشاهده می شوند. در مقاله حاضر، به موضوع پایایی کدگذاری ها، در مصاحبه های پژوهشی پرداخته و روشی برای محاسبه پایایی این مرحله ارایه شده است. محققان می توانند با استفاده از روش پیشنهادی، میزان پایایی بازآزمون (شاخص ثبات) و بین دو کدگذار (شاخص تکرارپذیری) را در مصاحبه های پژوهشی محاسبه کنند.

در این پژوهش رابطه میزان و نوع استفاده از شبکه های ماهواره ای فارسی زبان و مناسبات خانوادگی در بین شهروندان تهرانی با استفاده از نظریات کاشت و برجسته سازی، یادگیری اجتماعی و امپریالیسم فرهنگی بررسی شده است. این پژوهش از نوع تحقیقات همبستگی و مقایسه ای است که به روش پیمایشی با نمونه ای 384 نفره از زنان متاهل پنج منطقه شهر تهران (یک، پنج، نه، سیزده و هفده) به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انجام شد. نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد در خصوص مناسبات خانوادگی و ابعاد آن (روابط زناشویی، روابط والدین و فرزندان و اعتماد زناشویی)، در شاخص روابط والدین و فرزندان و روابط زناشویی به نسبت وضعیتی بینابینی وجود دارد، اما در خصوص شاخص اعتماد زناشویی، وضعیت نامطلوبی وجود دارد. همچنین رابطه بین نوع استفاده از شبکه های ماهواره ای با مناسبات خانوادگی و ابعاد آن نشان داد که خانواده هایی که از شبکه های ماهواره ای استفاده نمی کنند در قیاس با خانواده هایی که از شبکه های ماهواره ای استفاده می کنند به مراتب مناسبات خانوادگی بهتری دارند و در نهایت دو متغیر «میزان استفاده» و «نوع استفاده» از شبکه های ماهواره ای 26 درصد از تغییرات مناسبات خانوادگی را تبیین می کنند. به این ترتیب می توان گفت، هر قدر میزان استفاده از شبکه های ماهواره ای بالاتر باشد و هر چه خانواده ها به صورت منظم تر از برنامه های شبکه های ماهواره ای استفاده کنند، مطلوبیت مناسبات خانوادگی به طور کلی و نیز مطلوبیت روابط والدین و فرزندان و روابط زناشویی و اعتماد زناشویی آنها کمتر خواهد شد.

مقاله حاضر، حجاب را به عنوان نوعی کنش در نظر گرفته و به بررسی آن در قالب 4 نوع سبک کنشی مطابق با نظریه وبر می پردازد. امروزه، به ویژه تحت تاثیر اینترنت و ماهواره، در نگرش سنتی نسبت به حجاب، تغییراتی رخ داده است. بر این اساس سوال اصلی این تحقیق این است که آیا در نتیجه این تغییرات، انگیزه اصلی زنان و دختران در رد و یا قبول حجاب مطابق با نظریه وبر، بر چه سبک کنش اجتماعی استوار است؟ جامعه آماری تحقیق حاضر را دختران و زنان ساکن در سه منطقه تهران (2، 10 و 18) تشکیل می دهد که 358 نفر به عنوان نمونه تحقیق با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شده اند. نتایج تحقیق نشان می دهد مهمترین سبک کنش اجتماعی موثر در رعایت حجاب، کنش ارزشی دینی بوده و سبک موثر در رد آن، کنش ارزشی سکولار است. همچنین نتایج نشان می دهند که مصرف ماهواره و اینترنت در سبک کنش ارزشی (دینی و سکولار) موثرند؛ بدین ترتیب که با افزایش ساعات مصرف با هدف تفریح و سرگرمی، کنش دینی نسبت به حجاب، کاهش و کنش ارزشی سکولار نسبت به آن افزایش می یابد.

عشق رمانتیک به عنوان یکی از معیارهای انتخاب همسر در جامعه امروزی، ناظر به معیارهای فردی و ذهنی و همچنین معیارهای ظاهری است. از آنجا که عشق رمانتیک ریشه در فرهنگ غربی داشته و با معیارهای سنتی جامعه ما مطابق نیست، بررسی رابطه آن با تحقق ارزش های زوجیت ضروری به نظر رسید. برای بررسی این پدیده از نظریه زبان جهانی عشق هندریکس و نظریه استرنبرگ استفاده شده است. داده های تحقیق با روش پیمایش جمع آوری شده است. جامعه آماری تحقیق، زوجین ساکن شهر تهران بودند که 180 نفر از آنها زندگی زناشویی طبیعی داشته و 120 نفر از آنها در نیمه اول سال 89 طلاق گرفته بودند. یافته های تحقیق نشان می دهد زوجین در آستانه طلاق، بر اساس معیار عشق رمانتیک ازدواج کرده اند ولی زندگی آنها با مشکل مواجه شده است و همین امر حاکی است که عشق رمانتیک متضمن زندگی موفقیت آمیز نیست. همچنین یافته های تحقیق نشان می دهد در میان افراد جدا شده از همسر، عشق رمانتیک قوی ترین همبستگی را با کشش جنسی داشته است، در حالی که بین افراد با زندگی زناشویی رضایت بخش، عشق رمانتیک در بستر ارزش های اخلاقی زوجیت جریان دارد. این مقاله بیان می کند چنانچه بین احساسات و عواطف، خودآگاهی فردی و همراه نمودن آن با اصول اخلاقی تلفیق مناسبی صورت گیرد، می توان در ازدواج ترکیب متعادلی از عقل و احساس را ایجاد و به ازدواج های موفقیت آمیزی در جامعه دست یافت.

در این مقاله، دیدگاهی را بررسی می کنیم که به «رئالیسم ساختاری» شهرت دارد که بر اساس آن، ما در بهترین حالت تنها، به ساختار جهان فیزیکی می توانیم شناخت پیدا کنیم. سعی شده است یک نمودار اجمالی از تحولات رئالیسم ساختاری ترسیم شود، و تفاوت روایت های مختلف آن و اهم انتقادات وارد به آن بررسی شوند. در این مقاله روایت های مختلف رئالیسم ساختاری را در قالب دو گروه عمده بررسی می کنیم. گروه اول شامل انواع رئالیسم ساختاری است که با رئالیسم ساختاری راسل شباهت خانوادگی و به رئالیسم ساختاری علیا شهرت دارند. گروه دوم رئالیسم ساختاری از نوع وارل است که به رئالیسم ساختاری سفلی شهرت دارد. همچنین به طور مختصر، رئالیسم ساختاری وجودی را خواهیم کرد.

با مروری بر دیدگاه ها و گزارش های پژوهشی خارجی و داخلی درباره شادمانی و تاهل، به تناقضاتی برمی خوریم که بیانگر پیچیده بودن موضوع، سوگیری های قومیتی برخی فمینیست های لیبرال و رویکردهای پوزیتیویستی صرف در آزمون، و تحمیل نظریه های غیر بومی بر واقعیات اجتماعی است؛ ضمن آنکه اکثر مطالعات نیز به حوزه روان شناسی اختصاص دارد. به منظور بومی سازی یا به عبارتی دیگر، برای شناسایی مرزهای مفهومی و تعیین انطباق و تناسب مقوله ها با واقعیات اجتماعی جامعه ما که مستلزم طی کردن روند فرضیه یابی است، پژوهش حاضر در صدد بررسی عمیق تر پدیده شادمانی از دیدگاه خود پاسخگویان زن متاهل با رویکردی جامعه شناختی است. پارادایم یا مدل الگویی پژوهش حاضر پدیده شادمانی برگرفته از رویکرد روشی استراوس و کوربین تحت عنوان نظریه بازکاوی بوده است. بر این اساس، با استفاده از نمونه گیری نظری و تعیین حجم بر اساس اشباع نظری، دیدگاه 22 زن متاهل دانشجو از طریق مصاحبه عمیق و مصاحبه نیمه استاندارد نمونه تحلیل مقایسه ای شده است. یافته ها بیانگر آن است که تعمیم فرضیه جسی برنارد مبنی بر اینکه تاهل بیشتر از تجرد در زنان موجب ناشادمانی است، در نمونه مورد نظر به شدت مورد چالش قرار گرفته است. در روند فرضیه یابی در نمونه ها، متغیر مستقل دوگانگی نظر و عمل شوهر تاثیر منفی و قوی بر شادمانی زنان و تاثیر مستقیم بر شادمانی وانمودی آنان داشته است. همچنین رابطه ازدواج ترکیبی و متجانس با شادمانی زنان مثبت و رابطه منفی از آن ازدواج مدرن بوده است.