جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این نوشتار به شیوه ای جدید، برخی از امثال و قصص قرآن مورد بررسی و کنکاش قرار گرفته و پس از طرح مثل یا قصه و بررسی ابعاد آن، پیام یا پیامهای آن استخراج و پس از تبیین، در دسترس مخاطب قرار گرفته است. این پایان نامه، شامل یک مقدمه و دو بخش است که در بخش اول چند فصل درج گردیده است که در آنها معنای مثل در لغت و اصطلاح وفرهنگ قرآن، فایده مثل، اهداف مثل در قرآن کریم، انواع مثل و ویژگی های آن در قرآن، تعدادی از امثال قرآن مطرح گردیده و دربخش دوم به قصه های قرآنی پرداخته شده و در چند فصل به مفهوم قصه در قرآن، علل استفاده قرآن از قصه، اهداف قصص قرآنی و برخی از داستان های قرآنی پرداخته شده و پیامد های آن استخراج گردیده است.

این پایان نامه تحت عنوان پژوهشی پیرامون نقل به معنا در احادیث شامل چکیده و مقدمه و چهار فصل و نتیجه گیری می باشد. مقدمه درباره منع نگارش حدیث در صدر اسلام و عواقب آن بحث می کند. در فصل اول کلیاتی مانند تعریف حدیث او روایت و نقل به معنا بررسی می شود و جواز عدم و شرایط و علل و پیامدهای نقل به معنا پژوهش می شود. فصل دوم احادیث فقهی مانند "قاعده لاضرر و لاضرر" و "قاعده قرعه" و "قاعده جب " و "قاعده اتلاف " و "قاعده طهارت " مورد بررسی قرار می گیرد و در پایان هم روش فقها در استفاده از این احادیث بررسی می شود. فصل سوم شامل بحث از چند حدیث اعتقادی مانند حدیث ثقلین و حدیث غدیر سلسله الذهب و حدیث "اعمال بالنیات " و احادیث ادعیه می شود. فصا چهارم چند حدیث درباره نزول قرآن مانند حدیث "سبعه احرف " و درباره فضائل قرآن و تفسیر آیات را بررسی می کند و در پایان هم روش مفسرین در استفاده از این احادیث بررسی می شود.

این پژوهش تاریخ علم تجوید را در پنج فصل بررسی کرده است: در فصل اول کلیاتی را نظیر تعریف قرائت و قرائت صحیح آورده و در فصل دوم از تاریخچه علم قرائت بحث کرده است; فصل سوم به تاریخچه علم تجوید که بحث اصلی این پژوهش است، اختصاص دارد و فصل چهارم درباره تطورات مباحث تجویدی است و در فصل پنجم علما و کتب تجوید از قرن چهارم تا قرن چهاردهم معرفی شده است.

این پایان نامه مشتمل بر سه بخش است: بخش اول: مروری بر تاریخ و سیر تحولات تفسیر قرآن کریم: تفسیر و تبیین قرآن کریم در عهد رسالت، تفسیر و تبیین قرآن کریم پس از رحلت پیامبراسلام(ص)؛ بخش دوم، بررسی جایگاه تفسیری اهل بیت در قرآن و سنت نبوی: بررسی جایگاه تفسیری اهل بیت در قرآن کریم، بررسی جایگاه تفسیری اهل بیت در سنت نبوی؛ بخش سوم، شیوه های تفسیری: شیوه های تفسیری مطرود از دیدگاه اهل بیت، شیوه های تفسیری اهل بیت.

تحقیق حاضر با نام پژوهشی پیرامون شیوه های تفسیری اهل بیت می باشد، مجموعه ای است که به عنوان پایان نامه خویش در مقطع کارشناسی ارشد برگزیدم که شامل 3بخش زیر می باشد: بخش اول آن با عنوان مروری بر سیر تحولات تفسیر قرآن کریم بوده و از فصل تشکیل شده است، فصل اول آن به سیر تحولات تفسیر در دوران رسالت و فصل دوم به سیر تحولات تفسیر پس ازرحلت حضرت ختمی مرتبیت اختصاص دارد. بخش دوم آن، شامل دو فصل است که در فصل اول به جایگاه و شأن تفسیری اهل بیت در قرآن کریم ودر فصل دوم به جایگاه و شان تفسیری اهل بیت در سنت نبوی پرداخته است. بخش سوم این مجموعه، نیز در دو فصل تدوین شده است که فصل اول آن نظری به شیوه های مطرود تفسیری از دیدگاه اهل بیت افکنده و درفصل دوم شیوه های تفسیری مورد استفاده اهل بیت را مطرح نموده است.

تعیین حد و مرز قیمومیت مردان بر زنان و آشکارساختن مراد از قیمومیت مندرج در آیه «الرّجالٌ قوّامون عَلی النّساء» (نساء/34) دست مایه پژوهش در این پایان نامه است. نگارنده در مطلع سخن، برخی پیش فرض ها و دشواری های پژوهش را طرح کرده، سپس واژگان آیه موضوع پژوهش را بررسی کرده و لطافت های ادبی و بلاغی آن را بیان نموده; در ادامه، به بحث از مفهوم خانه و جامعه، ضرورت و فلسفه مدیریت و بیان دیدگاه های مختلف در این زمینه پرداخته و چگونگی استدلال معصومان(ع) به آیه مزبور، مدیریت از نظر قانون مدنی و مانند آن را مورد بحث قرار داده; آنگاه برخی برتری های مردان بر زنان و برخی ویژگی های زنان را بررسی نموده است. وی برابری ارزش هر یک از زن و مرد را به عنوان دو عنصر در معادله انسانیت پذیرفته است.

تبیین برخی از اعجاز علمی قرآن که با دست آوردهای علوم بشری، از آن ها پرده برداشته شده است. نویسنده ابتدا مباحث «اعجاز قرآن» را در فصلی مستقل که شامل ویژگی های معجزه، دعوت به تحدی و مقابله به مثل، تحدی قرآن به بلاغت و چندین مورد دیگر است، بیان کرده است. سپس به «دلایل اعجاز قرآن از زبان قرآن» توجه نموده است. گام های مبارزه طلبی قرآن، قلمرو تحدّی و دیدگاه های گوناگون درباره وجوه اعجاز قرآن همچون فصاحت و بلاغت، هماهنگی آیات و استواری بیان، خبرهای غیبی گذشته و آینده و اسرار آفرینش در قرآن از موضوعات مورد بحث در این فصل است. وی در ادامه فصلی را به «اعجاز علمی قرآن» اختصاص داده و در آن به انطباق قرآن با مسائل علمی، مقصود از معجزات علمی در قرآن و جایگاه مطالب علمی قرآن که شامل آغاز جهان، حرکت زمین، توسعه و گردش جهان و نُه مورد دیگر از این نوع موضوعات است، توجه نموده است. در چند فصل پایانی نیز مسائلی همچون اخبار از غیب، نیروی جاذبه در قرآن، قرآن و حرکت خورشید، زوجیّت عامّه در همه اشیاء و لقاح ابرها به صورت مفصل مورد بررسی قرار گرفته است.

قرآن اصیل‌ترین کتاب هدایت است و داستان‌های این کتاب نیز به همین نحو می‌باشد. اولین بحث پیرامون داستان‌های قرآن باید به واژه قصص و مفردات مشابه آن چون حدیث ، نبا، مثل و اساطیر مطرح گردد تا جایگاه قصص در قرآن مشخص گردد. با اندک تحقیقی به این نتیجه می‌رسیم که واژه‌های حدیث و نبا و مثل در برخی موارد به معنای قصص آمده است ولی اساطیر به معنی اعم از قصص و عقاید خرافی آمده است . در جایگاه و اهمیت قصص همین مقدار کافی است که گفته شود آیات و روایات متعددی این جایگاه را بسیار قوی و بزرگ معرفی می‌کنند. اهداف داستان‌های قرآن بسیار است اما مواردی که قرآن در کار صراحت دارد به قرار زیر است : تثبیت قلب پیامبر و رسالت او (ص)، عبرت‌آموزی، غفلت‌زدایی، بیان اصول دعوت پیامبران، شیوه اندیشیدن، هدایت و رحمت برای مومنان اسوه‌سازی. اما در لابلای آن به منفعت‌هایی نیز اشاره می‌شود که از آن جمله بیان سنت‌های الهی، وحدت دین، روش زندگی، روش‌های تبلیغ، قصه‌گوئی به عنوان یک ابزار تبلیغی و استنباط احکام فقهی را می‌توان نام برد و در همین مقوله باید گفت که قرآن با تاریخ و گزارش تاریخی در شیوه‌های نقل، تفاوت بسیار دارد. داستان‌های قرآن را می‌توان به دو دسته داستان‌های پیامبران و اقوامشان و داستان‌های غیرپیامبران تقسیم کرد که این نوع خود شامل اقوام و اشخاص و ملائکه و جن و جانوران می‌شود. برخی از داستان‌های پیامبران در عهدین آمده است که از آن جمله در عهد قدیم می‌توان به داستان‌های آدم و نوح و ابراهیم و و لوط و یعقوب و یوسف و موسی و هارون اشاره کرد و با نگاهی گذرا مشخص می‌شود که قرآن امتیازات منحصر به فرد را دارد. و نیز در عهد جدید نیز چنین است که داستان‌های مشترک آن با قرآن تفاوت بسیار دارد. قرآن داستان‌ها را با اسلوب خاصی بیان داشته مانند ایجاز و تفصیل و تصریف و تکرار برخی موارد که از امتیازات قرآن در بیان است .

شبهاتی که با استناد به آیات قرآن کریم، بر عصمت انبیا وارد شده است، مسأله اصلی پژوهش حاضر است که با روش کتاب‌خانه‌ای مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر بر این فرضیه استوار است که تعارض آیات با عصمت انبیا تعارضی ظاهری است و در واقع، آیات قرآن سازگاری کامل با عصمت انبیا دارد. منظور از عصمت، مصونیت از هرگونه لغزش و خطا می‌باشد. جمهور اهل سنت، ارتکاب گناه قبل از نبوت را برای پیامبر ممکن می‌دانند؛ البته برخی از ایشان، بعضی از گناهان کبیره را حتی قبل از بعثت نیز ممتنع دانسته‌اند. آن‌ها همچنین بعد از نبوت نیز فقط ارتکاب کبائر را ممتنع می‌دانند، هرچند باز هم برخی از اهل سنت، ارتکاب گناه را به‌صورت مطلق برای شخص نبی، ممتنع دانسته‌اند. اما شیعیان، صدور گناه را در همه حالات و صور برای نبی ممتنع می‌دانند. از سوی دیگر، سهو و نسیان نبی هم از سوی اهل سنت ممکن تلقی می‌شود ولی شیعیان در بخش تلقی وحی، تبلیغ وحی و حفظ آن، سهو و نسیان نبی را ممتنع دانسته، و در بخش تطبیق احکام، اختلاف دارند. در خصوص پیامبر اسلام( یازده آیه از قرآن مورد توجه قرار گرفته و اصطلاحات به‌کار رفته در آن‌ها مانند ذنب، توبه، نسیان، عفو، خوف و خشیت، حرمت، القای شیطان و ضلالت، شبهه عدم عصمت پیامبر را به وجود آورده است. اما بررسی تک‌تک این آیات نشان می‌دهد که مفاهیم ظاهری این آیات، قابل تأویل بوده و سازگار با عصمت است. شبهه شرک در مورد حضرت ابراهیم(، شبهه قتل نفس درباره حضرت موسی(، شبهه عصیان حضرت آدم(، و اراده بر گناه در مورد حضرت یوسف(، از مهم‌ترین شبهاتی است که درباره سایر انبیای اولواالعزم و غیر اولواالعزم وارد شده است، اما مفسران و متکلمان اسلامی و خصوصاً شیعیان، به آن‌ها پاسخ گفته و این شبهات را مردود دانسته‌اند.

درباره زندگانی و شخصیت پیامبر بزرگوار اسلام کتابهای فراوانی به قلم نگارش درآمده است. سیره نویسان و مغازی نگاران از قدیم تا حال تلاشهای فراوانی را در این راه متحمل شده اند که حاصل زحمات آنان صدها کتاب سیره، مغازی و شرح حال است که برای تمامی پیروان آن حضرت به جای مانده است. قرآن مجید یگانه معجزه پایدار و ماندگار پیامبر بزرگوار اسلام است. تفسیرهای فراوانی از این کتاب عظیم نوشته شده است که بیشتر به صورت تفسیر ترتیبی است یعنی از تفسیر سوره حمد شروع کرده و تا سوره ناس به پایان برده است. در میان موضوعات گوناگون بررسی شده، جای شناخت پیامبر اسلام (ص) از دیدگاه قرآن آن طور که باید خالی به نظر می آید و یا حداقل خیلی به این مساله پرداخته نشده است. در میان هزار پایان نامه قرآنی حدود چهار یا پنج پایان نامه تا حدودی به این موضوع پرداخته اند. در این نوشتار محوریت بحث با آیات قرآن است یعنی ما هر مساله ای را با استفاده از آیه یا آیات قرآن عنوان می کنیم و برای فهم آیه یا آیات هم برای شان نزول در فهم مراد و جهت گیری آیه بسیار موثر کارساز است. از آنجا که این نوشتار یک بحث تفسیر است ابتدا به کتابه های تفسیر اهمیت بیشتری قایل شده ایم و از آنجا که جریان ها و حوادث و مسائلی که قرآن به آنها اشاره می کند در شرایط تاریخی خاصی رخ داده اند لذا برای روشن شدن مقصود از کتابهای تاریخی معتبر هم استفاده شده و برای پرباری و جامعیت بحث در بعضی موارد نویسنده خود را نیازمند به روایات دیده است.