جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف پژوهش : این پژوهش در اواخر سال ۷۹ شروع شد که مصادف بود با سال علی بن ابیطالب( علیه السلام ). لذا به منظور گرامیداشت یاد و خاطره آن بزرگوار و پاسخگویی به بعضی از شبهات پیرامون ولایت، این تحقیق صورت گرفت.روش پژوهش : به روش تحلیل و بررسی آیات و روایات و تفاسیر مربوطه.نتیجه کلی : این پژوهش ضمن ترسیم نمایی از مسئله ولایت در آیات و روایات درصدد اثبات این موضوع است که ولایت به معنای تصرف و تدبیر در موارد مختلف، استعمال مختلفی دارد.در جهت هدایت، نوعی تصرف و تدبیر در هدایت و رهبری انسانها در ابعاد فکری، و فرهنگی، اعتقادی و اخلاقی است.به معنای امامت، که همان استمرار هدایت و رهبری الهی است.در جهت حاکمیت دینی، نوعی تصرف و تدبیر در امور جامعه برای رشد و تعالی و کمال و سعادت دنیا و آخرت انسانها است، به معنای ولایت در حکومت دینی که همان استمرار حاکمیت الهی است.و نوعی تصرف و تدبیر در عالم وجود به معنای ولایت تکوینی و تصرف، که همان استمرار ولایت تکوینی خداوند است.منتهی درمراحل پایین تر و باذن الهی.و ثابت شده است که برخی از انبیاء و پیامبر اکرم (ص) و ائمه معصومین دارای این ولایتها بوده اند و از آنجا که ائمه ( علیه السلام ) بعد از پیامبر اکرم (ص) کشتی نجات و تنها را سعادت و کمال انسانها می باشند، وجوب محبت و در نتیجه وجوب اطاعت از آنها که مرحله آغازین ولایتهای برتر است نیز ثابت شده است.

چکیده نظریه اتحاد حقیقه و رقیقه نظریه ای است که در حکمت متعالیه در پرتو اصل علیّت و حمل معلول بر علت به منصه ظهور رسیده است. در حکمت متعالیه مدار جاعلیت و مجعولیت وجود است و رابطه علیت یک رابطه وجودی است که بین دو موجود برقرار است. اما این رابطه با سایر روابط متفاوت است. مسئله این است که ارتباط علت و معلول به طور خاص و ارتباط عله العلل با سایر معالیل به طور خاص به چه نحو می باشد. آیا همان طور که مشائین قائلند به نحو تباین است و یا به نحوی از اتحاد برمی گردد. صدرالمتألهین با استخدام اصول فلسفی خود نظیر اصالت وجود، تشکیک وجود و امکان فقری سعی در تبیین نحوه ارتباط علت و معلول برآمده است. در فلسفه وی هستی طبقاتی و ذومراتب است و تفاوت مراتب آن به شدت و ضعف است. هر مرتبه مادون معلول و رقیقه مافوق و همه معلول و بلکه عین الربط به هستی مطلق می باشند. لذا رابطه علیت، رابطه ای نیست که متقوم به دو طرفی باشد که با صرف نظر از این رابطه تقرری داشته باشند؛ بلکه رابطه ای است میان دو مرتبه از مراتب حقیقت وجود که نسبت بین آنها حقیقت و رقیقت است. مرتبه عالی حقیقت و مرتبه شدت یافته مرتبه دانی و مرتبه دانی رقیقت و وجود تنزل یافته مرتبه عالی است. ارتباط بین آنها از بالاترین حد پیوستگی و اتصال برخوردار است تا آنجا که تا مرز حمل و اتحاد نیز پیش می رود. حمل معلول بر علت گویای اتحاد خاص بین آنهاست که از آن به اتحاد حقیقه و رقیقه تعبیر می شود. حمل حقیقه و رقیقه حملی است که در آن نه مفهوم مدنظر است و نه مصداق، در واقع حمل مرتبه-ای از مراتب تشکیکی وجود بر مرتبه دیگر است که طبق مبانی ارسطویی، چنین قضیه ای محال است. ظهور نظریه اتحاد حقیقه و رقیقه، در مورد علت مطلق به صورت قاعده «بسیط الحقیقه» می باشد. این نظریه در فلسفه اسلامی آثار و لوازم بسیاری دارد که از جمله مهم ترین آنها مسئله توحید، علم الهی، معاد جسمانی، اتحاد نفس با قوای خویش، اتحاد عاقل و معقول و... است.

جهان هستی از نظر اسلام و ادیان دیگر ( تورات – انجیل) آغاز دارد. با بیان دلایلی می توان این ادعا را اثبات نمود ک عبارتند از : 1- محدودیت بعدی هر جزئی از اجزاء جهان 2- حرکت و تحولی که بر موجودات حکم فرماست 3- امکان ناپذیر بودن لایتناهی در واقعیت خارجی 4- گسترش کیهانی. چگونگی خلقت از نظر ادیان غیر از اسلام با اشکالات و تناقضات زیادی مواجه است که این اشکالات در مورد خلقت جهان، چگونگی وجود جهان، چگونگی وجود خداوند، خلقت انسان و ... قابل ملاحظه است. در مقابل ادیان، دین کامل اسلام، چگونگی خلقت زمین و آسمان، عدد آسمان ها، ترتیب آنها، عدد زمین ها، شالوده ماده خلقت و ... را با دلایل و غایت جهان منوط به اثبات هدفداری آن است و جهان طبیعت بخاطر نظم حاکم بر آن، حکمت خداوند و نظریه تکامل تدریجی دارای هدف است و هدف آن خلقت انسان است، چون انسان موجودی شریف و دارای استعداد رشد و تکامل است. همه موجودات هر کدام دارای هدف نسبی اند ولی در نهایت هرکدام از آن ها یا به عنوان مقدمه وجود و یا برای آسایش و آرامش انسان آفریده شده اند و خود انسان نیز برای اهدافی خلق شده است که این اهداف می توانند به عنوان اهداف متوسط ( عبادت، رحمت، عذاب یا پاداش اخروی، آزمایش و ابتلاء) وسیله ای باشند برای رسیدن به هدف نهایی که آن وصول به مقام خلیفة الله، کمال و قرب الهی است. کلید واژه : هدف، آفرینش، جهان، انسان، اشرف مخلوقات، اهداف توسطی، هدف نهایی، انسان کامل(خلیفة الله)، کمال

در این پایان نامه این نظر مطرح شده است که فلسفه اسلامی هویتی مستقل از فلسفه یونانی دارد و این در اثرمضامین فلسفی سرشاری است که درآیات قرآن وروایات معصومین(ع) وجوددارد . در این پژوهش و طی چهارفصل آراءفلسفی کندی، فارابی، ابن سینا و ملاصدرابررسی و نوآوریهای آنان شمرده شده و تأکید شده است که فلسفه صدرالمتألهین و پیروان او سرشار از الهامات قرآن و نهج البلاغه و کلمات ائمه معصومین (ع) است

در این مطالعه با نگاه به مبانی قرآنی و روایی انسان شناسی صدرا به بررسی موضوع میزان تأثیر قرآن و حدیث بر انسان شناسی صدرا پرداخته است و این نتیجه بدست آمده است که انسان شناسی صدرا حاصل نوعی روی آورد میان رشته ای است که وی میان رهیافتهای قرآنی، عرفانی و فلسفی نوعی چالش ایجاد کرده و آنها را به گفتگو گرفته است؛ و لذا توجه صدرا به منابع دینی توجه به تفسیر و فقه الحدیث است، یعنی وی در حل مسئله انسان شناسی از روی آوردهای مختلف فلسفی، عرفانی، تفسیر و فقه الحدیث استفاده کرده است. پس تأثیر وی از قرآن و حدیث، تأثیر منبعی نبوده است بلکه تأثیر روی آوردی است که بلحاظ روش شناسی نسبت به روی آوردها ، نوعی کثرت گرایی است. و از این رو آنچه را در این روی آوری متعالی بدست می آورد، هم قابل عرضه به قرآن است و هم به برهان و هم به عرفان. زیرا انسان شناسی فلسفی که به معنای نفس شناسی یا علم النفس است درصدد بازشناسی و بررسی اصول و عوارض ذاتی انسان است. و فیلسوف با تجرید و تعمق و تفکر در لایه های درونی وجود انسان بدنبال فهم حقیقت انسان و شناخت واقعیت و ذات اوست تا به نیازهای وجودی انسان پاسخ گوید و او را متوجه مرتبه ای از وجودش کند که ریشه دارتر و فراتر از مرتبه طبیعت است. و در انسان شناسی عرفانی، حقیقت انسان همان صورت انسانی است که بر صورت رحمان آفریده شده و بزرگترین حجتهای خداوند بر خلقش می باشد. و هیکلی است که بدست خود، آن را نوشته است. این صورت انسانی و مثال حق تعالی که وحدت حقه حقیقه ظلیه دارد، و متعلم به اسماء الله و بزرگترین آیت اوست به منزله چشمی است که حق تعالی بواسطه او به خلقش می نگردد و بدانها رحمت و عنایت می نماید. شناخت و معرفت این تجلی أعلی و أکمل و روابط حقیقی و فیض کلی از اهمیت ویژه و والایی برخوردار است چون شناخت این کاملترین موجود عالم هستی طبیعتاً شناخت جهان و خداوند سبحان را در بالاترین حد ممکن بدنبال دارد. و در انسان شناسی قرآنی، حقیقت انسان کتابی است که تنها شارح آن رب العالمین است. به دیگر سخن در قرآن که نامه انسان شناسی و برنامه انسان سازی است، می توان واقعیت انسان را به تماشا ایستاد و در آفاق وجود الهی به شناخت و معرفتی جامع دست یافت. و لذا خداوند متعال با معرفی این انسان از طریق انبیاء و اولیاءاش، هم انسان را با خودش آشنا می سازد

هدف پژوهش : الف ) اثبات اینکه منطق قرآن منطق گفتگو است و اسلام دین دلیل و منطق و برهان است ب ) تبیین اینکه پیشرفت و گسترش اسلام در دنیا نه از جهت تهاجم و زور و شمشیر بلکه از راه گفتگو و تفاهم بوده است ج ) از نظر قرآن اصل ، صلح و تفاهم و دوستی است و به جز مواردی خاص دستور به جنگ و جهاد نمی دهد د)یکی از اصول اساسی در حقوق بین الملل اسلام اصل همزیستی مسالمت آمیز با بیگانگان است نتیجه کلی : قرآن کریم همه مسلمانان را همچون یک خانواده میداند و تحت عنوان برادر از آنها نام برده است و آنها را به اتحاد و وحدت و عدم تفرقه دعوت می کند و در رابطه با سیاست خارجی حکومت اسلامی اصل همزیستی مسالمت آمیز با بیگانگان را (با توجه به شرایط و قیود این اصل ) محور روابط خود قرار داده است

در بین مسایل اسلامی که از طریق نقل اثبات شده اند، کمتر مسئله ای وجود دارد که به اندازه مسئله « مهدویت» پیرامون آن نقل حدیث شده باشد. این مسئله یکی از مسلمات دین اسلام بوده و مورد اتفاق همه مذاهب و فرق اسلامی می باشد. مقاله ای که در پیش رو دارد به بررسی گوشه ای از شخصیت مصلح جهانی در ادیان و فرق مختلف پرداخته و وجود مبارک مصلح جهانی را در بین شیعه و سنی معرفی می کند . گرچه تا کنون کتب فراوانی پیرامون مهدویت و مصلح جهانی نگاشته شده ، اما در این پژوهش به چند نکته حائز اهمیت پرداخته ایم : - با نگاهی به دیگر ادیان و فرق و مذاهب در می یابیم که همه انسانها در هر موقعیتی، به ظهور مصلحی که بشریت را از کفر و ظلم و بیداد برهاند، معتقدند . - خداوند متعال در آیات فراوانی وعده داده که جهان از آن صالحان خواهد شد و پیامبر اکرم9در احادیث فراوانی شیعه و سنی نقل کرده اند ظهور مصلح جهانی، اوصاف و سیره و صورت آن حضرت را بیان داشته اند همچنین ائمه معصومین:در کلام گهر بارشان جایگاه و منزلت مصلح جهانی را به خوبی روشن نموده و از چگونگی ظهور آن حضرت، علائم ظهور ، زمان و مکان آن خبر داده اندکه در این پژوهش آمده است . - دید گاه اهل سنت درمورد حضرت مهدی 7 که با نظرتشیع مخالف است و سپس نقد آن دیدگاهها . - دیگر آن که نظریات مشترک شیعه و اهل سنت پیرامون مصلح جهانی و برخی از نظریات مختلف و متفاوت آنها مطرح گردیده که با نگرشی در کتب، اشتراکات را فراوان و اختلافات و شبهات را اندک یافتیم . اما اعتقاد به باورهای مشترک در مورد پایان تاریخ و مصلح جهانی می تواند وفاق و وحدت را منجر شود و این وحدت نظر موجب جلوگیری از تفرقه می گردد که خواسته دشمن مشترک شیعه و اهل سنت است.

« براساس روایات قطعی و تردید ناپذیر بر هر مسلمانی واجب است که امام زمان خود را بشناسد . » با توجه به این موضوع هر یک از ما وظیفه داریم که در حد و توان , امام و حجت عصر خود ؛ یعنی مهدی ( عج) را که دوازدهمین امام از سلسله امامان شیعه و فرزند امام حسن عسکری ( ع) است بشناسیم . قطعاً به همان میزان که ما امام زمان ( عج) را بشناسیم , به همان میزان همه از تیرگی , تباهی و گمراهی عصر جاهلی دور و به روشنایی , سعادت و رستگاری نزدیک می شویم . از آنجایی که هیچ انقلابی بدون نشانه های قلبی صورت نمی گیرد , در احادیث اسلامی نیز علائمی برای نزدیک شدن آن رستاخیز عظیم , ذکر کرده اند ؛ که ما در این تحقیق در 5 فصل به بررسی آن می پردازیم که عبارتند از : فصل اول : که شامل کلیات تحقیق از جمله بیان مسئله و تبیین موضوع و ضرورت و پیشینه موضوع مورد بررسی قرار می گیرد . فصل دوم : شامل معرفی حضرت مهدی ( عج) از جمله نام او و القاب و کنیه و آشنایی با پدر و اجداد آن بزرگوار و چگونگی میلاد آن حضرت و مشخصات امام می باشد و در ضمن به معرفی دوره های زندگی آن حضرت پرداخته شده است . فصل سوم : که شامل دو بخش است : بخش اول نشانه ظهور امام مهدی ( عج) در قرآن مورد بررسی واقع می شود و در بخش دوم به معرفی نشانه ظهور از حضرت محمد مصطفی صل الله علیه و آله و سلم که نقل شده آشنا می شویم . فصل چهارم : که نشانه ای انقلاب حضرت مهدی ( عج) را در قسمت الف , که شامل نشانه های نزدیکی ظهور و قسمت ب , نشانه های دوران یک سال قبل از ظهور حضرتش را مورد بررسی قرار دادیم و در آخر نشانه های ظهور را در دو دسته قطعی یا حتمی و غیر قطعی یا غیر حتمی شرح داده ایم . فصل پنجم : که به نشانه هایی از هنگامه ظهور , چگونگی ظهور امام ( ع) , اصحاب و انصار حضرت مهدی ( عج) و دشمنان آن حضرت معرفی می شود و در آخر به تحلیل و نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات کاربردی و منابع و مأخذ می رسیم . واژگان کلیدی نشانه : « نشانی , هدف » . نشانه ها : « عبارت است از چندین رویداد و حادثه پراکنده و بی ارتباط به یکدیگر , ولی در شرایط , رابطه واقعی و مستمر و یکی پس از دیگری می آید , تا این که آخرین شرط , به عنوان جزء اخیر علت تامه محقق شود . » ظهور « ظاهر شدن , آشکار شدن . » حضرت : (« قرب , نزدیکی پیشگاه باری تعظیم پیش از نام بزرگان گفته می شود . جمع آن حضرات . » مهدی : « هدایت شده , ارشاد شده , کسی که خداوند او را به سوی حق هدایت فرموده .»

هدف پژوهش تحقیق و بررسی در آثار شهاب الدین سهروردی و صدرالمتالهین پیرامون " وجود " و " امامت " و " ماهیت " و این که هریک کدام را اصیل و یا اعتباری می دانند روش پژوهش کتابخانه ای است طرح پژوهش : شیخ اشراق و ملاصدرا هریک دیدگاه خاصی در مورد وجود و ماهیت دارند و چنین مشهور است که سهروردی قائل به اصالت ماهیت و ملاصدرا قائل به اصالت وجود است . دراین رساله سعی شده با بررسی آرا ایشان نظر حقیقی این دو حکیم درباره ی وجود و ماهیت و اصالت هریک استخراج شود نتیجه کلی : سهرودی مفهوم مطلق ماهیت را امری را امری اعتباری می داند اما ماهیت موجوده (موجود) را که در عالم واقع دارای آثار خارجی است حقیقی می داند. همچنین وی مفهوم وجود را نیز اعتباری می داند. بنابراین به اصالت ماهیتی بودن سهروردی ، غلطی رایج می باشد. ملاصدرا را نیز ماهیت را امری اعتباری و وجود را اصیل می داند

مهم ترین یا، دست کم، یکی از مهم ترین پرسش های معرفت شناسی، امکان یا عدم امکان شناخت یقینی و مطابق با واقع است. این مسأله هم در قلمرو کل معرفت بشری و هم در ساخت معرفت های دینی قابل طرح است. در پژوهش حاضر، تلاش بر این است که (امکان یقین) از دیدگاه عقل و از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار گیرد تا ملاحظه شود آیا شناخت یقینی امکان دارد، یا آنکه برای بشر تحقق چنین شناختی اساساً ناشدنی است؟ در این نوشتار سعی بر آن بوده که، نخست کاربرد (یقین) در دانش های عقلی، به ویژه منطق و فلسفه، و نیز در قرآن کریم مورد مطالعه قرار گیرد. ما فصلی از این نوشته را به پژوهش هر یک از کاربردهای آن، مسأله (امکان یقین) از نگاه عقل و قرآن مورد بررسی قرار گیرد. ما فصلی از این نوشته ها را به پژوهش پیرامون امکان یقین از دیدگاه عقل و فیلسوفان مسلمان اختصاص داده ایم. در این فصل که عنوان (یقین از منظر برهان) به خود گرفته، کوشیده ایم بدانیم آیا فیلسوفان مسلمان به امکان یقین منطقی (یقین بالمعنی االاخص) باور دارند؟ و در این صورت، آیا برای این باور دلیل یا دلایلی ارائه می کنند؟ آیا امکانی که از آن سخن می گویند بالجمله است و همه شناخت های انسانی را در بر می گیرد یا آنکه فی الجمله بوده و تنها پاره ای از معرفت ها را شامل می شود؟ و در صورت دوم، امتیاز و ملاک این پاره از معرفت ها چه چیزی است؟ و راه نیل به آن ها کدام است؟ ره آورد ما در این فصل از پژوهش آن بوده که، فیلسوفان مسلمان امکان (فی الجمله یقین را پذیرفته اند و دلیل این امکان را بداهت واستدلال برهانی معرفی می کنند. در نظر ایشان شناخت های یقینی به دو دسته بدیهی و نظری تقسیم می شوند: شناخت های بدیهی اعم از وجدانیات و اولیات به ملاک بداهت، و شناخت های نظری به ملاک استدلال برهانی قابل دستیابی هستند. در فصلی دیگر از این نوشته، یعنی فصل (یقین از منظر قرآن) دیدگاه این کتاب آسمانی را درباره امکان یقین به کاوش نشسته ایم و به این نتیجه رسیده ایم که قرآن کریم، علاوه بر پذیرش امکان یقین و دعوت به تحصیل آن، سه راه: (عقل)، (وحی) و (کشف و شهود) را به عنوان راه های نیل به یقین معتبر می شناسد. و در عین حال، آفات و موانعی را فرا روی شناخت صحیح معرفی می کند؛ چنان که از زمینه هایی برای معرفت صحیح پرده بر می دارد. و بالاخره، در فصل اول به عنوان بحثی فرعی، انواع شناخت های دینی را مطمح توجه قرار داده و پرسیده ایم: آیا شریعت نسبت به آموزه های خود تحصیل یقین را طلب می کند؟ و اگر آری، گستره این طلب تا کجاست؟ اساساً چه نسبتی میان یقین منطقی و یقینی که علی الفرض مورد درخواست شرعیت است، وجود دارد؟ در این بخش نیز دستاورد ما آن بوده که شریعت نسبت به باورهای اساسی خود تحصیل یقین متعارف (یقین بالمعنی الاعم) تفصیلی، و نسبت به درستی آنچه از سوی خدا نازل شده تحصیل یقین متعارف اجمالی را طلب می کند؛ و، دست کم، نسبت به احکام عملی خود تحصیل ظن معتبر، و حتی در مواردی عمل بر طبق اصل عملی را کافی می داند.