جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

واژه ی مقدس و مبارک ( شیعه) که در آیات نورانی قرآن و در کلمات درّ بارپیامبر اسلام و ائمه معصومین ( علیهم السلام) به کاررفته نام مذهب پیروان مکتب اهل بیت است . به جرات می توان گفت که شناخت اسلام ودرک مفاهیم اسلامی با شناسایی تاریخ اسلام خصوصا سیره پیامبر و ائمه معصومین ( علیهم السلام ) و بررسی تاریخ شیعه ارتباطی تنگا تنگ دارد و این موضوع در طول قرون گذشته در مراکز علمی ، توسط علماء ودانشمندان شیعه مورد توجه و اهتمام جدی بوده است ودر روزگار کنونی اهمیت افزون تری یافته است زیرا برای یک دانش پژوه علاوه بر اطلاعات تحقیقی و عمیق نسبت به تاریخ اسلام به بحث های استدلالی و تخصصی پیرامن شیعه و چگونگی پیدایش ان و شبهاتی که از طرف مخالفان این مکتب مطرح می شود و نیز داشتن پاسخ های آن لازم و ضروری است . لذا در راستای این رسالت اثر حاضر تحت عنوان ( شیعه در زمان امام صادق( علیه السلام) نگارش یافته است چون بهترین و ماندگارترین ایامی که شیعه در طول تاریخ ائمه معصومین ( علیها السلام) به خود دیده همین دوران امام صادق ( علیه السلام) است . عصر آن حضرت یک عصر منحصر به فرد و زمان نهضتهای سیاسی و انقلابهای فکری است و به این علت که بسیاری از این نهضتها اسلام را تهدید می کردند یکی از ابعاد و مسائل مهم دوران حضرت صادق ( علیه السلام ) به شمار می روند . واژگان کلیدی : شیعه ، تشیع، امام جعفر صادق ( علیه السلام) ، امامیه ، شیعه جعفری

وضوع این رساله، شیعه در عصر امام رضا ( ع) است. این رساله از چهار بخش تشکیل شده است. در بخش اول به دنبال سؤالاتی که در طرح نامه به آن پاسخ داده شده معنی لغوی و اصطلاحی شیعه بررسی شده است و هم چنین در ابتدا مقدمه ای بر مطالب نوشته شده است. در بخش دوم نظرات مختلفی در باب پیدایش شیعه، سابقه شیعه در اسلام و تکوین آن به دستور پیامبر، مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش سوم، دوران زمامداری خلفای راشدی و هم چنین زندگی شیعه در دوران ائمه و سختی هایی که متحمل شده اند به طور خلاصه بیان شده است. در بخش چهارم قبل از ورود امام رضا به ایران، علل گرایش ایرانیان به تشیع و به دنبال آن تشکیل حکومت های شیعی در ایران و قیام های شیعی، مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه، حضور امام رضا در ایران و گسترش تشیع و به دنبال آن دعوت مأمون از امام رضا و تحمیل ولایت عهدی به ایشان مورد بحث قرار گرفته است و نظرات مختلفی در باب ماندن مأمون در مرو و اینکه چرا مأمون ولایت عهدی را به امام رضا واگذار کرد، ارائه شده است. هم چنین وضعیت شیعه در زمان امام رضا و ائمه بعد از ایشان به طور خلاصه در آخر بیان شده است و در آخر نتیجه و همچنین خلاصه ای از تحقیق ارائه شده است.

در این مجموعه، شاخصه های تربیتی زندگی حضرت زهرا- سلام الله علیها- مورد پژوهش قرار گرفته است. بررسی و شرح زندگی بانوی بزرگ اسلام، موضوعی نیست که در یک کتاب یا رساله بگنجد و یا از عهده ی کسی برآید . حقیقت وارزش وجود ی آن بزرگوار را کسی جز خدای متعال و اولیاء خاص او– صلوات الله علیهم – نمی داند. امّا در عین حال شناخت او و برگرفتن از هدایت ایشان در حدّ امکان، وظیفه ایست که سخت به آن نیازمندیم. حضرت زهرا - سلام الله علیها- اگرچه در سنین جوانی به خانه ی شوهر رفت وبا مشکلات اقتصادی زیادی مواجه بود ولی با مدیریت صحیح به امور خانه داری پرداخت وتمام کمبودها وکاستی ها را باصفای درونی جبران ومحیطی گرم وبا صفا را برای اعضای خانواده بوجود آوردوفرزندانی بی نظیررا دردامان خود پروراند. لذا زندگانی حضرت علی(ع)وفاطمه(س)،نمونه ی کاملی از یک خانواده ی ایده آل است که در آن نهایت همکاری به چشم می خورد. و کارها بر اساس روحیّات وتوانائی افراد تقسیم شده است. یکی از وظایف سنگین حضرت زهرا - سلام الله علیها- بوجود آوردن محیطی مناسب ،برای تربیت کودکان خویش بود. روش تربیتی واخلاقی حضرت زهرا- سلام الله علیها- بهترین روش برای ساختن نسلی پاک وسعادتمند است. از این رو جا دارد که پیروان آن حضرت با بکار بستن این نکات، در تربیت نسلی پاک وبرجسته همّت نموده و سعادت دنیا وآخرت فرزندان خویش را بیمه نماند. پاره ای ازاین شیوه ها عبارتند از: نام گذاری کودک،محبّت وعاطفه ی مادری، برنامه ریزی، ورزش وبازی، عدالت ،مراعات نظم وحقوق دیگران و ... . فاطمه- سلام الله علیها- در زمینه ی شوهرداری نیز نکات ظریفی را رعایت می کرد که مطالعه ی این ظرافت ها می تواند برای بانوان مفید بوده وکانون خانواده را گرم نماید. این نکات عبارتند از: تفاهم وتوافق اخلاقی، رعایت حقوق وحرمت همتای زندگی، همدلی وهمراهی با همسر،احترام به شخصیّت همسر، رازداری و ... . از جمله الگوهای تربیتی دیگری که درزندگی حضرت به چشم می خورد، عبارتند از: راستگویی، صبر و بردباری، عرفان و معنویت، احترام به والدین، ساده زیستی و وارستگی از دنیا که در تمام شؤون زندگی حضرت سایه افکنده بود. از جمله : در ازدواج ،مهریه ،جهیزیه همچنین در خطبه ها وسخنرانی ها ووصیّت نامه های ایشان نیز نکات قابل تأمّلی نهفته است. از مجموع مباحث نتیجه گرفته می شود که حضرت زهرا - سلام الله علیها- تنها زن معصومی است که نقش رهبری داشت وبه عنوان « اسوه» و«حجّت» برای مردم مطرح بود 0 اگر چه عمر آن حضرت کوتاه بود، ولی در مجموع خطوط کلّی را برای زنان ترسیم نمود. همچنین یکایک واژه های سخنان حضرت ،شیوه های شیرین زندگی و الگوی اطمینان بخش سعادت وکمال را به همگان ارائه می دهد. امّا آنچه مهم به نظر می رسد این است که در عمل پیروآن حضرت باشیم.

این تحقیق عنوان علل گرایش ایرانیان به تشیع را برگزیده است به عبارتی دیگر در پی دستیابی به عواملی است که سبب شده ایرانیان تمایلی نسبت به مذهب تشیع پیدا کنند و آن را به عنوان مذهب رسمی خود بپذیرند . علتی که سبب شد این موضوع برای پژوهش انتخاب شود پاسخ گویی به نظریه اجباری بودن تشیع ایرانیان بوده است این تحقیق ثابت می کند که ایرانیان نه تنها از روی اجبار بلکه با آگاهی و اختیار این مذهب را پذیرفته اند . پژوهش مورد نظر پس از تعریف شیعه به بررسی اسلام و تشیع ایرانیان می پردازد و موقعیت آنان را قبل و بعد اسلام تبیین می کند . وبه دنبال آن زمینه های گرایش ایرانیان به تشیع رابررسی می نماید . بر همین اساس سعی شد تا حد امکان ( چون موضوع تاریخی است ) بیشتر از منابع دست اول مانند تاریخ بعقوبی ، تاریخ طبری ، انساب الاشراف استفاده شود اما برای پیشرفت مراحل تحقیق از منابع متاخر بهره گرفته شده است . به این ترتیب که در ابتدای امر با کتابشناسی موضوع ، کتابهای مورد استفاده را لیست نموده و سپس از فیش برداری و چرک نویس ، مطالب جمع آوری شده و به صورت کنونی در آمده است . نتایج بدست آمده در این پژوهش در واقع بیان کننده زمینه های گرایش ایرانیان به تشیع و سیر تدریجی تشیع در ایران است و نشان می دهد که شیعه گری در ایران نتیجه عشق و علاقه ایرانیان به این مذهب می باشد . این تمایل تاجایی ادامه دارد که اشخاص فرهیخته ای را تحویل جامعه شیعی و مسلمان می دهد افرادی که نقشی جز شکوفا نمودن تمدن اسلامی نداشته اند . کلید واژه ها : گرایش ، موالی ، تشیع گرایش : به تمایل انسان نسبت به چیزی ( ویا فردی) گفته می شود که انسان آن را مطلوب خود می پندارد خواه مطلوب مورد نظر معقول و منطقی باشد خواه غیر معقول. اما در هر صورت به آن گرایش گفته می شود این تمایل دارای علل برونی و درونی است که هر یک به طور جداگانه باید مورد بررسی قرار گیرد.

در این تحقیق ، که با موضوع « شخصیت شناسی یاران غیر هاشمی امام حسین ?» گرد آورده شده، نگارنده با معرفی چهره های مؤثر در قیام حسینی( افرادی از سپاه امام که هاشمی نسب نبودند ) و تبیین برخی ویژگی های رفتاری و خصایص معنوی ایشان در پی ارائه ی شناختی کلّی پیرامون شخصیت والای این فرزانگان می باشد . اهداف دیگری که در این راستا مدّ نظر قرار گرفته اند،عبارتند از : دریافت بارزترین ویژگی اخلاقی و رفتاری ایشان، قرار دادن ایشان به عنوان الگویی برای منتظران امام زمان ( عجّل الله تعالی فرجه)، احیاء و تثبیت برخی اصول و مبانی دینی – اخلاقی، که در ایشان وجود داشته است؛ مانند توجّه به ارزش ها و ضدّ ارزش های دینی، پرداختن به معروف ( و امر نمودن به آن) و خودداری از منکر ( و نهی نمودن از آن)، حمایت از مقام ولایت و ... . روش تحقیق در این نوشتار، توصیفی- تحلیلی می باشد و برای دستیابی به اهداف مورد نظر و قابل استناد بودن مطالب، بیشتر از منابع و متون تاریخی و روایی معتبر ( در تدوین مباحث) استفاده گردیده است. ساختار کلّی تحقیق، در چهار فصل تنظیم شده است که عناوین آن به قرار ذیل می باشد: 1- نگاهی گذرا به وضعیت جامعه ی اسلامی در آستانه ی نهضت امام حسین ? ؛ 2- آشنایی با نقش آفرینان کربلا؛ 3- جلوه های رأفت و محبّت دو سویه ی امام ? و یاران غیر هاشمی؛ 4- تجلّی صفات عاشورائیان در یاوران مهدی عجّل الله تعالی فرجه ؛ وضع و ساختار نامطلوب جامعه اسلامی، به لحاظ حکومتی و نیز پائین بودن سطح فرهنگ و عقیده، از مهم ترین عوامل و زمینه های بر پائی نهضت حسینی بوده است. این حرکت و انقلاب بزرگ را، علاوه بر هاشمیان ، اشخاصی از طوایف برجسته عرب و موالیان ایشان ، همراهی و هدایت می کردند . سپاهیان غیر هاشمی ابا عبد الله ? عمدتاً جنگجویانی از قبایل یمنی بودند و طیف دیگر ایشان منتسب به اقوام و قبایل « نِزاری » می شدند. بخش قابل توجّهی از این افراد نیز، از ساکنین شهر کوفه به شمار می رفتند . صَولت و مردانگی ایشان به حدّی بود که دشمن زبون را به اعتراف و عَجز نشاند. رابطه و تعامل آنها با امام، آکنده از مهر و عطوفت و علائق پاک انسانی بود که در رفتار و گفتار هر یک، به نوعی متجلّی گشت و صحنه ی کربلا را پُر از جلوه های ایثار و ولایت پذیری نمود. باز خورد این محبّت و جان نثاری نیز عملکرد پیامبر گونه ی حضرت و اکرام و مهرورزی او نسبت به یاران غیورش بود. آنها به راستی ، از مصادیق عُظمای ولایت مداری هستند که مزیّن به صفاتی چون: وَرَع و حُسن خلق، خضوع، ثبات قدم، مواسات، غیرت دینی و ... می باشند. انطباق کامل این اوصاف با آن چه در روایات پیرامون یاران امام عصر ? آمده، نکته ی قابل توجّهی است و از این منظر، می توان وجوه اشتراک فراوانی میان این دو گروه قائل شد. برخی از این اوصاف مشترک عبارتند از : عرفان و معنویت گرائی ، موعظه و حکمت ، شهادت طلبی، انتظار و رجعت. متخلّق شدن به این رفتار و صفات معنوی و عرفانی، برای مردمی که در عصر غیبت امام زمان عجّل الله تعالی فرجه به سر می برند، می تواند ایشان را نیز در زمره ی آنها که به فوز عظیم دست یافته اند ، قرار دهد. کلیدواژه ها: شخصیّت – شناخت – یاران – غیر هاشمی- امام – امام حسین ? - نهضت- حماسه- عاشورا- کربلا.

پژوهش شامل موارد ذیل است : بررسی زندگانی امام جعفر صادق (ع) از نظر اجتماعی، سیاسی و فرهنگی شامل امیران مدینه در روزگار امویان و عباسیان در زمان امام صادق (ع)، امام صادق و امامت، امام صادق و شرایط خاص فرهنگی، چرا و چگونه مکتب تشیع جعفری نامیده شد؟، تاریخ ورود امام به مکتب علم، محل تدریس امام، تعداد شاگردان، نحوه تدریس، دامنه علم امام، آثار امام و برجسته ترین شاگردان امام جعفر صادق (ع) به ترتیب حروف الفبا.‬

کمال جویی در مکتب اسلام که مکتب قرآن و اهل بیت(علیه السلام) است از عنایت خاصی برخوردار است به طوری که خداوند هر چیز را به کمال می رساند و پیامبران و امامان را فرستاد تا انسان را به کمال برسانند. این تحقیق با موضوع «تقوا، مراتب و آثار آن از دیدگاه قرآن» در دو بخش و شش فصل تنظیم شده است: بخش اول شامل مباحث مقدماتی از قبیل: بیان مسئله، ضرورت، اهمیت، پیشینه و اصطلاحات موضوع است. بخش دوم از شش فصل تشکیل شده است: فصل اول به زمینه ها، فصل دوم به عوامل، فصل سوم به ابعاد، فصل چهارم به مراتب، فصل پنجم به موانع و فصل ششم به آثار و پیامدهای تقوا در دنیا و آخرت اختصاص یافته است.

موضوع این مجموعه تحقیقی تعلیم و تربیت معنوی از دیدگاه امام خمینی ( رحمة الله علیه ) می باشد. هدف از ارائه این تحقیق شناخت اهمیت تعلیم و تربیت و دادن راهکارهای تربیتی است که بتوان از طریق عمل به آنها به تربیت معنوی افراد کمک کرد و افراد شایسته ای را به جامعه تحویل داد. چون امام خمینی(رحمة الله علیه ) خود اسوه و الگوی تربیتی بزرگی می باشند که در قرن معاصر جلوه ای شناخته شده برای همگانند، پرداختن به نظریات و صحبتهای گرانمایه ایشان باعث اتقان مطالب می گردد. در گرد آوری این مجموعه سعی شده به بیشتر مطالب تعلیم و تربیت ، هر چند به صورت مختصر ، پرداخته شود و در هر مورد و مطلبی که بیان شده از بیانات امام خمینی ( رحمة الله علیه ) نیز استفاده شود. این تحقیق با مطالعه و بررسی مجموعه کتب و آثار امام خمینی(رحمة الله علیه ) در زمینه اخلاقی – تربیتی و دیگر کتابهایی که به نقد و بررسی نظریات ایشان پرداخته اند ، صورت گرفته. مانند تعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی(رحمة الله علیه ) تألیف مجتبی فراهانی ، تربیت اسلامی با تأکید بر دیدگاه های امام خمینی ( رحمة الله علیه ) تألیف محمد رضا شرفی ، صحیفه نور ( مجموعه رهنمودهای امام خمینی ( رحمة الله علیه ) ، پابه پای آفتاب ، امیر رضا ستوده . و در آن از آیات و روایات نیز بهره گرفته شده است تا هماهنگی آنان با نظریات امام خمینی ( رحمة الله علیه ) مشخص گردد،و سعی شده تمامی مباحث تربیتی جمع آوری گردد. از نتایج تحقیق درک اهمیت تعلیم و تربیت و شناخت انسان است که با علم و عمل به مبانی، اصول ، اهداف، عوامل تأثیر گذار و دوری از موانع تعلیم و تربیت می توان در تربیت معنوی افراد کوشید. تعلیم و تربیت از مفاهیمی است که دارای اهمیت فوق العاده می باشد و تربیت موجب شکوفایی فطرت و مقدم بر تعلیم است که سعادت دو دنیای انسان بدان بستگی دارد . که همة افراد، در هر سن و در هر قشری از جامعه که هستند، باید بدان توجه کنند. این تحقیق با توجه به دیدگاه امام خمینی ( رحمة الله علیه ) بوده و در 6 فصل تنظیم شده است. فصل اول به اهمیت و جایگاه تعلیم و تربیت پرداخته که شامل معنا و مفهوم تربیت ، فلسفه و ضرورت تربیت، اهمیت تربیت و تعلیم و تربیت از دیدگاه قرآن و حدیث می باشد. فصل دوم به موضوع تربیت ( انسان) پرداخته است که شامل چیستی و ماهیت انسان، انسان شناسی و کاربرد آن در تعلیم و تربیت و شیوه انسان سازی در اسلام ( روشهای تربیتی ) می باشد. فصل سوم مبانی و اصول تربیت را مورد بررسی قرار داده و به مبانی اندیشه های تربیتی امام خمینی ( رحمة الله علیه ) نیز اشاره شده است. فصل چهارم به اهداف تربیت پرداخته که تنوع غایات و اهداف را مورد بحث قرار داده و به هدفهای تربیتی از منظر امام خمینی ( رحمة الله علیه ) نیز پرداخته است. فصل پنجم نیز موانع تعلیم و تربیت از قبیل : جهالت، آموزش بدون پرورش روحی و معنوی ، علم بدون تزکیه ، انسان غیر مهذب، غفلت از فطرت الهی و ... پرداخته است. در فصل آخر عوامل مؤثر در تعلیم و تربیت آمده که هر کدام از عوامل دینی، فردی، اجتماعی و محیطی را جداگانه با زیر مجموعه های آنان مورد بحث و بررسی قرار می دهد.

یکی از مهمترین مسائلی که شناخت و دانستن آن بر هر انسانی واجب و ضروری است مسئله اخلاق است که این مسئله باعث شقاوت و سعادت انسان می شود. در این تحقیق مؤلف در قسمتهای مختلف اخلاق را تعریف کرده و به محاسن اخلاق نیکو و زشتیهای اخلاق زشت پرداخته و راههای مقابل با زشتیها و آراسته شدن به اخلاق نیکو از جمله صبر پرداخته است و به گوشه هایی از اخلاق نیکو و زشت اشاره کرده است که بعد از ذکر مقدمه مؤلف به آنها اشاره می کند. کلید واژه ها: حسن خلق، سوء خلق، دروغ کلمات کليدي: حسن خلق سوء خلق دروغ

این رساله با عنوان « تهاجم فرهنگی و جوان» در چهار بخش تنظیم شده که ابتدا در قسمتی تحت عنوان کلیات تحقیق، تعریف و تبیین موضوع، ضرورت و اهمیت موضوع، فواید و اهداف تحقیق، پیشینه ی تحقیق، سؤالات اصلی و فرعی، روش تحقیق، ساختار تحقیق، کلیدواژه ها ( تهاجم، فرهنگ، جوان، ، استحاله، مقابله) محدودیت و مشکلات و موانع تحقیق پرداخته است. بخش اول به مفهوم شناسی اختصاص دارد که شامل سه فصل می باشد: فصل اول فرهنگ و تعریف آن و ویژگی ها و عناصر و عوامل فرهنگ، فصل دوم تهاجم و تعریف آن و اقسام تهاجم و فصل سوم شناخت تهاجم فرهنگی می باشد. بخش دوم: اهمیت دوران جوانی و هویت جوان که این بخش هم شامل سه فصل می باشد: فصل اول جوان، فصل دوم اقسام هویت و فصل سوم بحران هویت در جوان می باشد. بخش سوم: خانواده و فرهنگ که این بخش هم مشتمل بر چهار فصل است که فصل اول خانواده و خلاءهای تربیتی، فصل دوم جوانان و رسانه های گروهی، فصل سوم نقش زن در مقابله با تهاجم فرهنگی و فصل چهارم صور تهاجم فرهنگی در آیات و روایات می باشد. بخش چهارم: با عنوان راهکارهای مقابله با تهاجم فرهنگی که شامل دو فصل می باشد فصل اول زمینه و اهداف مقابله با تهاجم فرهنگی در جوانان است و فصل دوم امام و جوانان و مبارزه با تهاجم فرهنگی و راه های مقابله تهاجم فرهنگی در قرآن و نهج البلاغه می باشد. در آخر بحث هم نتیجه گیری شده و فهرست منابع و مأخذ، آیات و روایات آورده شده است.