جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش به صبررسی تطبیقی امثال قرآن و امثال انجیل های چهارگانه اختصاص یافته است. نویسندة رساله پس از بیان کلیات، با تقسیم بندی موضوعی هر یکاز امثال قرآن و امثال انجیل در دو فصل مجزا، ذیل هر مثل شرح مختصری از تفاسیر و کتب معتبر پیرامون آن نوشته است. این تقسیم بندی با توجه به مفاد امثال در سه بخش: اقسام واصناف مردم. مباحث تربیتی واخلاقی. آخرت و احوال آن. به بحث گذارده شده است. شالوده واساس تحقیق، انطباق برخی از امثال قرآن با امثال انجیل و بررسی نقاط اشتراک و افتراق آن هاست. در پرتو این بررسی به برتری قرآن کریم نسبت به انجیل های چهارگانه پی بردیم و دریافتیم که امثال قرآن برخلاف امثال انجیل، متصف به صراحت، واقع بینی، پرهیز از خرافه، عمق نگری، ایجاز و... است./

«نظرية الحكم في الإسلام» تلخيص درس‌ هاى خارج فقه محسن اراکی است كه در طول چهار سال در بریتانیا ايراد شده و تلخيص آن توسط خودش صورت گرفته است. بحث اصلى اين كتاب راجع به نوع سلطه و حكومت از نگاه اسلام مى‌ باشد و در ضمن آن مباحث ولایت فقیه و نظریه شورا نيز مطرح شده است. كتاب مذكور داراى هفت فصل بوده و در هر فصلى مباحث مهم مربوط به موضوع مطرح شده است. در فصل اول راجع به سلطه و مشروعيت و مبانى آن مباحثى طرح شده است. فصل بعدى به بيان سلطه شرعى از نگاه قرآن اختصاص داده شده است. و در فصل بعدى به بررسى همين موضوع پرداخته كه رسولان الهى حاكمان بر مردم مى‌ باشند و آنها از طرف خداوند متعال به اين حاكميت منصوب شده‌اند. در فصل چهارم با استناد به آيات قرآن كريم رسالت و حاكميت رسول اکرم صلی الله علیه و آله را به اثبات مى‌ رساند. بعد از اينكه ولايت پيامبر ثابت شد، مؤلف در فصل پنجم به اثبات حكومت ائمه اطهار علیهم السلام پرداخته است. در همين راستا فصل ششم را به بررسى ولایت فقیه و سلطه فقها اختصاص داده است. در فصل پايانى نظريه شورا را مطرح كرده است.

جناس همانندی دو کلمه در لفظ با اختلاف آن ها در معناست. جناس از مهم ترین عناصر علم بدیع است و به وضوح در نهج البلاغه دیده می شود. هدف از به کارگیری جناس تالیف کلام به گونه ای است که بر زیبایی فنی آن افزوده شود، و باعث می شود که متکلم در تعبیر سخن خود به اوج کمال فنی نایل آید. این صنعت در ادبیات عرب و به ویژه در شعر بسیار کاربرد دارد و فنی برای زیبایی لفظی محسوب می شود. جناس باعث ملکه شدن معنا در ذهن شنونده و افزوده شدن تناسق و تناسب کلام می شود، اگرچه زیاده روی در کاربرد آن کلام را مستهجن می کند. در کتاب ارزشمند نهج البلاغه نیز صنعت جناس موسیقی داخلی متون ادبی آن را تشکیل می دهد، که این موسیقی با تداعی معانی مختلف موجب التذاذ می شود و روح و جان شنونده را به تسخیر خود در می آورد و به گسترش تخیل ذهنی او کمک می کند. به رغم کارکرد جناس در زیبایی آفرینی، این پدیده ادبی در نهج البلاغه کم تر مورد توجه و بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر با بهره گیری از روش توصیفی - تحلیلی درصدد است تا جستاری در زیبایی شناسی گونه های جناس در نهج البلاغه داشته باشد. ابتدا نگاهی گذرا به جایگاه ادبی و بلاغی نهج البلاغه دارد و پس از تامل در کارکرد جناس نمونه هایی از نهج البلاغه را به عنوان شاهد مثال گونه های جناس می آورد تا زیبایی های این عنصر بدیع نشان داده شود و اثر این پدیده آوایی در بیان معنا تبیین شود.دستاورد کلی پژوهش آن است که در کلام امام علی (ع) زیبایی شناسی لفظی یا صوری با زیبایی شناسی معنوی و معنایی هم زمان به کار گرفته شده و صنعت جناس نیز از مهم ترین صنایع بدیع در این کتاب است که با ایجاد نوعی موسیقی زیبا و طنین انداز سبب تداعی معانی مختلف یک لفظ واحد می شود.

مباحث این پایان نامه عبارتند از: معنای لغوی واصطلاحی طاعت، واژه طاعت و مشتقات آن در قرآن،فرق طاعت و انقیاد، فرق طاعت و تبعیت، تبعیت وتقلید، واجب الاطاعه، طاعت تکوینی و تشریحی، لوازم و موانع طاعت، رابطه شنیدن و طاعت، آیاتی که تقوا رامقدمه طاعت قرار می دهد، فوائد طاعت، خداوند ازطاعت بندگان بی نیاز است، موازنه میان طاعت و سیئه،اطاعت از رسول، حجیت سنت پیامبر (ص) و ائمه (ع).در این پژوهش بیش از صد آیه با استفاده از منابع تفسیری بررسی شده اند.

آنچه که گردآورنده این مجموعه قصد ارائه کردن آن را دارد این است که اساساً آنچه باعث گردیده که پیروان ادیان الهی و همچنین عرفا به تأویل متون مقدس خود بپردازند، نحوة نگرش آنها به این متون است. یعنی هنگامی این اعتقاد به وجود می آید که آنها به متون مقدس خود به دید رمزی بودن و اینکه در ورای الفاظ و کلمات آنها معنی دیگری نهفته است، نگریسته شود. به طور کلی در این رساله محور اصلی بحث پاسخگویی به این دو سوال بوده است؟ 1- تأثیر دیگر گروهها و مذاهب و فرق در تأویلات عرفای اسلامی تا چه بوده است و اینان تا چه اندازه و در کجاها از دیگران تأثیر پذیرفته و یا اقتباس کرده اند؟ 2- اساساً علت روی آوردن به این طرز نگرش چه بوده و چرا عرفا به تأویل متون مقدس پرداخته اند و اینکه چگونه است که این مسأله در دیگر ادیان هم رخ داده است؟

مباحث مطرح شده در این تحقیق به شرح ذیل است: علل نیاز به پیامبران بعثت انبیاء عملی پسندیده است و بعثت بر خدا واجب است ضرورت نبوت در قرآن و براساس تذکر و یادآوری دلایل عقلی و نقلی ضرورت نبوت اهداف انبیاء معجزه و ابعاد آن در رسالت انبیاء معجزات انبیاء

انسان همواره در پی آن است که ریشه ناخوشی های خود را بیابد و آنها را برطرف کند. به راستی، سرچشمه شرور کجاست؟! این پرستش آن گاه پیچیده تر می شود که با باور به خدای توانا، دادگر و خیرخواه همراه شود. دربرابر این پرسش برخی وجود رنج را انکار کرده اند و آن را خیال باطل دانسته اند. فلاسفه مشاء ازمنظر هستی شناختی، کاستی و شر را بدون سرچشمه می دانند؛ به نظر آنان، شر همواره نیستی است؛ نیستی هم علت و ریشه نمی خواهد، پس نباید و نمی توان ریشه شر را بجوییم! گروهی دیگر از اندیشمندان شر و کاستی را به نیروهایی جز خدا نسبت داده اند. برخی نیز در برابر این شبهه، علم یا قدرت مطلق خداوند را انکار کرده اند یا دادگری و خیرخواهی او را از معنا تهی نموده اند. مؤمنان گاه شرور را کیفر گناهان می شمرند و گاه آنها را با توجه به نتایج اخروی، خیر وخوبی می دانند. متکلمان مسلمان نیز جبران این رنج ها را بر خدا لازم دانسته اند. قرآن کریم نیز هرچند در آیاتی، شرور و رنج ها را نتیجه کردار خود آدمی می شمرد، ولی با دقت در مجموعه آیات قرآنی پاسخی بس ژرف تر می توان یافت. نظریه نگارنده در این نوشته چنین است که: صفات خداوند در مرحله ذات بی انتها و مطلق است، ولی آن گاه که این ویژگی ها به حوزه فعل وراد می شود به یکدیگر کرانه می گیرند. همچنین در قرآن، از میان صفات و اسمای الهی، نام رب از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بر اساس آیات برشمار قرآن، در حوزه فعل، پروردگاری خدا بردیگر صفاتش سایه می افکند ابزار پرورش نیز هم نعمت و خوشی است و هم سختی و ناخوشی.بر این پایه، شبهه شر را چنین می توان پاسخ داد؛ صفات علم، قدرت، عدل و خیرخواهی خداونددر حوزه ذات بی انتها و مطلق است، ولی این صفات آن گاه که به حوزه افعال وارد می شوند همراه و تحت تاثیر ربوی ت الهی عمل می کنند. اعتقاد به توانایی، علم، دادگری، و خیرخواهی مطلق خدا مربوط به حوزه ذات الهی می باشد؛ در حالیکه وقوع شرور، کاستی ها و ناخوشی ها در حوزه فعل یا به تعبیر قرآنی - فلسفی در عالم خلق صورت می گیرد، پس این دوحقیقت به دو حوزه متفاوت تعلق دارند و تناقض و ناسازگاری بین آن دو نیست. بی تردید این شروط در متن نظم الهی حاکم بر آفرینش و برای تحقق تربیت آدمی، وجود پیدا می کند؛ ولی هر نوع کژی و کاستی خارج از این سامانه الهی منتفی است

جارالله زمخشری (467-538ه )وفخرالدین رازی (544-606ه) دو مفسر موثر در تاریخ تفسیراند که از دو نظام کلامی و اعتقادی متفاوت متاثرند. این دو نظام به ویژه در تحلیل صفات باری تعالی تفاوتهای مبنائی دارند. بررسی تطبیقی تفسیر کشاف زمخشری و تفسیر کبیر رازی پرتوی در بررسی میزان تاثیر مبانی کلامی آن ها در فهم شان از آیات و نیز میزان وفاداری آن دو به سنت کلامی اعتزالی و اشعری است. مراد از مطالعه تطبیقی ، توصیف و تبیین مواضع خلاف و وفاق اندیشه های تفسیری این دو مفسر است. خداشناسی دامنه ی تحقیق حاضر است که زمخشری بدلیل عقیده به اختیار و عدم رویت خداوند، آیاتی که عقیده وی را اثبات میکنند محکم دانسته و آیات دیگر که به ظاهر در تنافی با این آیات اند تاویل می کند اما رازی به دلیل عقیده به جبر و رویت خداوند، آیات موهم جبر و رویت خداوند را محکم دانسته و آیات دیگر را تاویل می کند. و دو مفسر علیرغم تعلق به دو نظام کلامی مختلف به علت مبنای عقل گرائی که در تفسیر آیات برگزیده اند در بیشتر مواضع تفسیر در رابطه با ذات و صفات و افعال خداوند مثل اثبات وجود خدای تعالی، تاویل صفات خبریه و... اتفاق نظردارند. مواضع مختلفی که فخر رازی در تفسیرخویش از کشاف زمخشری متاثر است مورد استقصاء قرار گرفته است.