جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نوشتار حاضر پیرامون بررسی اندیشه های اجتماعی در جزء دوم قرآن می باشد که به علت گسترده بودن نکات اجتماعی فقط با تأکید بر آیه 170 سورة بقره این مورد را متذکر می شود. این نکته که قرآن به واقعیت های زندگی اجتماعی انسان توجه دارد و دانستن نظر قرآن دربارة این واقعیت ها لازم می باشد، نگارنده بر آن شده است تا نگاهی بسیار کوچک و جزئی به اندیشه های اجتماعی قرآن که اساس دین و وحی است و یکی از منابع غنی اسلام به شمار می رود یک پژوهش قرآنی در رابطه با اندیشه های اجتماعی در جزء دوم قرآن بپردازد. رسالة مورد نظر در هفت فصل تدوین یافته شده است: فصل اول کلیات تحقیق را مورد توضیح قرار می دهد، عنوان آیه مورد پژوهش، مقدمه، طرح مسئله، روش تحقیق و... . فصل دوم، یکی از عواملی که موجب پیروی و همنوایی افراد با نیاکانشان می شود، اجتماعی و فرهنگی بودن انسان است که در فصل دوم آن را شرح می دهد. دومین عامل همنوایی افراد با فرهنگ جامعه را وجود کنترل های اجتماعی دانست که از سوی جامعه و گروههای تشکیل دهندة آن برای بقای جامعه و همچنین امکان پذیر نمودن یک زندگی سازمان یافته اجتماعی این کنترل صورت می گیرد و از مکانیسم های مختلف رسمی و غیررسمی، ارزشی و عاطفی و... استفاده می کند، و در نتیجه افراد به سادگی نمی توانند از فرهنگ و قواعد حاکم بر جامعه تخطی کنند. این عامل هم در فصل سوم مورد توجه قرار گرفته است. یکی از پیامدهای این واقعیت که انسان حیوانی اجتماعی است، این است که همواره، در حالتی بین ارزش های مربوط به فردیت و ارزش های مورد قبول جامعه به سر می برد و این عامل موجب انواع پاسخ به نفوذ اجتماعی از طرف افراد می شود، پاسخ هایی مانند متابعت، همانندسازی، همرنگی، نوآوری و...، که در فصل چهارم مورد بررسی قرار گرفته است. شرایطی که احتمال همنوایی افراد را در مواجهه با تغییر، کاهش و یا افزایش می دهد؛ در فصل پنجم تحت عنوان شرایط و محرکه های ایجاد تغییر و موانع ایجاد تغییر مورد توجه قرار گرفته است. در فصل ششم تحت عنوان حاشیه نشینی مطرح می شود که افراد حاشیه ای جامعه یعنی افرادی که فرهنگ و نظام اجتماعی گروهی را که در آن زندگی می کنند به طور کامل نپذیرفته اند و در آن گروه و اجتماع ادغام نشده زودتر و سریعتر از افرادی که کاملاً فرهنگ جامعه را پذیرفته اند و درونی کرده اند و جز اعضای اصلی جامعه به حساب می آیند حاضر به پذیرش تغییر و ناهمنوایی با جامعه هستند. در فصل آخر هم مطرح می شود که جامعه ای که افرادش عقایدشان را با دلیل و استدلال پذیرفته اند و در خود درونی کرده اند زودتر حاضر به تغییر عقیده و ناهمنوایی با جامعه هستند تا کسانی که اساس عقایدشان تقلید از نیاکان است.

انقلاب اسلامی ایران در عسرت دیانت و مهجوریت آن در فرهنگ و تمدن غالب پیروز شد و بار دیگر اسلام را به عنوان دینی زنده و نجات دهنده ملتی که افیون استعمار نشاط و استقلال او را گرفته بود به صحنه باز گرداند. انقلاب اسلامی در دورانی پیروز شد که ملتهای محروم ایران تجربه خویشاوندی از نهضت های چپ و ملی گرا نداشتند، حرکتهایی که در آغاز، ابزار دست بیگانگان بوده اند یا با همه حسن نیت پیشوایان یا پیروان آن به سبب نداشتن ریشه در فرهنگ و باورتاریخی مردم دیر یا زود منحرف شده اند یا بی ثمر مانده اند. امام خمینی کمال همت خویش را در راه تحقق آرمان های اسلام واقعی پیشاپیش مردم به کار گرفت و با عناصری که خواهان انزوای اسلام و استضعاف ملتها بودند جنگید. امام خمینی با نگارش کتاب کشف الاسرار به صورت جدی وارد عرصه سیاسی شد و فعالیت سیاسی خود را آغاز کرد و تا پایان حیات دست از تلاش ومبارزه بر نداشت و امام نیز با اتخاذ تصمیمات مختلف که بر اساس شرایط زمان و مکان متغییر بود به تغییر و تبدیل اندیشه دست می زد امام خمینی از آن دسته از روشنفکران دینی بود که معتقد به جامعیت دین بوده و از طریق احیاء و باز سازی و نوسازی تفکر دینی با نظریه ها و اجتهاد(نظری) و نوآوری و ارائه راه حل های برگرفته از کتاب وسنت، خواهان نوسازی اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جوامع در جهت نیل به ترقی و توسعه تمدن اسلامی و تبلور آزادی و عدالت بود و به واسطه این جامعیت تفکر از جمله متفکران رادیکالیست اسلامی به شمار می رود در ادامه با بخش بندی پایان نامه تمام ابعاد سیاسی اجتماعی فکری ایشان مورد بررسی قرار گرفته است.

حریت و آزادگی به معنای رهاشدن از قید و بندهاست، همان انانیت وجود آدمی، همان اصل و اساسی که آدمی فطرتاً و بالذات خواهان آن بوده و گمشده دیرینه وی می باشد، رسیدن به شکوه اقتدار و آطادگی و عزتمندی، همان ودیعه ای که خداوند بر عهده انسان ها قرار داده است ( خلیفه الهی و کرامت انسانی). آری این همان نیاز آدمی از دیرباز بوده است و با وجود آن آرامش می یابد و معنا و مفهوم زندگی را درک می کند. متأسفانه در عصر حاضر با وجود مشغله های فکری و روانی، انسان ها از این اصل دور گردیده ودر خود فرو مانده اند. آن چیزی که می تواند آدمی را به این اصل گرانقدر و گرانمایه باز گرداند، داشتن صفاتی چون عفاف و پاکدامنی، تقوا، صبر، عزت نفس، نفاست نفس، قناعت و دوری از طمع و آزمندی و ... می باشد. وجود بزرگترین الگوی عالم هستی، سرور آزادگان، امام حسین علیه السلام خود، گواهی است بر اثبات این صفت حسنه و الهی. آن بزرگوار در کربلا با آزادگی خود و همراهانش به تمام عالم نشان داد که در اوج سختی ها و فشارها می توان به این ودیعه الهی چنگ زد و آن را حفظ نمود و به وسیله آن عزت عالم امکان را به دست آورد. با امید به این که بتوانیم با الگو قرار دادن آن حضرت و یارانش به این امر عظیم و الهی دست یابیم. کلیدواژگان این تحقیق عبارتنداز: حریت، آزادگی، آزادی، عزت و کرامت.

ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، نه تاریخ فلسفه اسلامی است و نه فلسفه تطبیقی. این اثر نگاهی است دقیق و ویژه به ماجراهایی که مخالفان و موافقان فلسفه در جهان اسلام بوجود آورده اند. این اثر به صورت مفصل عمده‏ ترین منازعات فکری میان «متکلمان» و «حکیمان» را مورد بحث و بررسی قرار داده است. نخست اینکه فلسفه ‏ای که به نام فلسفه اسلامی مشهور شده است، یونانی و ترجمه ‏ای نیست و تا آراء منتقدان متشرع فقیه و متکلم را شناسایی نکنیم نمی‏توانیم از اصالت فلسفه اسلامی صحبت کنیم؛ این سخن بسیار دقیق و مهم است که چراغ فلسفه در ایران هیچ‌گاه خاموشی نگرفته است.

پژوهش حاضر نقش پیامبر صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه در شکل گیری شخصیت امام علی عَلَیْهِ السَّلام را بررسی می نماید. هدف از این تحقیق نشان دادن زحمات پیامبر صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه در تکوین شخصیت امام و در حقیقت آماده کردن ایشان برای کسب مقام امامت و خلافت بعد از خود می باشد. علاوه بر آنکه اهمیّت تعلیم و تربیت را در شکل گیری شخصیت انسان نشان می دهد. شخصیت ، از بحث انگیزترین مفاهیم روانشناسی است. عوامل زیادی در تکوین و رشد آن مؤثّرند. وراثت و محیط از مهمترین آنها می باشند. شخصیت ثابت نیست و در طول زمان رشد کرده و تغییر می کند. علاوه بر علم روانشناسی ، روایات اسلامی نیز تأثیر وراثت بر شخصیت یا همان شاکله انسان را قبول دارند. هرچند که اراده را نیز به عنوان عامل سوّم در تکوین شخصیت انسان تلقّی می نمایند. در شکل گیری شخصیت بی نظیر امام علی عَلَیْهِ السَّلام علاوه بر تأثیرگذاری وراثت و اراده نقش پیامبر صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه به عنوان سرپرست ، دوست ، رهبر ، برادر و ... امام علی عَلَیْهِ السَّلام کلیدی است. بعلاوه تعلیمات و آموزه های پیامبر صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه بر ابعاد شخصیتی امام علی عَلَیْهِ السَّلام تأثیر زیادی گذاشت و تمام عوامل باعث شد امام امتداد شخصیت پیامبر اسلام صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه باشد. با این تفاسیر می توان گفت تنها فرد لایق برای کسب مقام خلافت و جانشین بعد از پیامبر صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه ، امام علی عَلَیْهِ السَّلام است. هدف پیامبر صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه از این همه زحمات، ساختن نسخه ای مانند خود برای خلافت و جانشینی و امامت مسلمین بود. کما اینکه پیامبر صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه به واسطه ی امام علی عَلَیْهِ السَّلام یازده امام بعدی را برای بدست گرفتن مقام امامت و گسترش اسلام آماده ساخت. در این پژوهش سعی شده از منابع معتبر در زمینه ی علم روانشناسی و علوم تربیتی و مسائل تاریخی استفاده شود. این کار با استفاده از فیش برداری از کتب گوناگون و دسته اوّل صورت گرفته است. شخصیت ، پیامبر صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَ آلِه ، امام علی عَلَیْهِ السَّلام ، تعلیم و تربیت و نقش از جمله واژگان کلیدی به کار رفته در این نوشته است.

نماز جمعه در اسلام از اهمیّت ویژه ای برخوردار است،آن قدر که خداوند سوره ای از قرآن را به این نام آورده است و همچنین روایات زیادی در اهمیّت و فضیلت این فریضه عبادی سیاسی از ائمه بزرگوار ما نقل شده است و اجر و پاداش فراوانی را برای شرکت کنندگان در نماز جمعه در نظر گرفته شده است.در مقابل هم کسی که بدون عذر نماز جمعه را ترک کند، مورد خشم خداوند قرار می گیرد و از رحمت و الطاف او به دور خواهد بود. نماز جمعه از همان ابتدای تشکیل جامعه اسلامی توسط پیامبر اکرم ( صلی الله علیه وآله وسلم) اقامه شد و پس از ایشان نیز شیعیان هر گاه فرصتی به دست می آوردند و شرایط را مهیا می دیدند نماز جمعه را اقامه می کردند.در طول تاریخ افراد سودجو و منفعت طلب توانستند استفاده های زیادی از اقامه نماز جمعه ببرند.افرادی مانند معاویه و امثال او که اهدافشان را در خطبه های نماز جمعه به مردم تحمیل می کردند و از این طریق به اسلام و مسلمین ضربه های زیادی وارد کردند. اما این نماز جمعه با شکوه نیز توانست دل های زیادی را به هم پیوند زند و چهره زشت منافقان را بر ملا کند.در حقیقت نماز جمعه رسالت سنگینی بردوش دارد که می تواند انسان ها را تربیت و جامعه ای را بسازد. این همایش هفتگی تا زمان غیبت امام زمان ( عجل الله تعالی فرجه الشریف) گاهی توسط ائمه ما و اکثراً به دست خلفای اموی، عباسی و راشدین اقامه می شد، از آن زمان به بعد به دلیل اختلافاتی که بر سر وجوب نماز جمعه بود و عده ای آن را در زمان غیبت حرام می دانستند کمتر اقامه می شده حتی می توان گفت که در محدوده ای از زمان نماز جمعه مورد تأیید علمای امامیه برگزار نشد. در عصر صفوی با آمدن قدرت به دست شیعیان، نماز جمعه نیز اهمیت بیشتری پیدا کرد و در سراسر ایران با تلاش و جدیت ، محقق کرکی اقامه می شد. به همین دلیل در این دوره رساله نویسی پیرامون نماز جمعه به اوج خود رسید.از عهد قاجار تا دوران پهلوی، امامت جمعه به صورت موروثی در آمد و به همین دلیل شرط عدالت در امام جمعه رو به ضعف گرایید و می توان گفت که نماز جمعه یا اصلاً برگزار نمی شد و یا خیلی کم اقامه می شد.اما با پیروزی انقلاب اسلامی به پاس تلاش ها و مجاهدت های امام خمینی ( رحمه الله علیه) و رشادت های مردم سلحشور ایران، نماز جمعه رنگ تازه ای به خود گرفت و با شکوه هر چه تمام تر، با رعایت موازین و احکام شرعی به یاری خداوند اقامه شده و می شود.

غیبت در لغت به معنای غایب شدن و ناپیدا شدن و این ناپیدایی به معنی این نیست که اصلاً آن حضرت وجود ندارد. بلکه او وجود دارد و در بین مردم زندگی می کند و امدادهای غیبی اش شامل افراد می شود. در اصطلاح غیبت یعنی اینکه به ایشان مأموریت داده شده که جامعه بشریت را رهبری کند و جهان را پر از عدل و داد کند زمانی پر از ظلم و ستم شده باشد. هدف از انجام این تحقیق شناخت مختصری از زندگانی آن حضرت بود و همچنین پاسخگویی به سئوالاتی که پیرامون مسئله مطرح شده بود، که در جامعه در مورد ایشان مطرح می شود زیرا بیشتر این سئوالات بطوری بود که اگر جواب قانع کننده داده نشود مردم را از هدف اصلی شان دور خواهد نمود. و این سئوالات بیشتر جنبه این را دارد که می خواهند ذهن شیعه را بصورتی به مخاطره بیندازند و از امامان معصوم از جمله حضرت مهدی ( عج) دور سازند. بنابراین پس از انجام این تحقیق می توان گفت که مسئله غیبت فقط خاص امام زمان نبوده و نه به عنوان یک مسئله غیر منتظره و ناگهانی شمرده نمی شود بلکه از لسان پیامبر ( ص) و ائمه اطهار این مسئله به طور واضح بیان گردیده و با رجوع به آیات و عقل می توان آنها را اثبات کرده به خصوص فلسفه غیبت امام ( عج) از دیدگاه های مختلف به اثبات رسیده که عوامل مختلفی در انجام آن نقش دارد.