جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف از نگارش این پایان نامه دستیابی به توضیح مبادی نظری اسلام در خصوص تعدیل ثروت و فقر و غنا در چارچوب اهداف اقتصاد اسلامی که شامل برپایی عدالت اجتماعی ، حاکمیت سیاسی اسلام ، تحکیم ارزشهای معنوی و اخلاقی ، عدم وابستگی اقتصادی ، خودکفایی و اقتدار اقتصادی توسعه و رشد و رفاه عمومی می باشد . لذا سعی در پاسخ یابی به سوالاتی چون: آیا اسلام با ثروت و توسعه و تکثیر آن و سپس توزیع عادلانه ثروت موافق است؟ مکانیزم پیشنهادی اسلام برای وصول به توزیع عادلانه ثروت چیست ؟ را دارد براساس فرضیه ها ماهیت احکام و قوانین اسلامی به نحوی است که ثروتها و درآمدها بصورت عاغدلانه و موزون در بین طبقات درآمدی تعدیل می گردند . در جامعه اسلامی با انباشت ثروتهای مشروع مسیر واقعی رشد اقتصادی و دستیابی به توسعه پایدار ترسیم می گردد . تحقیق خحاضر که به روش کتابخانه ای انجام یافته مشتمل بر چهار فصل است فصل اول به معرفی پژوهش در ابعاد مختلف پرداخته است در فصل دوم مبانی نظری مربوط به تحقیق در ابعاد مباحث شناخت فقر، ثروت ، منابع ثروت و درآمد ، سیستم توزیع ثروت و درآمد اسلامی ، نقش حکومت در تعدیل ثروت و سایر عوامل و نیز بررسی مبحث ثروتهای بادآورده از بعد شرعی و اقتصادی بیان شده است . در فصل سوم دستاوردهای هر فصل طبقه بندی و تحلیل می گردند. فرضیه های اول و دوم اثبات می گردند و در فصل چهارم خلاصه ، نتیجه گیری و پیشنهادات است نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد اثبات موافقت اسلام با توسعه و تکثیر در جامعه مسلمین به عنوان منبع ایجاد رشد و توسعه اقتصادی و در جهت رشد مفاهیم ارزشی و انسانی است اسلام با تعدیل ثروت به عنوان توزیع فقر مخالف است و بر گسترش ثروتهای جامعه اسلامی در ظل حفظ ارزشهای معنوی تاکید دارد .

تحقیقی پیرامون تعلیم اسماء به حضرت آدم(ع) بر اساس آیات قرآن کریم است. پژوهش حاضر در چهار فصل تنظیم شده است. نویسنده در فصل اول تعریف و کاربردهای مختلف اسماء در لغت، کلام، فلسفه، عرفان، کتاب های آسمانی، قرآن، احادیث و ادعیه را بیان کرده است. وی در فصل بعدی به تعریف و کاربرد واژة علم و تعلیم و انواع آن، راه های تحصیل علم در قرآن و برخی دیدگاه های فلاسفه دربارة علم پرداخته است. «بررسی و نقد آراء و انظار دانشمندان دربارة حقیقت، معلّم، متعلّم و نحوة تعلیم» عنوان فصل دیگری است که پس از تبیین نظریه های مختلف عالمان شیعی و سنّی با نحله های مختلف کلامی، فلسفی، عرفانی دربارة حقیقت «تعلیم اسماء» به نقد و جمع بندی آن پرداخته و دربارة نحوة تعلیم اسماء، معلّم اسماء، متعلّم اسماء، زمان و مکان تعلیم اسماء مطالبی ذکر شده است. در پایان نیز یک فصل به «نقش و آثار تعلیم اسماء در انسان» اختصاص یافته است که شامل مباحثی مانند اظهار حق، صلاحیت جانشینی خدا، علم و معرفت، معرفت پروردگار، توانایی یادگیری بی نهایت و چند عنوان دیگر است.

تقدیم و تاخیر اصطلاحا بر جابه جایی اجزای سخن از جایگاه اصلی خود اطلاق می شود‎۰ این جابه جایی غالبا، توجیهی نحوی یا بلاغی دارد، اما قرآن پژوهان در بیان انواع تقدیم و تاخیر در قرآن بر پایه برخی از پیش فرض ها نوعی را ذکر کرده اند، که بر مبنای آن تقدیم و تاخیر در برخی از آیات در نگاهی ابتدایی به چشم نمی آید، اما به نظر آنان وجود آن به دلالت معنای سخن قابل تشخیص است‎۰ در این پژوهش که به بررسی این نوع خاص از تقدیم و تاخیر اختصاص یافته است، پس از بیان معنای لغوی، انواع تقدیم و تاخیر در قرآن ، ارتباط آن با سایر مباحث علوم قرآنی و ‎۰۰۰ مساله تقدیم و تاخیر به عنوان یک مقوله زبانی و مساله ای که با فهم بشر از سخنان یکدیگر سرو کار دارد مورد بررسی قرار گرفته است‎۰ در پایان فرضیه تقدیم و تاخیر در برخی از آیات قرآن بررسی و نقد گردیده و عملکرد مترجمان قرآن کریم در این باره مورد ارزیابی قرار گرفته است‎۰

مسئله تفسیرپذیری کتاب و سنت بنیان برخی از مهم ترین بحث های جاری در حیطه علوم اسلامی می باشد زیرا تفسیرپذیری کتاب و سنت تلاشی در راه گشودن افقی اسلامی هرمنوتیکی به حیطه علوم اسلامی می باشد طبیعی است که کتاب الله و به تبع آن سنت مانند تمامی متون و کتابهای دیگر بشری هنگام مراجعه و استفاده صامت و نیازمند تفسیر می باشد در نتیجه تفاسیر متعددی هم پدید می آید اکنون برای این فهم ها و تفاسیر متعدد نیازمند ارائه ملاکهایی هستیم تا تفاسیر صحیح از تفاسیر نادرست مشخص گردد در غیر اینصورت اصل تفسیرپذیری در مواجهه با این تفاسیر گوناگون به تکثر بی ظابطه و در نتیجه به نیهلیسم هرمنوتیکی منجر خواهد شد.اولا نیهلیسم هرمنوتیکی نیز در پایان به عدم معناداری متن مورد تفسیر می انجامد ودر ثانی چون هرگز امکان فهم معنای مقصود مولف نیست به شک گرایی منجر می شود. در این تحقیق تلش بر این است که این ملاکهای لازم از دیدگاه امیرمومنان (ع) و برگرفته از نهج البلاغه ارائه شود امیرمومنان (ع) به این علت انتخاب گردیدند زیرا اولین مفسر کتاب پس از پیامبر اکرم که شارع اسلم هستند می باشند.امیرمومنان(ع) در خطبه ‎۱۲۵ که در باب حکمیت بیان فرموده اند: تفسیرپذیری کتاب را به احسن وجه نشان داده اند:"هذا القرآن انما هو خط مستور بین الدفتین لا ینطق بلسان و لابد له من ترجمان. انما ینطق عنه الرجال" از جمله بهترین نتایح این تحقیق اثبات معناداری کتاب و سنت جدای از مخاطبان می باشد علاوه بر آن امکان دستیابی به این معانی برای عموم مخاطبان وجود دارد با توجه به اینکه ابهامات موجود در کتاب و سنت با اراده قبلی بوده است و تعدد تفاسیر ممکن لکن این تفاسیر با ملاکهای سه گانه روشی؛ محتوایی و شخصی بصورت طیفی تشکیل از صحت برخوردار هستند و در پایان کتاب معیار ارزیابی سنت نیز مفسر کتاب می باشد. یکی از نتایج فرعی این تحقیق پاسخ مبنایی به بحث قرائات می باشد.

مباحث این پایان نامه عبارتند از: مشخصات سوره اعلی، فضلت قرائت آن، مناسبت آن با سوره قبل(طارق)، توحید و تنزیه، تسبیح خدا یا تسبیح نام خدا،تقدیر و هدایت، نمونه هایی از هدایت تکوینی، استدلال بر تنزیه حق با وجود گیاه، نبوت، اثبات علم برای ذات حق، تکمیل نفس نبی در جهت قوه علمیه، اختلاف مردم در قبول کمال، اختلاف نفوس خلق در سعادت وشقاوت، نتیجه تسلط شهوات، قوام روح در آخرت،سعادت و شقاوت عملی در آخرت، نقش اعمال صالح بویژه نماز، ریشه شقاوت، معاد، دنیا از دیدگاه پیشوایان دین، و دین خدا واحد است.

در این پایان نامه به بازخوانی و نقد و بررسی سه سوره اعراف، انفال و توبه از کتاب تفسیر المبانی لنظم المعانی پرداخته شده است، مفسر احمد بن محمد عاصمی یکی از دانشمندان اهل تسنن در قرن پنجم هجری است. هدف از انجام این کار احیای یکی از گنجینه های علمی ارزشمند گذشتگان در زمینة تفسیر علوم قرآنی است، شیوه اصلی مفسر ما براساس شأن نزول سور و آیات وداستانهای تاریخی مبتنی است ولی از آنجا که شالوده تفسیر بر مبنای خلاصه نویسی بنا نهاده شده است، ناگفته های فراونی در آن وجود دارد، آنچه در سراسر تفسیر این سه سوره مشهود است این است که مفسر ما تأکید فراوانی بر نظم و پیوستگی آیات دارد به وری که کمتر آیه ای را می توان یافت که از نظر ایشان با ایات بعد یا قبل از آن ارتباط معنایی نداشته باشد. به کار بستن این دیدگاه باعث شده که مفسر در برخی موارد به تکلف بیفتد و از معنای ظاهری آیه عدول نماید، علاوه بر این انگیزه های فردی همچون دفاع از عقاید و تعصبات مذهبی باعث شده تا در این تفسیر برخی از شخصیت های تاریخ اسلام همچون خلیفه اول با اکرام و اجلال فراوان یاد شوند. در حالی که از کنار عده ای از شخصیت های علمی و بارز و تأثیرگذار در تاریخ اسلام همچون حضرت علی(ع) عبوری کریمانه صورت گرفته و حتی ذکری از آن به میان نیامده است. پژوهش حاضر با مراجعه به منابع فرهنگ و لغت عرب و کتب تفسیری و تاریخی خصوصا کتب تفسیر قدما علاوه بر نقد و بررسی دیدگاههای تفسیری مؤلف به بازخوانی و تنقیح و تصحیح متن اصلی نیز پرداخته است.

هرمنوتیک، بحث درباره مبانی نظری تفسیر و فقه است. این مبحث نخست جوانه ای بود بر تنه درخت کهنسال الهیات و معارف دینی مسیحیت و به مجموعه هایی اطلاق می شد که روش وقواعد تفسیر را به مفسیر کتاب مقدس می آموخت اما طولی نکشید که این مبحث از دامن الهیات به عالم فلسفه منتقل شد. و در دهه های آخر قرن بیستم به وجه غالب تفکر فلسفی معاصر تبدیل گشت. دست آوردهای هرمنو.تیک که از آبشخور فلسفه سیراتب می شود. برای تمام دانشهایی که به گونه ای در کار فهم متن هستند از جمله تفسیر و فقه اسلامی چالشها و پرسشهایی در میان نهاده است. در این پژوهش کوشش شده تا مقایسه ای میان هرمنوتیک و دانش تفسیر در نظر مفسران وعالمان علوم قرآنی انجام پذیرد. بدین سبب این نوشته دارای سه بخش است، در بخش نخست،ابتدا کلیادت هرمنوتیک مثل تعریف، قلمرو و هدف هرمنوتیک. مورد بررسی قرار گرفته، آنگاه به گونه ای گذرا پیدایش و تحول هرمنوتیک بررسی شده است. در بخش دو م، پس از ارائه کلیات تفسیر، روشهای تفسیری بررسی شده آنگاه قواعد تفسیر در نظر مفسران و عالمان علوم قرآنی به بحث گذاشته شده است. در فصل سو م نخست مقایسه ای صورت گرفته میان کلیات علم هرمنوتیک و علم تفسیر در این قسمت، تعریف، هدف، قلمرو و روش این دو دانش به مقایسه گذاشته شده و سپس مهنترین دستاوردهای هرمنوتیک با سنت تفسیری در نظر مفسران و عالمان علوم قرآنی مقایسه و به پرسش ها و چالشهایی که برای تفسیر در میان می نهد پاسخ داده شده است.

این تحقیق به بررسی تفسیر روایی و تطور آن در حوزه تفاسیر شیعه اختصاص دارد و حاصل آن به این شرح است: روش تفسیر اثری دارای موافقین و مخالفینی است که هریک برای آراء خود دلایل و براهینی دارند. تفسیر مأثور از زمان رسول خدا(ص) تا عصر حاضر سه مرحله را پشت سر گذاشته است: مرحله اول، عصر رسول اکرم(ص)، مرحله دوم، عصر ائمه(ع)، مرحله سوم عصر غیبت حضرت ولی عصر(عج). چنان که بسیاری از آیات قرآنی و احادیث شیعه و سنی نشان می دهد، اهلیت و شایستگی ائمه(ع) به عنوان ویژگی منحصربه فرد تفسیر مأثور شیعه روشن و غیرقابل انکار است. تفاسیر اثری مهم شیعه عبارت اند از: تفسیر علی بن ابراهیم قمی، تفسیر نورالثقلین، تفسیر البرهان سید هاشم بحرانی و تفسیرعیاشی

بدیهی است زندگی انسانی یک زندگی فکری بوده و جزء با تفکر و تعقل به پا نمی ایستد و از لوازم بنای زندگی تفکر و تعقل است که هر چه صحیح تر و تمام تر باشد، زندگی بهتر و محکم تر خواهد بود بنابراین زندگی با ارزش، مرتبط با فکر و اندیشه ارزشمند است و به هر اندازه که فکر، مستقیم باشد ، زندگی هم ارزش و استقامت خواهد داشت. خداوند متعال و ائمه معصومین علیهما السلام با راههای مختلف و روشهای گوناگون، همین مطلب را تذکر داده اند و متذکر شده اند که سعادت آدمی در دو نشئه ی دنیا و آخرت، به رشد و کمال علمی و عملی اش بستگی دارد و کمال علمی و عملی اش در گرو چگونگی تفکر اوست. در این پژوهش ، در حد توان به بحث در مورد اهمیت تفکر و تعقل از دیدگاه قرآن، روایات، علماء و سایر ادیان و آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی آن پرداخته شد و مجموعه ای را که پیش رو دارید در 5 بخش خلاصه گردیده که هر بخش شامل چند فصل می باشد. بخش اول به بیان تعریف لغوی و اصطلاحی، تفاوت و بیان اصول تفکر و تعقل می پردازد در بخش دوم جایگاه تفکر و تعقل از دیدگاه قرآن مورد بررسی واقع می شود در بخش سوم به بررسی جایگاه تفکر و تعقل از دیدگاه روایات، علماء و سایر ادیان پرداخته می شود در بخش چهارم به بررسی سندیت و حجیت عقل و راه های حفظ و تقویت عقل پرداخته می شود و دربخش آخر به بررسی نقش تفکر و تعقل در زندگی امروزی پرداخته می شود. کلید واژه : تفکر، تعقل

چکیده تصحیح آثار دانشمندان و متفکران قرون پیشین، از مهم ترین اقداماتی است که طی چند دهه ی گذشته بر آن اهتمام ویژه ای شده است؛ زیرا آثار خطی گنجینه ای پر بار از فرهنگ و تمدن هر ملتی هستند. رساله ی حاضر به تصحیح بخش های منطق(تقریر دوم) و الهیات کتاب «منتهی الأفکار فی إبانة الأسرار» اثیر الدین ابهری اختصاص دارد. ابهری از اندیشمندان برجسته ی قرن هفتم است که حدود سی رساله و کتاب در زمینه های منطق، فلسفه، ریاضیات و نجوم از او به یادگار مانده است. وی از جمله متفکران متعلق به مکتب مشاء و متأثر از آراء ابن سینا و فخر رازی است، اما تاثیر فخر به مراتب بیشتر از دیگران است. ابهری در دوره ی مغولان می زیست و تحت تاثیر حملات ویرانگر مغولان به سرزمین های موصل و روم جهت تعلیم و تعلّم رهسپار شد که ماحصل این امر تالیف چندین کتاب و پرورش شاگردان زیادی در زمینه های مختلف بود؛ با این حال از جزئیات زندگی وی اطلاعات دقیقی در دست نیست. «منتهی الأفکار فی ابانة الأسرار» مشتمل بر منطق، الهیات و طبیعیات است. بخش منطق این اثر، به دست خود ابهری تقریری دوباره یافته است و ما در تصحیح این رساله، تقریر دوم آن را مد نظر قرار دادیم. بررسی مقایسه ای و محتوایی اثر حاضر با دیگر آثار ابهری، و توجه به سبک خاص نویسندگی وی، صحت انتساب این رساله را به او تایید می کند. بخش الهیات از لحاظ محتوایی و گاه از لحاظ شکل و ساختار ظاهری با کتاب «کشف الحقایق»، و بخش منطق آن نیز بیشتر به کتاب های «دقائق الأفکار» و «عنوان الحق» شباهت دارد. در منطق وی طی پنج مقاله به مباحث متعددی اشاره دارد (عناوین مقالات پنج گانه از این قرار است: مفردات و ترکیب حدود؛ قضایا؛ احکام قضایا؛ قیاسات؛ مواد قیاس). رویکرد ابهری منطق نگاری دو بخشی است. توجه به تقسیم بندی چهارگانه ی قضیه ی حملیه و تحلیل خاص وی از قضایای متصله و منفصله و بحث موجهات از مهم ترین مباحث این بخش است. بخش الهیات نیز شامل شش مقصد است (عناوین مقاصد شش گانه بدین شرح است: امور عامه؛ جوهر و عرض؛ عاقل و معقول؛ واجب الوجود و صفات او؛ طریقه متکلمان در علوم الهی؛ احوال نفوس ناطقه). روش ابهری در طرح مسائل همانند روش سایر اندیشمندان قرن هفتم، به شیوه ی «قال... اقول»(قوله، قلنا) است. این روش در سایر آثار او مشهودتر است، ولی در این اثر (بویژه بخش منطق) سعی در بیانی منسجم از مسائل دارد. در تصحیح این رساله به علت تک نسخه ای بودن، سعی شده است از همه ی آثار وی استفاده شود، چرا که اندیشه های وی را باید در پرتو همه ی آثارش یافت. در بخش مقدمه با توجه به تاثیر پذیری ابهری از فخر رازی، به مقایسه ی برخی از آراء وی با فخر پرداختیم. توجه به آثار و اندیشه های ابهری می تواند در تبیین چگونگی انتقال دانش منطقی و فلسفی در طول تاریخ مؤثر باشد