جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تاثیر متقابل زبان فارسی بر زبان تازی نتیجه جبری ارتباط عربها و ایرانیان و معلول گفت و گوی تمدنها و فرهنگهاست. نگارنده تاثیر زبان فارسی را بر زبان تازی در دو مقطع تاریخی بررسی کرده: یکی قبل از ورود اسلام به ایران و دیگری بعد از پذیرش اسلام ایرانیان. قبل از ورود اسلام به ایران، سرزمین ایرانی دارای تمدن کهن و قدیمی بود، که آوازه بلند شاهان آن همه جا را پر کرده بود و مسائل مختلف زمینه‌های جذب عالمان و دانشمندان کشورهای مختلف، ازجمله ادبا و شاعران عرب زبان را به دربار ایران فراهم کرد و این خود زمینه تاثیر زبان فارسی و انتقال لغات و مثلهای آن به زبان عربی و نیز ورود کلمات اعجمی در قرآن کریم گردید. بعد از ظهور اسلام در میان عرب، ایرانیان روح بلند خویش را در آموزه‌های دینی مسلمین یافتند، تشویق خلفای عباسی به علم و ادب، زمینه‌های درونی ایرانیان را نسبت به علم‌آموزی شکوفا کرد، از این جهت با جدیت تمام به آموزش علوم ادب رو آوردند و آثار مکتوب ادبی ارزشمندی از خود به یادگار گذاشتند که سبب ترویج و گسترش زبان عربی گردید.

این مقاله بر آن است تا فاتحه‌الکتاب مثنوی معنوی مولوی را که فشرده شش دفتر مثنوی است و در عرف ادبی از آن به «نی‌نامه» تعبیر می‌شود با معیارهای فلسفه پدیداری مورد تحلیل و بررسی قرار دهد.

گرچه تورات کتابی است دینی، ولی می‌توان آن را کتاب تاریخی 2500 ساله دانست؛ زیرا سرگذشت برخی شخصیت‌های تاریخی و سلاطین ممالک در جای جای آن آمده است. از جمله به برهه‌هایی از عصر هخامنشیان برخورد می‌کنیم و سرگذشت پادشاهان هخامنشی نظیر کوروش و داریوش و خشایارشا و اردشیر را در آن می‌یابیم. در عین حال در مطاوی تورات به بسیاری از آداب و رسوم ایرانیان برمی‌خوریم. این کتاب همچنین قدیمترین جایی است که منشور آزادی کوروش برای یهودیان و نیز ماجرای استر و خشایارشا و نیز چگونگی قتل (هامان) وزیر در آن منعکس شده است. از میان اسفار متعدد تورات، «کتاب دانیال» و «کتاب استر» بیش از همه درباره آداب و رسوم و قوانین درباره هخامنشی سخن رانده است.

در این مقاله با اشاره به روند تحول تدریجی محتوا و فرم شعر فارسی در دهه‌های نخست قرن بیستم، پیدایش و تحول شعر رمانتیک فارسی به مثابه یک جریان نوآیین شعری بررسی شده است. نویسنده پس از پرداختن به زمینه‌های سیاسی - فرهنگی پیدایش این جریان شعری در ایران، تاثیر شعر رمانتیک فرانسه و شعر نوین ترکی عثمانی را در ظهور آن مورد تاکید قرار داده است و ضمن بیان برخی از خصایص شعر رمانتیک فارسی، سیر دگرگونی آن را از آغاز پیدایش تا پایان قرن بیستم مرور کرده است. براساس استنباط نویسنده برخلاف قول مشهور، پیشینه رویکرد به شعر رمانتیک به سالها پیش از سروده شدن افسانه نیما و «سه تابلو مریم» عشقی باز می‌گردد. شعر عشقی واپسین فروغهای رمانتیسم اجتماعی را باز می‌تاباند و افسانه نیما فصل تازه‌ای در تاریخ شعر رمانتیک می‌گشاید که با دگرگونیهای صوری و محتوایی تا پایان قرن دوم دوام می‌یابد و با مرگ فریدون مشیری در واپسین سال قرن بیستم پرونده این جریان شعری بسته می‌شود.

کتاب مشهور مفضلیات قدیمترین جنگ شعر عرب است که به دست ما رسیده و نزد ادبای عرب از مقبولیت تامی برخوردار است. این مجموعه قصاید گزیده - چنانکه از نامش پیداست - به «مفضل ضب» یکی از شخصیتهای ادبی قرن دوم هجری منسوب است. استاد عبدالعزیز میمنی، با استناد به برخی روایات موجود در کتب معتبر ادبی و تاریخی، صحت این انتساب و به تبع آن نامگذاری این منتخبات را مورد خدشه قرار می‌دهد و معتقد است باید آن را به گزیننده اصلی‌اش یعنی ابراهیم‌بن‌عبدالله از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) نسبت داد. مقاله عربی استاد میمنی در این باره، به شکلی کامل‌تر توسط یکی از بهترین تلامذه او یعنی دکتر سیدمحمد یوسف تحت عنوان « the Original Compiler of al-Mufaddaliyyat » به زبان انگلیسی ترجمه شده و نگارنده این سطور آن را به فارسی برگردانده و ضمن مراجعه مجدد به ماخذ متن، پی‌نگاشته‌های بسیاری بر آن افزوده است.

رویکردهای بررسی زبان در زبان‌شناسی به چهار رویکرد عمده خلاصه می‌شود: رویکرد تطبیقی، رویکرد تاریخی، رویکرد مقابله‌ای و رویکرد توصیفی. در دستور سنتی، رویکرد غالب در بررسی زبان رویکرد تجویزی بده است، اما رویکرد غالب در زبان‌شناسی جدید، رویکرد توصیفی است. در رویکرد تجویزی باید، نباید، واجب، جواز و ... مطرح است، اما در رویکرد توصیفی این واژگان چندان از اعتبار برخوردار نیستند. در این مقال به دو مکتب مهم نحو عربی (کوفه و بصره) پرداخته می‌شود که یکی گرایش تجویز گرایانه دارد (مکتب نحو بصره) و دیگری گرایش توصیف ‌گرایانه (مکتب نحو کوفه).