جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عموم متکلمین حدوث زمانی عالم را پذیرفته، در مقابل فلاسفه از قدوم زمانی عالم طرفداری کرده اند. این رساله آرا و نظرات دو فیلسوف نامدار جهان اسلام،ابن سینا و ملاصدرا را مورد بررسی و تطبیق قرار داده است. ابن سینا معتقد است که عالم قدیم زمانی اما حادث ذاتی است. قدیم زمانی است بدان علت که معلول از علت تامه خود هرگز نمی تواند جدا شود. و از آن حیث که نیازمند علت ا ست حادث ذاتی است. ملاصدرا بر این باور است که عالم حادث زمانی است وحدوث زمانی عالم را با استفاده از حرکت جوهری اثبات می نماید

این رساله چهار بخش و پانزده فصل را در بردارد و در پی یافتن راه حلّی درست در باب علم الهی، بویژه در زمینه علم الهی قبل از ایجاد اشیا است. در آغاز رساله، به اهمّیت و جایگاه مبحث معرفت شناختی علم الهی و نیز پیچیدگی آن اشاره شده است. نخستین بخش رساله، درباره صفات الهی است. این بخش چهار فصل دارد. یکی از مباحث مهم در این بخش، به مبحث نسبت ذات خدای متعالی با صفات الهی مربوط میشود که در این باره، آرای اشاعره و معتزله و شیعه بررسی شده و نقدپذیری نظریه اشاعره و متعزله به اثبات رسیده است. دومین بخش این رساله که مشتمل بر سه فصل است، به بررسی علم حضوری و حصولی و نیز به تفاوت های میان این دو علم بر اساس دیدگاه مشهور و رایج می پردازد. سومین بخش این رساله به تقسیم های علم الهی پرداخته و در دوفصلی که در این دو بخش آمده، تلاش شده است تا از یک طرف، علم الهی به اثبات رسد و از طرف دیگر، به بی محتوا بودن ادلّه منکران علم الهی و نقدپذیری آن ها پرداخته شود. بخش چهارم که مهم ترین بخش این رساله به شمار می آید، شش فصل دارد. در این بخش سعی شده است تا دیدگاه های مهم در باب علم الهی بیان شود و دیدگاه درست در زمینه علم الهی قبل از ایجاد، تعیین شود. در همین جهت، دیدگاهی جدید در باب علم الهی ارائه، و دیگر دیدگاه ها نقد شده اند.

وهابیت فرقه ای منشعب شده از مذهب حنبلی است که بنیانگذار آن ابن تیمیه است و اعتقاد به عدم توسل به انبیاء و اولیاء و زیارت قبور آنها دارد. گسترش و ترویج این عقاید به صورت شدیدتر آن در سرزمین عربستان توسط محمد بن عبدالوهاب بوده. آنها معتقدند که عقایدشان را از قرآن و سنت و پیامبر و سلف صالح گرفته اند و سایر مسلمانان دچار انحراف شده اند. اگرچه محمد بن عبدالوهاب با حمایت مالی و نظامی آل سعود و کشور انگلستان سعی داشت تا بر تکفیر مسلمانان، حلال کردن خون آنها، نابودی پایگاه وحدت جهان اسلام کعبه مقدس، و ویرانی قبه ها و ضریح ها و بارگاه های مقدسه و انتشار قرآنی به نام خود بپردازد اما این نقشه شوم او تحقق پیدا نکرد و فقط به مباحثی چون عدم توسل، شفاعت، زیارت قبور ائمه، اموات و غیره پرداخته است که زمینه های انحراف او در این عقاید کاملاً با مطالعه این تحقیق روشن و مشخص است. هزینه های زیاد و حمایت مالی از سوی بیگانگان در دهه های اخیر تا حدودی ذهن جوانان و حتی اهل قلم را در مطالعه کتابهایی در این باب به خویش مشغول نموده است که در پاره ای از موارد به انحراف و یا احیاناً گرایش و طرح سؤالات ذهنی برای آنها منجر شده است که در اینجا سعی شده تا با عقاید وهابیان با مستندات قرآنی و روایی و کلام علمای شیعه و اهل سنت و بزرگان وهابیت به آنها پاسخ داده شود. کلید واژه ها: آئین وهابیت نقد عقاید ر

جهان هستی از نظر اسلام و ادیان دیگر ( تورات – انجیل) آغاز دارد. با بیان دلایلی می توان این ادعا را اثبات نمود ک عبارتند از : 1- محدودیت بعدی هر جزئی از اجزاء جهان 2- حرکت و تحولی که بر موجودات حکم فرماست 3- امکان ناپذیر بودن لایتناهی در واقعیت خارجی 4- گسترش کیهانی. چگونگی خلقت از نظر ادیان غیر از اسلام با اشکالات و تناقضات زیادی مواجه است که این اشکالات در مورد خلقت جهان، چگونگی وجود جهان، چگونگی وجود خداوند، خلقت انسان و ... قابل ملاحظه است. در مقابل ادیان، دین کامل اسلام، چگونگی خلقت زمین و آسمان، عدد آسمان ها، ترتیب آنها، عدد زمین ها، شالوده ماده خلقت و ... را با دلایل و غایت جهان منوط به اثبات هدفداری آن است و جهان طبیعت بخاطر نظم حاکم بر آن، حکمت خداوند و نظریه تکامل تدریجی دارای هدف است و هدف آن خلقت انسان است، چون انسان موجودی شریف و دارای استعداد رشد و تکامل است. همه موجودات هر کدام دارای هدف نسبی اند ولی در نهایت هرکدام از آن ها یا به عنوان مقدمه وجود و یا برای آسایش و آرامش انسان آفریده شده اند و خود انسان نیز برای اهدافی خلق شده است که این اهداف می توانند به عنوان اهداف متوسط ( عبادت، رحمت، عذاب یا پاداش اخروی، آزمایش و ابتلاء) وسیله ای باشند برای رسیدن به هدف نهایی که آن وصول به مقام خلیفة الله، کمال و قرب الهی است. کلید واژه : هدف، آفرینش، جهان، انسان، اشرف مخلوقات، اهداف توسطی، هدف نهایی، انسان کامل(خلیفة الله)، کمال

نظریه مطابقت یکی از اساسی ترین نظریه در چیستی صدق قضایا است که سابقه آن به یونان و ارسطو می رسد هر چند در آثار ارسطو به طور مستقل به این بحث پرداخته نشده است. عمده فلاسفه اسلامی به طور قطع و بلامنازع به این نظریه معتقدند همچنین بسیاری از فیلسوفان غربی در تعریف صدق قضایا به نظریه مطابقت قائلند. اساس این نظریه این است که صدق قضیه، یا حکم عبارت است از مطابقت آن با واقع و نفس الامر و این مسأله مبتنی بر دو اصل است اول اینکه واقعیتی هست و دوم اینکه ذهن ما قادر به کشف واقعیت می باشد. بنابراین قائلین به این نظریه اعتقاد جازم به رئالیسم و واقع نمایی علم دارند. مشهور حکمای اسلامی واقع نمائی علم را از طریق انحفاظ کلی طبیعی میان عین و ذهن تبیین می نمایند اما از آنجا که این تبیین خود نیاز به اثبات دارد و فلاسفه اسلامی دلیلی جز تمسک به ابطال سفسطه برای آن ندارند به نظر می رسد در حکمت متعالیه با تکیه بر مبانی خاص، بتوان مسأله ارزش معلومات را به گونه ای تبیین نمود که نیاز به انطباق ماهوی نباشد بدین نحو که علم، حاصل اتحاد نفس با صور مثالی و عقلی اشیاء است در نتیجه سنخیت وجودی بین معلوم بالذات و صور مثالی یا عقلی اشیاء وجود خواهد داشت. نظریه مطابقت در حکمت متعالیه با تکیه بر مبانی خاص خصوصاً معنای خاصی که علامه طباطبائی از واقع و نفس الامه ارائه می دهند تخصصاً از بحث اصطلاحی ارزش معلومات خارج و از مقوله حضور خواهد بود.

مبنای کار شلینگ این است که یک اثر هنری حقیقی از«مطلق» سرجشمه می گیرد و به وسیله هنرمند نابغه، به نمایش در می آید. هنر، ظهور مطلق است و بنابراین فیلسوفی که مطلق را جستجو می کند، باید اثر هنری را در مرکز تأمّل فلسفی خود قرار دهد؛ زیرا هنر، عصارة طبیعت است و وجودی است که با استفاده از زبان، به نظم در آمده است. همچنین بواسطة اینکه اثر هنری، تابع قالب شناسایی انسان است، متضمّن تاریخ «من استعلایی» است. از این رو، یک اثر هنری، محلّ وحدت وجود و اندیشه است. شلینگ این وحدت را «مطلق» می نامد و براین عقیده است که کار فیلسوف، تأمّل بر فرایندها و قوانین زیبایی شناسی است.

بسیاری کسان و بسیاری اندیشه ها از هستی و چیستی و چگونگی انسان سخن گفته اند یعنی «آنچه انسان هست». و در پی آن «بایدهای» انسان را بر آنچه به عنوان «هست »ها مطرح کرده اند مبتنی می کنند (: چون انسان حین و چنان است باید چنین و چنان بشود، بکند و...) اما به نظر می رسد که در واقع سخن گفتن از چگونگی و چیستی انسان (البته این را باید از توصیف زندگی انسانها به عنوان امر واقع تفکیک کرد) معطوف مشیر است به وظائف و آنچه انسان باید باشد و حتی می توان گفت اولی مجاز دومی است یعنی اگرچه ظاهراً سخن از آنچه انسان هست» برود منظور همان «باید باشد» است. از این میان برخی حتی تفکیک صریحی بین «چگونگی و چیستی» و «وظایف و بایدها» نکرده اند و من می پندارم که کیرکگور اینگونه قلم زده است (یعنی نیامده بگوید انسان یا به عبارت دقیق تر فرد چنین و چنان است. پس باید خود را چنین و چنان متکامل کند و رفتارش فلان طور باشد. به تصور من انسان شناسی و وظیفه شناسی کیرکگوری را باید خود مخاطب بازشناسد. آنچه می توان به عنوان انسان شناسی در کیرکگور بازشناخت به گمان من یا خصلت متافیزیکی ندارد یا خصلت متافیزیکی اش بس کمرنگ و به صورت فروض بنیادین است (مثلاً اینکه فرد انسان تألیف جنبه ی متناهی و جنبه ی نامتناهی است) و درباره اش بحث نمی شود. انسان شناسی او خصلت پدیدارشناختی دارد. کیرکگور از توصیف و پدیدارشناسی وضع موجود و آنچه که بیشتر در زندگی افراد انسان تحقق دارد آغاز می کند و رفته رفته مراحلی که بر می سازد و می کاود کمیاب تر می شود؛ و به گمان من آرام آرام از آنچه هست به سوی آنچه باید باشد سیر می کند، به لذت اندیشی ( Aesthetic ) سخن از وظیفه و باید نیست؛ و به عکس هر قدر که جلو می رویم انگار فرد کمتر و کمتر به نحو خودبه خود آن مراحل (بویژه دو مرحله ی پایانی، یعنی دینداری الف و دینداری ب) را از سر می گذارند. بلکه باید چنین کند و مقتضای انسانیت اوست که چنین کند و گرنه حق «تألیف متناهی و نامتناهی» را به جا نیاورده است.از یک منظر می توان برای هر یک از دو شق قضیه یعنی «آنچه انسان هست» و آنچه انسان باید باشد چهار وجه در نظر گرفت : آنچه انسان هست (1) در ارتباط با خودش (2) در ارتباط با دیگران (3) در ارتباط با خدا (4) در ارتباط با طبیعت. این چهار وجه بر «آنچه انسان باید باشد» هم اطلاق می شود.

یکی از براهین با اهمیت و عمیق اثبات وجود خدا برهان کیهان شناختی است. به همین لحاظ دراین مقال به مباحث گونه گون پیرامون این سنخ از برهان می پردازیم. در ابتدا این برهان را در پهندشت تاریخ می بررسیم و سیر تاریخی و چگونگی تدوین و نضج آن را از نظر می گذرانیم. از افلاطون تا دهه های معاصر در برگیرنده این پیشینه سیر تاریخی می باشد. سپس سه روایت مشهور و مهم این برهان را تبیین و تدقیق خواهیم کرد. این قول متکی بر نظر کرایگ است که برهان کیهان شناختی را در سه روایت عمده: کلامی کیهان شناختی، برهان وجوب و امکان و برهان مبتنی بر اصل جهت کافی می داند. سپس بر اساس معتبرترین براهین مربوطه هر یک از روایت های فوق الذکر را تشریح و توضیح می دهیم. و آنگاه ایرادات و اشکالات بنیادین و اساسی را که بر پیکره هر یک از براهین و مقدمات آنها از جانب منتقدین وارد آمده، ابتدا بیان و سپس به بررسی و ارزیابی این انتقادات وارد آمده می پردازیم. البته در این راه سه مفهوم عمده از هر برهان را گزینش و مباحث را پیرامون آن مفاهیم مطرح می کنیم: مفاهیم علیت، وجوه و جهت کافی این سه مفهوم اصلی و اساسی هستند.

مبنای تفکر غرب مدرن, اومانیسم یا انسان محوری است. اومانیسم واژه ای است که معمولا" درباره فلسفه های برجسته, ادبیات و اندیشه بعد از دوره ی رنسانس یعنی از اواخر قرن 14 به کار می رود. رنسانس به معنای تجدید حیات است و چیزی که در آن دوران حیات دوباره یافت, هنر و فرهنگ باستانی بود که بعد از قرن ها فراموشی و میرایی, با محوریت انسان و تفکر اومانیستی از نو جان گرفت و زنده شد. اومانیست ها تاریخ فرهنگ یونانی را تاریخ وقوف به ارزش حیثیت انسان و استقلال فرد انسانی و قائل شدن غایتی خاص و ارج بیکران برای روح هر فرد انسانی می دانند. آن ها بر آموزش و تربیت انسان ها تاکید زیادی داشتند و معتقدند راه رسیدن به آن عصر تنها از مجرای فرهنگ و ادبیات کلاسیک امکان پذیر است. البته باید در نظر داشت که اومانیسم دامنه معنایی گسترده ای دارد به طوری که انباشت و تنازع معانی پدید آمده در این عرصه به شدت تاثیر گذار و مجادله برانگیز بوده است. لکن, اومانیسم در کلی ترین مفهم بر اندیشه یا کوششی اطلاق می شود که مرکز توجه آن به انسان یا شئون انسانی باشد. چنین نگرشی در سیر تحول اندیشه بشری تاثیر بسازایی داشته است که از آثار و پیامدهای آن می توان به خردگرایی, طبیعت گرایی, آزادی خواهی, سکولاریسم و تساهل و تسامح اشاره کرد. در دنیای معاصر تمدن و تفکر غرب و مظاهر آن, چیزی نیست که از آن گریزی باشد. تفکر و تمدنی است پویا و جویا و گسترده که بر همه نقاط جهان امروز سایه افکنده است. از این رو شناخت آن و بررسی نقاط ضعف و قدرت آن ضروری می باشد. در این فرصت کوشیده ایم در حد بضاعت خود به نقد و بررسی نگرش اومانیستی بپردازیم برای این منظور از اندیشه استاد شهید مرتضی مطهری ( ره) بهره برده ایم

این رساله با عنوان پژوهشی پیرامون مسئله ی امامت شامل سه بخش می باشد که در ابتدا در قسمتی تحت عنوان کلیات، ضرورت و اهداف موضوع، پیشینه ی موضوع، مقدمه و روش کار و سؤالات تحقیق آورده شده است. بخش اول : تحت عنوان مفهوم و ضرورت امامت به بیان تعریف امامت، فرق امامت و رسالت و اثبات آن توسط عقل و آیات و روایات و همچنین به اوصاف امام و ارتباط آن با امامت پرداخته شده است. بخش دوم : تحت عنوان دیدگاه شیعه و سنی در باب امامت، به دیدگاه این دو فرقه و نظریات متکلمین اهل تسنن پرداخته شده است. بخش سوم : سؤالاتی و شبهاتی که در رابطه با امامت مطرح شده، بررسی شده و به آن ها پاسخ داده شده است. در پایان هم نتیجه گیری از مطالب گفته شده به عمل آمده است، به این صورت که امامت برترین و رفیع ترین جایگاه را در میان اجتماع بشری داراست و ضرورت این مسئله را عقل توسط قاعده های مختلف به اثبات رسانیده و همچنین آیات و روایات ان را مورد تأیید قرار داده اند بنابراین اموری را که موجب ترفیع و تکمیل مرتبه ی ایشان می گردد می توان در چنر عنصر خلاصه کرد : الف : مقام امامت باید مصوب از جانب خدا باشد. ب : تا زمانی که نظام هستی برپاست زمین نمی تواند از امام خالی باشد. و دیگر عناصر که در رساله به آن اشاره شده است.