جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب حاضر مشتمل بر یازده مقاله درباره شیخ اشراق((سهروردی)) ( 549 587) است. موضوع و نویسنده مقالات بدین قرارند :((نظری به آثار و شیوه شیخ اشراق/ منوچهر مرتضوی))، ((نقدی بر مجموعه آثار فارسی شیخ اشراق/ رضا داوری))، ((ترجمه رسائل عرفانی سهروردی/ بهاء‌الدین خرمشاهی))، ((کتاب‌شناسی توصیفی فلسفه اشراق/ محسن کدیور))، ((سهروردی، شیخ اشراق/ سید جواد طباطبایی)) و ((سهروردی و سیاست/ حسن ضیایی))، ((مفسر عالم غربت و شهید طریق معرفت/ سید حسین نصر))، ((هورخش سهروردی/ محمد معین))، ((خودآگاهی محصول صور ادراکی نیست/ غلامحسین دینانی))، ((توسعه حکمت اشراق توسط صدرالدین شیرازی و اخلاقش/ غلامعلی حدادعادل)) و ((شیخ مقتول، شهاب‌الدین سهروردی و حکمت اشراق/ غلامحسین رضانژاد)) .

نویسنده در این کتاب پس از بحث اجمالی درباره تاریخ فلسفه (از سقراط تا سهروردی)، زندگی و آثار شیخ شهاب‌الدین سهروردی را معرفی می‌کند، سپس با توجه به آثار فارسی و غیر رمزی سهروردی اصطلاحات فلسفی عرفانی آثار وی را به صورت الفبایی ذکر می‌کند .برخی از اصطلاحات مطرح شده در کتاب عبارت‌اند از :ابداع، برزخ، تقابل، جسم، جوهر، حادث، ظل، عقل اول، ماهیت، و نورالانوار . وی ذیل اصطلاح "جوهر "آورده است" :و هر چه او را محل نیست از ممکنات، او را جوهر خوانیم و بر آن اختصار و اقتصار کنیم که گوییم :جوهر آن است که محل ندارد ."

پرتو نامه. رساله‌ای از شیخ شهاب الدین ابوالفتح یحیی بن حبش سهروردی (وفات:587) در بعضی از مسائل فلسفه و کلام (الاهیات به معنای اخص) بیشتر بر مشرب اشراقی و عرفانی. به نظر می‌رسد مقصود اصلی شیخ از تصنیف این رساله اثبات تجرد نفس از جوهر بدن، جسمانیة الحدوث بودن و باقی آن و نیز اثبات ذات واجب الوجود و صفات و افعال او بوده که در آن میان به طرح آرای خود درباره خیر و شر و قضا و قدر و نبوت و معجزه و رابطه آن با عقول و نفوس نیز پرداخته است. این رساله مشتمل است بر ده فصل. فصل اول در شرح بعضی اصطلاحات است چون کلی و جزئی، اوصاف ضروری و ممکن و محال و ممتنع، استقراء، جوهر فرد. فصل دوم در زمان و مکان، امتناع تصور بی نهایت، محال بودن خلاء، کون و فساد، حرکت، طبایع عناصر و موالید و آمیزش آن ها. فصل سوم در نفس و ذکر شش برهان تجرد آن و اثبات این نکته که آدمی از خویشتن خویش غافل نتواند بود، زیرا نفس او ورای اجسام و اعراض است و همه اجزای منیت او و همه اوست و نفس بیش از تعلق به بدن موجود نیست و رابط آن با تن شوقی است نه علاقه اجسام و اعراض. فصل چهارم در قوای نفس، مشتمل است بر اثبات حواس ظاهر و باطن به شیوه ابوعلی سینا در کتاب شفاو علم النفس نجات، هر چند شیخ اشراق معتقد است که نفس کاملا از بدن مجرد است و خود نه جسم است و نفس کاملاً از بدن مجرد است و خود نه جسم است و نه در جسم. از مباحث فصل پنجم است ذات و صفات واجب الوجود، مفهوم واجب و ممکن و ممتنع، علت و معلول و امتناع تکثر واجب الوجود. در فصل ششم فعل واجب الوجود و صدور واحد از واحد مطرح شده است. فصل هفتم در غایات و ترتیب وجود، حرکت و انگیزه حرکت ارادی و غیر ارادی فلک است. فصل هشتم در اسباب حوادث، خیر و شر و قضا و قدر و اثبات این معنی است که انسان در اعمال خویش مسئول است. مسائی چون بقای نفس، سعادت و شقاوت نفس، جاودانگی آن، ماهیت لذت و الم و رابطه آن با سرنوشت نفس پس از مفارقت از بدن است. فصل نهم به نبوت و لزوم معجزه برای اثبات نبوت، شرایط نبی چون بعثت که شرط خاص آن است، انذار، اطلاع بر علوم و مسخّر بودن ماده جهان در دست انبیاء و رؤیا اختصاص دارد. همه مباحث به روش اشراقی با اشاره به فرّه کیانی و فرّ نورانی مطرح شده است.

از آن جا که آدمی از دو قوه نظری و عملی، سرشته شده است و هریک از این دو قوا نقش اساسی در نحوه زندگی انسان، ایفا می‌کنند جا دارد که پرسش شود نظر و عمل چه نسبتی با یکدیگر دارند و کدامیک بر آن دیگری تقدم دارد؟ درپاسخ به این پرسش‌ها فیلسوفان اسلامی و غربی پاسخ های مختلف و متعددی بیان کرده اند. در این مقاله هیدگر و ملاصدرا به عنوان دو نماینده ازتفکر فلسفی غرب و اسلامی برای پاسخگویی به پرسش های مطروحه انتخاب شده اند زیرا علی رغم برخی از مشابهت های فکری در مبانی فلسفی و انسان شناسانه، دو پاسخ متفاوت به پرسش های مذکور داده اند. هیدگر با تعریف و تبیین خاصی که از عمل و نظر دارد قایل به تقدم وجودی عمل و پراکسیس برنظر، در مقام شکل‌گیری معرفت آدمی است و ملاصدرا با تعریف و تبیین متفاوتی از آنچه هیدگر در باب نظر و عمل دارد قایل به تقدم وجودی و ارزشی علم و آگاهی بر عمل در مقام شکل‌گیری معرفت آدمی و رجحان آدمی بر دیگر موجودات است.

کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ متافیزیک (Metaphysics; The Stanford Encyclopedia of Philosophy) جلد ۴۶ از مجموعهٔ «دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد» است. این کتاب پنج فصل دارد. نویسنده‌ها به واژهٔ متافیزیک (Metaphysics) و مفهوم آن، مسائل متافیزیک (قدیم و جدید)، روش‌شناسی متافیزیک و این پرسش که آیا متافیزیک ممکن است؟، پرداخته‌اند.

کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ متافیزیک (Metaphysics; The Stanford Encyclopedia of Philosophy) جلد ۴۶ از مجموعهٔ «دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد» است. این کتاب پنج فصل دارد. نویسنده‌ها به واژهٔ متافیزیک (Metaphysics) و مفهوم آن، مسائل متافیزیک (قدیم و جدید)، روش‌شناسی متافیزیک و این پرسش که آیا متافیزیک ممکن است؟، پرداخته‌اند. کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ متافیزیک نوشتهٔ پیتر ون اینواگن و مگان سالیوان و ترجمهٔ یاسر پوراسماعیل است. گروه انتشاراتی ققنوس این کتاب را منتشر کرده است؛ جلد ۴۶ از مجموعهٔ «دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد». درباره کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ متافیزیک کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ متافیزیک (Metaphysics; The Stanford Encyclopedia of Philosophy) جلد ۴۶ از مجموعهٔ «دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد» است. این کتاب پنج فصل دارد. نویسنده‌ها به واژهٔ متافیزیک (Metaphysics) و مفهوم آن، مسائل متافیزیک (قدیم و جدید)، روش‌شناسی متافیزیک و این پرسش که آیا متافیزیک ممکن است؟، پرداخته‌اند. دانشگاه استنفورد انتشار این دانشنامه را در سال ۱۹۹۵ میلادی آغاز کرد. پس از مدتی متن کامل مقالات را در اینترنت در دسترس علاقه‌مندان قرار داد. کسانی که در تدوین این دانشنامهٔ بزرگ نقش دارند، از استادان و مؤلفان به‌نام در حوزهٔ فلسفه هستند. این دانشنامه به سرپرستی دکتر «ادوارد ن. زالتا» صدها مدخل دارد و یکی از بهترین راه‌ها برای آشنایی مقدماتی با مباحث فلسفی است. «مسعود علیا» در سال ۱۳۹۲ با همکاری انتشارات ققنوس، تصمیم به ترجمهٔ بعضی از مدخل‌های این دانشنامه گرفت. او به‌همراه مترجمانی نام‌آشنا آخرین ویراست مقالات دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد را با حفظ سبک و زبان به پارسی برگرداند. انتشارات ققنوس این مجموعه را با کسب اجازه از گردانندگان این دانشنامه (به‌ویژه دکتر زالتا) منتشر کرده است. عناوین بعضی از این جلدها عبارت است از «مفهوم شر»، «فلسفهٔ دین»، «عقل به روایت کانت»، «زیبایی‌شناسی فمینیستی»، «ژاک لکان»، «اخلاق ارسطو»، «باروخ اسپینوزا»، «فیشته» و «پدیدارشناسی».