جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سپاه صحابه و لشکر جهنگوی از گروه‌های تکفیری پاکستان هستند که رویکرد خصمانه‌ای به مخالفان خود دارند و در دو سه دهه فعالیت آنان، شاهد جرم و جنایت زیادی از آنان در پاکستان هستیم. این گروه‌ها با حمایت مالی برخی از دول خلیج فارس، همچون عربستان و امارات متحده عربی، با راه انداختن جنگ‌های نیابتی، تلاش در پیشبرد اهداف شوم غرب در منطقه می‌کنند. همواره گزارش‌های متعددی از فعالیت‌های افراطی تکفیری آنان، متن رسانه‌های خبری می‌گردد. این نوشتار در آغاز به بررسی تاریخ پیدایش، افکار و عقاید، جنایات، حامیان مالی و سیاسی گروه، و در نهایت به بررسی اجمالی از گروه منشعب شده از آن، به نام «لشگر جهنگوی» پرداخته می‌شود.

سیره حضرت علی (ع) ، به عنوان جانشین پیامبر (ص) و امام امت اسلامی، معیار و مبنای اسلام در پیش‌گیری از وقوع فساد و تخلف است. بر این اساس، در این نوشتار ابتدا به روش‌های پیش‌گیری آن حضرت از فساد، مانند دادن بینش و آگاهی، تبیین منطقی و مستدل آموزه‌های دینی، ترسیم الگوهای دینی، ترویج رفتاری و عملی ارزش‌های دینی، تبیین عوامل تربیت صحیح، موعظه، نصیحت و نظارت پرداخته شده و سپس شیوه‌های مقابله آن حضرت با فساد در دو روش گفتاری و رفتاری از قبیل، تذکر، سرزنش و توبیخ، تهدید، تغییر محل جغرافیایی خدمت، اجرای حدود الاهی و امثال آن، بررسی شده است. با توجه به اینکه فساد و تخلف سبب بی‌عدالتی، غارت بیت‌المال و ناامنی در جامعه می‌شود، روش‌شناسی و شیوه‌های مقابله حضرت علی (ع) با فساد و ریشه‌کن‌کردن این پدیده خطرناک بسیار ضروری است.

متکلمان قبل از خواجه که کلام به معنای اخص، فلسفی نشده بود، راه­حل مسأله شر را از آیات و روایات اهل بیت(ع) به دست آورده‌اند. به همین دلیل، راه‌حل‌های آنان با نظریات فلسفی در باب شَرور متفاوت است. متکلمان امامیه، شر را صادر از خدا می‌دانستند و در عین حال، آن را با صفت خیرخواهی مطلق خداوند -مأخوذ از الهیات مسیحیت- متضاد نمی‌شمردند. در کلام امامیه، خداوند حکیم است و وجود شرور، به دلیل حکمت الهی است و گزاف و بیهوده نیست؛ لذا شرور و بلایای عالم مادی، حسن و نیکو هستند؛ زیرا خداوند، شر را با دو اصل «اِنْتِصاف» و «عِوَض» جبران می‌کند.

مداحان به عنوان قشر تأثیرگذار و آشنای با مکتب اهل بیت b موظف‌اند مبانی قرآن کریم و اهل بیت b را در ظلم‌ستیزی برای مردم بیان کنند و از این طریق روحیه ظلم‌ستیزی را در جامعه گسترش دهند. در این تحقیق، که با رویکرد توصیفی‌تحلیلی انجام شده، ابتدا به مبانی ظلم‌ستیزی در قرآن، سنّت و عقل پرداخته‌ایم. سپس بر نقش مداحان در آگاهی‌بخشی به مردم در زمینه ظلم به خداوند در اموری همچون شرک، ریا و توسل غیرمشروع و نیز مبارزه با آنها تأکید کرده‌ایم. در ادامه نقش مداحان در ایجاد روشنگری در جامعه در زمینه‌های ظلم مردم به مردم، ظلم مردم به خود، ظلم مردم به حاکم و ظلم حاکم به مردم بررسی شده است. کاربرد اساسی شعر به عنوان ابزار مداحان در مبارزه با ظلم از صدر اسلام تا کنون موضوع دیگری است که در این مقاله به آن پرداخته‌ایم. همچنین، نقش اساسی مداحان در گسترش روحیه مبارزه با حاکم ظالم در جامعه و پیروزی در سه مقطع مبارزه با رژیم پهلوی، دفاع مقدس و دفاع از حرم‌های عراق و سوریه در حمله گروه‌های تکفیری را بررسی کرده‌ایم.

دیوبندیه مدرسه‌ای است که در حدود دو قرن گذشته، از درون مذهب کلامی ماتریدیه برخاسته است. ادعای پیروی از کلام ماتریدیه مهم‌ترین شاخصه کلامی دیوبندیه است؛ اما تطبیق آرای کلامی نشان می‌دهد که دیوبندیه در مباحث توحید و شرک، دیدگاه متفاوتی اختیار کرده‌اند. بخشی از این مغایرت‌ها به مبنای روشی متفاوت دیوبندیان باز می‌گردد. در پاسخ به پرسش از میزان تحول دیوبندیه در موضوع تحقیق، این نتیجه حاصل شد که دیوبندیان بیشتر به روش نقلی گرایش داشته و بر تقدم نقل بر عقل، تفویض معنای صفات خبری (به جای تأویل در ماتریدیه) و قطعی‌بودن نصوص (در مقابل ظنی‌بودن نصوص به نگاه ماتریدیه) تأکید دارند. برخی دیگر از آرای کلامی، همچون تأکید بر تنزیه در فهم صفات خدا، نفی تشبیه و نفی تعطیل در معنای صفات الاهی، نزد ماتریدیان و دیویندی‌ها، از جهت مبانی روشی، مطابقت کامل دارد. تنها تفاوت این است که این مباحث در ماتریدیه به‌اجمال و در دیوبندیه به‌تفصیل بیان شده است.

یکی از ویژگی‌هایاساسی خلیفه و امام که مسلمانان درباره‌اش اختلاف دارند بایستگی برتربودن او از سایر افراد امت است. برخی از علمای اهل سنت چنین شرطی را برای امام ضروری نمی‌دانند و تقدیم مفضول بر افضل را جایز می‌شمرند. در مقابل، شیعه امامیه و برخی از اهل سنت هرچند در ملاک افضلیت با هم اختلاف نظر دارند، آن ‌را از شرط‌های لازم امامت می‌دانند. بسیاری از اهل‌ سنت در بحث افضلیت، مصلحت را در آن می‌دیده‌اند که تا حد ممکن بحث از امامت را مسکوت بگذارند و در همین راستا و در دوره‌های بعد برای محو ماده نزاع، «ادعای افضلیت به ترتیب خلافت» را مطرح کردند. در این مقاله علاوه بر آنکه سیر تطور افضلیت را بررسی می‌کنیم، با استناد به آیات و روایات، ملاک‌های افضلیت مانند علم، تقوا، شجاعت، جهاد و قدرت بدنی را مطرح، و معضل پیش روی این نظریه را تبیین می‌کنیم. به همین دلیل اهل سنت و حتی خلفای سه‌گانه مسائل را به افضل ارجاع، و او را بر دیگران ترجیح می‌دادند. اساسی‌ترین پیامد این نظریه در بحث «تعارضات در روایات و قضاوت‌ها» است که در این نوشتار با رویکرد توصیفی‌تحلیلی افضلیت امام و نظریه «افضلیت به ترتیب خلافت» و پیامدهای آن بررسی می‌شود.

امور در نگاه ابن­تیمیه به دو قسم مایقدر و مالایقدرعلیه­الاالله (مقدور مخلوق و مقدور خداوند) تقسیم شده و استغاثه در امور خارق­العاده در قسم دوم گنجانده شده و حکم شرک برای آن صادر شده‌‌ است؛ در حالی­که این تقسیم، مبتلا به اشکالاتی است؛ از جمله اینکه: اولا: تقسیمی جامع نیست؛ ثانیا: ملاکی غیر منضبط است؛ ثالثا: ملاکی شرک­آلود یا جاهلانه بوده که به کفر نزدیک­تر است تا ایمان؛ رابعا: نشان­دهنده عدم وحدت سیاق در تقسیم امور است؛ این نگاه نامتوازن به امور، منجر به ابتلا به شرک در امور مقدور شده است؛ همچنین، منجر به کفر، به­واسطه انکار و تاویل آیات قرآن در نسبت دادن امور غیر مقدور به انبیا و اولیا و تنزل انسان به رتبه یک حیوان طبیعی، به­واسطه انکار رسیدن او به قدرت­های الهی شده‌ ‌است؛ لذا تفکر سلفیه، عناصر تفکری مشرکانه و کفرآلود و ضد انسانی را در خود جمع کرده ‌‌است.

سلفیه جهادی به‌عنوان گروهی که تنها راه گسترش و نشر اسلام را جهاد مسلحانه دانسته اند، با تکیه ‌بر آیه 123 توبه و بدون توجه به دیگر آیات،تفسیر جدیدی از دشمن نزدیک ارائه کردند، آنان حاکمان ممالک اسلامی را به‌عنوان دشمن نزدیک و مصداق آیه شریفه، دانستند و قتال آنان را واجب عینی قلمدادکردند. این تفسیر تا زمان محمد عبدالسلام فرج از هیچ مفسری دیده نشده بود، و او اولین کسی است که این تفسیر را ارائه کرد.تکفیری ها قائلند حاکمان ممالک اسلامی به خاطر انجام افعال کفر آمیز و ارتدادی و همچنین دست نشانده کفار بودن، از این رو به عنوان عدو قریب مستحق قتال هستند. این مساله از سه جهت قابل نقد است: 1. کافر نبودن حاکمان ممالک اسلامی. 2. دشمن نبودن حاکمان. 3. مخالف بودن این دیدگاه سلفیان جهادی با کتاب، سنت و سیره مسلمانان. علاوه بر این آیات و روایات، مسلمانان را به مدارا می خوانند و از جهاد مسلحانه علیه حاکمان باز می دارد معارضِ با این برداشت سلفیان تکفیری می باشد. از این رو ضرورت ایجاب می کند ضمن تعریف سلفیه جهادی با تمسک به آیات و روایات به بیان دیدگاه صحیح در برخورد با حاکمان ممالک اسلامی بپردازیم.

تقسیمات توحید، از جمله مباحثی که در موضوع توحید و شرک، مورد بحث قرار می‌گیرد. تقسیم سلفیان از توحید، عمدتا به­صورت سه­گانه و به سه قسم توحید در ربوبیت، الوهیت، اسما و صفات مطرح می‌شود. این تقسیم، ملاک قضاوت در توحید یا شرک افراد معرفی می‌شود؛ در حالی­که این تقسیم دچار اشکالات متعددی است که در این مقاله، به شش اشکال اشاره خواهد شد. اول: تقسیم مذکور خلاف مبانی سلف­گرایانه است؛ دوم: اقسام ارائه شده با یک­دیگر تداخل دارند؛ سوم: تقسیم ارائه شده، مانع اغیار نیست؛ چهارم: تقسیم جامع افراد نیست؛ پنجم: اطلاق رب و اراده­ی خلق صحیح نیست؛ ششم: اطلاق اله و اراده معبود قابل مناقشه است؛