جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این پایان نامه تنها نسخه موجود تفسیر محمد بن عبدالکریم شهرستانی (469 548 ق) به نام مفاتیح الاسرار و مصابیح الابرار تصحیح و بررسی شده است. دراین پژوهش نخست تحت عنوان عصر شهرستانی به معرفی وضعیت سیاسی و فرهنگی آن زمان پرداخته شده، سپس زندگی او بررسی و مذهب اوشناسایی شده است؛ مهمترین ویژگی این پایان نامه تصحیح اغلاط فراوان و اعجام دقیق اغلب کلمات آن که فاقد نقطه اند می باشد. افزون بر این مآخذ روایات واقوال نیز شناسایی شده اند.

این پایان نامه، در بردارنده کلیات و دو فصل پس از آن است. در کلیات به تبیین مسأله، سؤالهای اصلی و فرعی، فرضیه ها، پیشینه مسأله و روش پژوهش اشاره شده است. فصل اول به مفهوم شناسی محکم و متشابه با استفاده از روش معنی شناسی اختصاص یافته و فهمی درون متنی از این مفاهیم مورد نظر بوده است، این دریافت با مجموعه ای از کلید واژه ها که یک حوزه معنایی را تشکیل می دهند، با توجه به روابط معنایی میان این واژه ها به دست آمده است، این مفهوم محور اسلام کفر ارتباط یافته است. بکارگیری این روش معنا شناختی، رویکردی نوین به این مطالعه بخشیده، و در مواردی نتایج متفاوت از دیگر پژوهشها ارایه گردیده است. فصل دوم که به دیدگاه های صحابه و تابعان و مفسران پس از آنان تا پایان قرن ششم اختصاص دارد، و در ضمن آن به زمینه های تدوین اولین کتابهای مستقل درباره متشابهات نیز پرداخته شده است، به سیر تحول و تطور این مفهوم اشاره دارد که در مجموع سه تحول گزارش گردیده است. تحول اول مفهومی است که متعلق به درون جامعه اسلامی و در میان مسلمانان؛ تحول دوم واکنشی است در مقابل تصور وجود اختلاف و تناقض در قرآن که از سوی مخالفان مطرح گردیده؛ تحول سوم بار دیگر به درون جامعه اسلامی بازگشته و به اختلافهای فرقه ای مربوط می شود، و آنچه به عنوان ارجاع آیه ای(متشابه) به آیه دیگر(محکم) در خصوص آیات صفات خداوند در میان مفسران رایج شده از تحول سوم متأثر است.

یکی از موضوعات مطرح شده در قرآن کریم، عبرت است و به دلیل نقش عبرت در رسیدن انسان به کمال مطلوب، این موضوع از اهمیت ویژه ای برخوردار است. لذا نگارنده درصدد برآمد تا در حدامکان، آن را از جوانب مختلف بررسی نماید و رساله حاضر، حاصل این تلاش است. برای نگارش پایان نامه ابتدا آیات مرتبط با موضوع یادداشت برداری و مطالبی درمورد آنها نگاشته شد و سپس با مراجعه به کتب و یادداشت برداری از آنها مطالب تکمیل و تنظیم گردید. این رساله در پنج بخش تنظیم شده است: ابتدا به کلیات و مقدمات بحث پرداخته شده است. در بخش اول، ضمن تعریف واژه عبرت در لغت و اصطلاح، به واژگان مشابه عبرت و واژگان مرتبط با آن اشاره شده و نمونه هایی ذکر شده است. در بخش دوم، مصادیق عبرت بررسی شده اند. این بخش به دو فصل عبرت از تاریخ و عبرت از طبیعت تقسیم شده است. در فصل عبرت از تاریخ، بیان می شود که سعادت پیشینیان، شقاوت آنان و وقایع شگفت انگیز از مواردی هستند که مایه عبرت می باشند. در بخش سوم، ویژگیهای افراد پندپذیر معرفی شده اند. در بخش چهارم پیامدهای عبرت پذیری مطرح شده تا مشوق افراد برای عبرت پذیری باشد. در بخش پنجم که نتیجه گیری موضوع عبرت است، با توجه به آیات تصریحی قرآن در باب عبرت، اصول و راهکارهایی ارائه شده که مبحث نظری عبرت را به مبحثی عملی و کاربردی تبدیل می نماید

در این پایان نامه آموزه های اخلاقی سوره ی حجرات ذیل عنوان سیزده درس بیان شده است: درس اول، آداب صحبت: ابتدا تفکر آنگاه سخن، سخن بهترین عبادت؛ درس دوم، صبر و شکیبایی: اقسام صبر، ثمرات صبر؛ درس سوم، فسق: آثار مختلف فسق، هوشیاری در برابر فسق، سرنوشت و کیفر فاسق؛ درس چهارم، اصلاح بین مردم: اصلاح در قرآن و روایات، دروغ به خاطر اصلاح؛ درس پنجم، انس و برادری: برادری در راه خدا، فضیلت انس و برادری و فواید آن؛ درس ششم، سخریه و استهزا: حرمت مؤمن در پیشگاه خداوند، آثار سوء سخریه و استهزا؛ درس هفتم، عیب جویی: فضیلت عیب پوشی، آثار سوء عیب جویی، درمان بیماری عیب جویی؛ درس هشتم، دشنام و بدزبانی: آثار سوء دشنام، حکم دشنام دهنده، توبه ی دشنام دهنده؛ درس نهم، ظن: ریشه ی سوء ظن: درمان سوء ظن، ریشه ی حسن ظن، آثار خوش گمانی؛ درس دهم، غیبت: منحصر نبودن غیبت به زبان، درمان غیبت، انگیزه های غیبت، جبران غیبت؛ درس یازدهم، تقوا: تقوا در قرآن کریم، در روایات و کلام بزرگان، اوصاف متقین؛ درس دوازدهم، جهاد: هدف و اهمیت جهاد، جهاد اسلامی جنبه ی مادی ندارد، جهاد اکبر مقدمه ی جهاد اصغر؛ درس سیزدهم، اسلام و ایمان: تفاوت اسلام و ایمان، ایمان به همه ی اعضای بدن است، مراتب ایمان، ثمرات ایمان

این پایان نامه در ترجمه و تحقیق کتاب «التداوی بالقرآن و الاستشفاء بالرقی و التعاویذ» است. برخی از مهمترین مطالب این پایان نامه به این شرح است: دعاها در طول فعالیتها هستند، نه در عرض آنها؛ اعتقاد به تعاویذ و تأثیر درمانی آیات قرآن؛ دیدگاه های مختلف در مورد تعاویذ و نقش درمانی آیات؛ دیدگاه های صاحب کتاب التداوی بالقرآن و الاستشفاء بالرقی و التعاویذ؛ خدا شفادهنده است؛ گرایش جدید درباره درمان؛ آرامش روانی و روش رسیدن بدان؛ شرح صدر؛ پیشگیری بهتر از درمان است؛ چتر حمایت الهی مؤمن را در خواب حفظ می کند؛ درمان بیخوابی؛ مصونیت و محافظت هنگام خواب؛ درمان کسانی که خوابشان دشوار است؛ راه علاج پیامبر(ص) برای بیماری صرع(غش)؛ آیات محافظ و شفابخش، سخن عارفان مجرب، بررسی آیات شفا: و شفاء لما فی الصدور، فیه شفاء للناس، من القرآن ما هو شفاء و رحمه، و اذا مرضت فهو یشفین، هی شی ء... و شفاء؛ فاتحة الکتاب؛ معوَّذتین «سوره ناس و فلق»؛ اواخر سوره بقره؛ مخالف معتزله و دلائل آنها؛ رد نظریه معتزله؛ بعضی از اسرار استعاذه به سوره های فلق؛ آیا استفاده از اوراد (رقیه) و تعویذ جایز است؟ مخالفین رقیه (ورد) و دلیل آنها؛ پیامبر(ص) از چه چیزی به خدا پناه می برد؟ پناه بردن به خدا از ناتوانی و تنبلی؛ پناه بردن به خدا از زوال نعمتها؛ قرائت معوَّذات (سوره اخلاص، فلق، ناس) در کنار مریض؛ چشم زخم حق است؛ کسی که از ضرر و شر چشمهای خود نگران است، چه باید بکند؟ دعا برای سلامتی ساکنان منزل؛ دعایی که برای همه دردها مفید است؛ دعای مصونیت از عقرب؛ درمان مار یا عقرب گزیده با فاتحة الکتاب؛ دعای پیامبر(ص) برای درمان سردرد؛ دعای دندان درد؛ دعای درمان تب؛ مداوای غم و ناراحتی با داروی توجه....

فهم صحیح قرآن نیاز به فراتر رفتن از قواعد زبان عربى ندارد. نویسنده کوشیده است قواعد فهم قرآن را بررسى کند در این راستا مسئله عربى بودن زبان قرآن، ظهر و بطن آیات، مفهوم تأویل و نمونه هایى از معانى تأویلى موجود در روایات، را مطرح کرده و با تحلیل آنها به این نتیجه رسیده است که فهم آیات براساس شیوه اى که از خود قرآن به دست مى آید، کاملاً در چارچوب قواعد زبان عربى ممکن است و بطون آیات یا تأویل به معناى نادیده گرفتن قواعد زبان نیست بلکه معناى ویژه دارد که با ادبیات زبان عربى سازگار است.

این تحقیق پایانی ، با موضوع « دروغ ، ریشه ها و پیامدهای آن از دیدگاه قرآن و سنّت» نگارش یافته است. از آنجا که هدف از این تحقیق این است که دروغ ، کلید و دروازه گناهان محسوب می شود و پیامدهای مخّرب و ویرانگری را بر پیکر? افراد ، خانواده ها و اجتماع وارد می سازد بررسی و تحقیق در این زمینه ضمن تأثیرات مثبت و فوایدی که بر نگارنده دارد ، مطالعه آن برای هر خواننده ای می تواند نشان دهند? راه و بازدارنده از سقوط و هلاکت گردد و در این تحقیق از مطالب قرآنی و روایی و اخلاقی و نظرات علماء و فقها در مورد پیامدهای مخرّب دروغگویی استفاده گردیده و همچنین به تشریح ویژگی های دروغگویان در قرآن و روایات پرداخته شده است. در این تحقیق ، در حدود 70 منبع و مأخذ مورد کنکاش قرار گرفته ، منابعی که استفاده گردیده شامل کتب قرآنی ، روایی ، اخلاقی و تفسیری ، کتب لغت می باشد . و اما روش این تحقیق به اعتبار نوع بنیادی است زیرا ما دراین تحقیق قصد کشف حقایق بیشتری را داریم و به اعتبار ماهیّت ، توصیفی است زیرا فقط تحقیق در سطح توصیف و تبیین موضوع است و به اعتبار جمع آوری اطّلاعات از نوع کتابخانه ای است و به اعتبار موضوع از نوع دینی یا وحیانی است . و اما نتایجی که با تحقیق در این موضوع به دست آمده عبارتند از : 1- اهمیت دادن اسلام به یک موضوع اخلاقی همانند دروغ طوری است که آن را سرچشمه گناهان معرفی کرده است. 2- دروغ از شراب بدتر است. 3- دروغگو ایمان ندارد. 4- دروغگو مبغوض خداست 5- دروغگو بوی بر گناهش منعض و گندیده است . 6- دروغ مخرّب ایمان است. 7- دروغ علامت نفاق است. 8- دروغ مورث فقر است. 9- دروغ سبب خذلان الهی است. 10- دروغگو به عذابی مخصوص در قبر معذّب می باشد. 11- دروغ ، از کبائر است. 12- دروغگو محروم از هدایت الهی است.

این پژوهش با موضوع «دروغ، علل و راه های پیشگیری و درمان آن» از پنج فصل و یک خاتمه تشکیل شده است: فصل اول به بیان مسئله، اهمیت، ضرورت، سؤال اصلی، سؤال های فرعی، هدف، پیشینه و روش تحقیق پرداخته است. در فصل دوم، دروغ در لغت و اصطلاح، بررسی و تحلیل تعریف های دروغ، قبح و زشتی دروغ از منظر آیات و روایات، فرق دروغ با توریه و احکام آن مورد بررسی قرار گرفته است. فصل سوم به عوامل و ریشه های دروغ (فردی و اجتماعی) اختصاص دارد. فصل چهارم به بررسی آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی دروغ با استناد به آیات و روایات پرداخته است. فصل پنجم راه های پیشگیری و درمان دروغ را از طریق شناختی، عاطفی، احساسی و رفتاری مورد بررسی قرار داده است.

عنوان تحقیق حاضر « دروغ از دیدگاه آیات و روایات» می باشد. دروغ، سخن مخالف با واقع می باشد که برخلاف راستی و درستی دلالت می کند. و معادل آن در لغت عرب واژه « کذب» است. اهمیت پرداختن بر این موضوع، رواج دروغ گویی که مایة نابودی ایمان است در همه قشرها و مشاغل، در ازدواج ها و معاملات و عدم حساسیّت اجتماعی نسبت به دروغ و پیامدهای خانمان سوز آن می باشد. امتیاز این پژوهش، بررسی کامل و جامع این صفت رذیله در آیات و روایات اسلامی، با نگاهی قرآنی، روایی، اخلاقی و استفاده از آراء مفسران و نظر علمای اخلاق پیرامون موضوع، در یک مجموعه است. در این اثر علاوه بر کتب روایی: محجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء، وسائل الشیعه، بحارالانوار و ... از کتب اخلاقی: لؤلؤو مرجان محدث نوری، حسد و دروغ شهید دستغیب، تکامل اخلاق در پرتو اصول عقاید، ترجمه جامع السعادات و ... و کتاب های تفسیری: تفسیر مجمع البیان، تفسیر المیزان ... استفاده شده است و شیوه جمع آوری مطالب توصیفی، تحلیلی بوده است. واژه های مترادف دروغ در قرآن کریم: افک، افترا، فسق و زور می باشند. دروغ در گفتار، نیت، عمل و مقامات دین از اقسام دروغ به شمار می روند. دروغ بستن به خدا و رسولش و ائمه ( ع) سوگند دروغ، دروغ شوخی و جدی، رویای جعلی و تعارف دروغین نیز از مصادیق دروغ می باشند. دروغ در مواردی خاص تجویز شده: ضرورت و اضطرار، اصلاح بین مسلمانان. از عوامل این صفت رذیله می توان به فریب و گمراهی دیگران، فرار از مسئولیت و مجازات، معاشرت با افراد دروغ گو، لجاجت و ... اشاره کرد. اثرهایی که دروغ در دنیا به دنبال دارد: فراموشی، نابودی ایمان، سلب اعتماد و... می باشد. در آخرت نیز عواقب سوئی چون: عذاب در عالم قبر، روسیاهی، زبان خود را در دهان جویدن و ... در پی دارد. برای درمان دروغ می توان در آیات و روایات نکوهش دروغ و ستایش راستگویی تأملی داشت. پایه های ایمان به خدا را تقویت نمود و ... نتیجه مترتب بر این تحقیق، آشنا شدن افراد جامعه با خوی زشتِ دروغ گویی، رواج صداقت و بیان آثار خطرناک دروغ در دنیا و آخرت می باشد.