جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رساله حاضر با عنوان "اتحاد و تناظر نظریه های معرفت و عشق و وجود در فلسفه افلاطون" بر آن است تا با طرح و بحث نظریه های سه گانه نامبرده, همگی آنها را تحت مساله و مفهوم واحدذ سیر صعودی از عالم محسوس به سوی ساحت معقول, گردآورد. با آین کار است که روزنه ای به سوی تناظر میان هر سه نظریه معرفت و عشق و وجود گشوده می شود. البته تناظر میان هر سه نظریه, خود به تناظر میان دو نظریه معرفت و عشق محول می گردد, چرا که اولا" معرفت و عشق اموری ذومراتب هستند و ثانیا" معرفت و عشق متضمن اصل حیثیت التفاتی است. به عبارت دیگر از نظر گاه افلاطون معرفت و عشق, همیشه معرفت به چیزی و عشق به چیزی می باشند. بر این اساس و با توجه به لزوم وجود فاعل معرفت و عشق ( شخص شناسنده و عاشق), تناظر میان مراحل معرفت با منال عشق در مرتبه نفس بشری است که تحقق می پذیرد. این نفس بشری نزول یافته از ساحت معقول و نامحسوس است که سیر و سلوک صعودی معرفت و عشق را از پایین ترین مرتبه محسوسات آغاز می کند و سپس به کمک حس و محسوس, به برترین نقطه ساحت معقول یعنی مبداء و مثال خیر و زیبائی مطلق تعالی می یابد.

این پایان نامه پس از بیان اهمیت و ماهیت فلسفه اخلاق و ضرورت این علم و همچنین تعاریف این علم و تفاوت آن با علوم تحصیلی وتوصیفی به بیان نظریاتی که در مورد حسن و قبح اعمال و کردار و منش افراد بیان شده می پردازد چرا که ارزیابی اخلاقی بر اساس کردار و اعمال افراد و یا منش و ویژگی های شخصیتی همچنین نتایج اعمال و ارزش اعمال صورت می گیرد. در این پژوهش پس از بیان نظریات و همچنین تعریف برخی از مفاهیم و اصطلاحات اخلاقی ونظریات اخلاقی دو تن از فیلسوفان بزرگ یونان باستان یعنی افلاطون و ارسطو سعی شده تا مشخص شود که نظریات هر یک از این دو فیلسوف در رده کدامیک از نظریات اخلاقی قرار میگیرد و هریک از این دو فیلسوف چه نظریه ای رادر مورد هدایت کردار و همچنین تعیین خیر و شر بودن امور است و همچنین به بیان شباهتها و تفاوتهای فلسفه اخلاق این دو فیلسوف و ارزیابی نظرات آنها در مورد فضیلت و کردار درست و سودمندی فضیلت و همچنین تقسیم بندی فضایل و چگونگی کسب فضیلت و نظرات هر یک از این دو فیلسوف در مورد خیر اعلی پرداخته شده است .

مباحث معرفت شناسی فلسفه ای افلاطون موضوع اصلی این رساله است که نخست در قالب مقدمه ای به بحث اجمالی در باب معرفت شناسی پرداخته و در دو بخش کلی ارائه می گردد. بخش نخست که به تفصیل نظریات افلاطون در رساله تئتتوس و سوفسطایی را مورد بررسی قرار داده است در چهار فصل ارائه میگردد. فصل اول به رد ادراک حسی به عنوان معرفت، فصل دوم رد گمان یا باور صادق به عنوان معرفت ، فصل سوم رد باور صادق موجه به عنوان معرفت پرداخته و فصل چهارم به بحث درباره ی وجود حکم کاذب در رساله ی سوفسطایی اختصاص داده شده است. بخش دوم این رساله نظریات افلاطون در باب معرفت در رساله های جمهوری و منون را در چهار فصل بدین شرح بررسی می نماید: فصل اول : بحث ایده ی خیر فصل دوم: نظریه مثل فصل سوم : انتقادات مطوحه بر نظریه مثل فصل چهارم : ‬بحث رساله ی منون

این رساله بر سه بخش است . بخش اول اختصاص به افلاطون دارد پس از بیان شرح حال و زندگی وی نظریه های "ایده" و "نقس" وی با تفسیر ی که در آثار او آمده، تبیین گردیده است . بخش دوم در خصوص شرح حال فارابی و اندیشه های نظری وی و نیز آراء فلسفه مدنی است. بخش سوم مقایسه ای تطبیقی در جهان بینی افلاطون و فارابی، مدینه فاضله فارابی و افلاطون./

افلاطون مانند هر اندیشمند دیگری مرتکب اشتباهاتی شده است. بعضی از این مغالطات آگاهانه و بعضی دیگرناآگاهانه اند.مغالطات آگاهانه با اهداف مختلفی صورت گرفته اند. برخی به منظور تنبه خاطر مخاطب و برخی دیگر به ضرورت مسیر دیالکتیکی اندیشه افلاطون.گاهی نیز مغالطات به نحو زیرکانه ای در لوای طرح محاوره ای و نمایشی اثر گنجانده شده اند.بخش زیادی از مغالطات را تناقض ساختاری،عدم رعایت حد وسط ، ابهام معنایی،تمثیل نابجا،استقراءناقص و تعمیم ناروا تشکیل می دهد.مغالطات در ترتیب تاریخی محاورات سیر نزولی دارندوبعضی از آنها یادرمحاورات دیگر رفع می شوندویا با تفاسیری قابل توجیهند. کثرت مغالطات در آثار افلاطون نمی تواند از او یک سفسطه گر بسازد.افلاطون هم به لحاظ اصول فکری ونظریاتش در مقابل سوفسطاییان قرار داردوهم به لحاظ هدفش از مغالطات آگاهانه .او به حقیقتی واحد و مستقل از پندارها قائل است وغرضش نزدیکی به آن است نه به اشتباه افکندن مخاطب؛چیزی که هرگز مورد تایید سوفسطاییان نیست.

هدف از این پژوهش، تبیین غرض افلاطون از طرح مدینه فاضله و سپس پاسخ به این سؤال است که آیا تحقّق مدینه فاضله- آنگونه که افلاطون شرح داده است- ممکن است یا نه؟ و اگر نه، چه حکومت و یا حکومت هایی از نظر او ممکن است. در این رابطه به بررسی و تحلیل دو رساله جمهوری و مرد سیاسی پرداخته ایم به این جهت که افلاطون در رساله جمهوری به شرح مدینه فاضله و نحوه تأسیس آن و در رساله مرد سیاسی به بیان انواع حکومت های ممکن می پردازد؛ امّا در رساله مرد سیاسی دیگر سخنی از مدینه فاضله نیست بلکه وی به حکومت خردمند که حالت تنزّل یافته مدینه فاضله است اشاره می کند و به نظر می رسد که رساله مرد سیاسی غیرممکن بودن تحقّق مدینه فاضله را علنی می کند و در نتیجه به دنبال بهترین حکومت ممکن می گردد و نه مدینه فاضله. پس می توان نتیجه گرفت که خود افلاطون نیز تحقّق مدینه فاضله را غیرممکن می دانسته و به همین جهت به دنبال بهترین حکومت ممکن می گردد. یکی دیگر از نتایج این پژوهش اینست که تفکّر سیاسی افلاطون به زمان خود او منحصر نیست بلکه یک تفکّر سیاسی زنده و پویاست که تأثیرات آن را در عصر حال نیز می توان دید؛ در این رلستا به بیانات چند تن از اندیشمندان جدید پیرامون اندیشه سیاسی افلاطون استناد شده است. در پایان به مدینه فاضله فارابی پرداخته ایم. یکی از اهداف طرح این مبحث اینست که به اختصار به تأثیری که معلّم ثانی در این زمینه از افلاطون پذیرفته است اشاره شود و هدف دیگر اینکه به این سؤال پاسخ داده شود که چرا اندیشه فارابی آینده ای قابل قیاس با اندیشه افلاطون به خود ندید. از جمله پاسخ هایی که می توان به این سؤال داد اینست که حکومت های ممکن از نظر افلاطون نظام های واقعی ای بودند که در زمان خود او و یا قبل از او وجود داشته اند در حالی که مدینه های غیر فاضله فارابی بسیار انتزاعی و دور از واقعیت هستند. علاوه بر این، فارابی در شرح مدینه فاضله خود به بیان ویژگی های رئیس اوّل و وظایف او اکتفاء می کند و به جزئیات آن نمی پردازد، در حالی که افلاطون به شرح جزئیات مدینه فاضله نیز می پردازد.

این پایان نامه در چهار فصل تهیه و تدوین شده است ، در فصل اول ، به بررسی مثل در فلسفه افلاطون پرداخته شده است که اصل و اساس مثل را باید در آراآ فلسفی این فیلسوف عالی مقام جست . این فصل در دو بخش تنظیم گردیده است که بخش اول آن به بررسی نظریات افلاطون از جنبه معرفت شناسی پرداخته شده است . و در بخش دوم نظریه افلاطون ، از جنبه هستی شناسی آن مورد بررسی قرار گرفته است . در این بخش سعی شده که جنبه های مختلف مثل در فلسفه افلاطون مورد بررسی قرار گیرد. و با پیگیری تاثیراتی که افلاطون از دیگر فیلسوفان بزرگ تاریخ گرفته است ، این نظریه مورد ریشه یابی قرار گیرد. و اشکالاتی که ارسطو به عنوان یکی از منتقدان سرسخت نظریه مثل بر این نظریه وارد ساخته است مورد بررسی قرار گرفته شود در فصل دوم که مثل در فلسفه نو افلاطونیان میباشد، مطالب در قالب سه فصل ریخته شده است . در بخش اول نیک از دیدگاه فلوطین (به عنوان کسی که فلسفه نو افلاطونی از طریق آثار او منتشر گردیده است ) مورد بررسی قرار گرفته ، دراین بخش خصوصیات نیک که فلوطین در نظر داشته آورده شده ، طریق شناخت و رسیدن به نیک بیان گردیده است در بخش دوم این فصل ، پیرامون عقل و روح مطالبی آورده شده ، و چگونگی انتشاآ عقل از نیک و چگونگی پیدایش کثرات از عقل بیان گردیده است . و در بخش سوم به ایده ها پرداخته شده است . علت پرداختن به نیک و عقل دراین فصل بدین منظور است که فلوطین عقل را به عنوان جایگاه ایده ها آورده است . علت بوجود آمدن خود عقل را نیز به واسطه فیضان از نیک یا واحد می داند و واحد را به عنوان مرکز و منبع نور می انگارد. پرداختن به نیک و عقل برای شناخت ایده یا مثل در فلسفه نو افلاطونیان ضروری به نظر میرسد فصل سوم نیز در سه بخش تنظیم و تدوین گردیده است و در این ، فصل سعی شده نظریات فلاسفه بزرگ و مطرح اسلامی ، به عنوان نمایندگان فلسفه اسلامی مورد بررسی قرار گیرد در بخش اول نظریات فارابی و بوعلی مورد بررسی قرار گرفته است و وجوه بطلان نظریات این فلاسفه توضیح داده شده است در بخش دوم به نظریات شیخ اشرق به عنوان یکی از مدافعین سرسخت مثل در فلسفه اسلامی پرداخته شده است و دلایل ایشان دراین بخش مورد بررسی قرار گرفته و نظریات ایشان در باب مثل معلقه آورده شده است در بخش سوم نظریات ملاصدرا و دلایل ایشان در باب نظریه پرارح مثل آورده شده است و در پایان این بخش نگاهی اجمالی به نظریه مثل در عرفان گردیده است در فصل چهارم که نتیجه گیری است مقایسه ای اجمالی بین نظریات افلاطونیان و نوافلاطونیان و فلسفه اسلامی گردیده ست و پیشنهاد ما و کتابنامه در پایان این فصل آورده شده است

هدف پژوهش بررسی فلسفه سیاسی افلاطون به عنوان یکی از مهمترین منابع فکری اندیشه سیاسی و بررسی تاثیر آن بر اندیشه های جهان اسلام است. روش پژوهش به صورت کتابخانه ای، استفاده از ترجمه فارسی آثار افلاطون، و اصل آثار سیاسی فارابی، ابن سینا و خواجه نصیر الدین طوسی است. نتایج نشان میدهد که فلسفه سیاسی افلاطون مساوق با اخلاق نظری او، در پی دست یافتن به فضایل انسانی است و نظریه اندامواری اجتماع را بر اساس تشبیه میان اجتماع و رد مطرح میکند و حکومتهانیز بر حسب محوریت اجزای شریف یا پست اجتماع در آنها - مانند اجزای ذو مراتب نفس انسانی - طبقه بندی می کند. فیلسوفان اسلامی نیز آنانکه به سیاست پرداخته اند، اصول کلی سیاست او را اخذ کرده اند