جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫در باب ترادف در زبان عربي و قرآن، اختلاف نظرهايي وجود دارد. بعضي ترادف را در زبان عربي و قرآن پذيرفته اند و بعضي به انکار آن پرداخته اند و گروهی، تفكيك قائل شده اند.به این معنا که ترادف در زبان عربی را پذیرفته اند ولی به انکار آن در قرآن کریم پرداخته اند . بنت الشاطي از گروه اخير است. موافقان ترادف، تداخل گويش ها و لهجه ها، وام گيري از زبان هاي ديگر و تطور زباني را از عوامل ترادف مي دانند و در مقابل، منكران ترادف تلاش می کنند برای هر کلمه، معنای ویژه ای بیان کنند و با مطرح كردن تعریفی خاص از ترادف و تفكيك ميان ترادف تام وناقص به انكار ترادف بپردازند ،ولي با دقت در ادله ي مخالفان و موافقان به اين نتيجه مي رسيم كه وجود ترادف در زبان ، امري بديهي و انكار ناپذير است. بنت الشاطي با معيار قرار دادن قرآن، وحي را معيارِ تمايزِ معنايي، بين كلمات مي داند و با استقراي واژه ها و کاربردهای قرآنی آن سعي در بيان تفاوتِ معنايي بین کلمات كرده است . روش او بسیار، مؤثر و راهگشاست و در بسیاری موارد نیزموفق بوده است.مثلا در بیان تفاوتِ معنایی، بین دو کلمه ی ((رؤیا)) و((حلم)) محققانه وارد بحث می شود و هنرمندانه از میدان تحقیق، بیرون می آید. ولي در مواردی بر دیدگاه و روش او نقدهایی وجود دارد.عدم ترادف در تمام نمونه های قرآنی، قابل دفاع نیست و چاره ای جز پذیرش ترادف نداریم. به همین خاطر، بنت الشاطی در تبیینِ عدمِ ترادف بین بعضی از کلمات به خطا رفته است .مثلاً در بيانِ اختلافِ معنایی، بین دو کلمه ی ((نعمت))و((نعیم)) گفته است كه استعمالِ كلمه ي نعيم به نعمت هاي اخروي تعلق دارد و كاربرد كلمه ي نعمت، مخصوصِ نعمت هاي مادّي و دنیوی است كه با استقرای کاملِ نمونه های قرآنیِ این واژه ها به این نتیجه می رسیم که بیان بنت الشاطی، صحیح نمی باشد و بر خلاف نظر او این دو کلمه مترادف هستند.در اين مقال اين نمونه و نمونه هاي مشابه نیز مورد مداقه قرار مي گيرد و ترادف آنها اثبات مي شود تا روشن شود ترادف با لحاظِ نکته هایی در قرآن کریم وجود دارد. واژگان کلیدی:دیدگاه،روش،بنت الشاطی،ترادف،عدم ترادف و قرآن کریم

‫چکيده : اين پژوهش به بررسي ابعاد مختلف مسؤوليت‌هاي اجتماعي افراد در جامعه اسلامي با بهره‌گيري از آيات و روايات مي پردازد. تحقيق حاضر در سه بخش تدوين شده است. بخش نخست به تبيين مفهوم واژه‌هاي کليدي و مفرداتي مانندِ مسئؤوليت، اجتماع و انسان اختصاص دارد. در بخش دوم جايگاه وظيفه عظيم انسان، گستره و قلمرو مسؤوليت‌هاي او، انواع مسئؤوليت‌ها و اين که: انسان در برابر چه کساني مسؤوليت دارد؟ بررسي مي شود. بخش سوم و اصلي که پرحجم ‌ترين بخش کتاب محسوب مي شود، به ابعاد مختلف فرهنگي، سياسي، اجتماعي، اقتصادي، دفاعي و بهداشت و محيط زيست مي پردازد. در خلال بحث از اين ابعاد روشن مي‌شود که: انسان در برابر والدين، خويشاوندان، همسايگان، دولت، حاکم و رهبر جامعه اسلامي مسؤوليت‌هايي دارد، که بايد آن ها را انجام دهد. همچنين از نظر نگارنده، آدمي در حوزه تعليم و تربيت ديگران به ويژه فرزندان و شاگردان در محدوده تحصيل و نيز اداره حکومت و حکومت‌داري، رفاه و امنيت مملکت اسلامي، دفاع و پاسباني از سرحدّات کشور، مقابله با تهاجمات دشمنان اسلام و بيگانگان وظايفي دارد، که کوتاهي از آن ها عواقب دنيوي و اخروي ناگواري خواهد داشت. وي همچنين در زمينه بهداشت و حفظ محيط زيست مسؤوليت‌هايي را متوجّه انسان‌ها کرده که رعايت آن ها آثار مثبتي را براي تمام افراد جامعه در پي دارد و متقابلاً رعايت نکردنشان باعث بروز خطرهايي جدّي براي زندگي بشر خواهد شد. در مجموع از منظر نويسنده هر گاه اشخاص به وظايف خود در همه ابعاد مزبور به خوبي عمل کنند، علاوه بر جامعه‌اي آباد، معتدل، آرام و داراي رفاه، در آخرت نيز جايگاهي رفيع خواهند داشت. وي همچنين به جايگاه ويژه وليّ فقيه در عصر غيبت و پيروي از او اشاره کرده و مسؤوليت‌هاي اقتصادي همچون: پرداختِ وجوه شرعي(خمس، زکات، انفاق)، دفاع از جامعه اسلامي و... را به عنوان مصاديقِ ديگر مسؤوليت‌هاي اجتماعي برمي شمارد.

---

---