جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

میشل فوکو (۸۴-۱۹۲۶) فیلسوفی با استعدادی شگرف و استثنایی، کنشگری سیاسی، نظریه‌پردازی اجتماعی، منتقدی فرهنگی، مورخی خلاق، روشنفکری با اشتهار جهانی و استاد معتبرترین موسسه‌ی دانشگاهی فرانسه بود، کسی که شیوه‌های اندیشیدن امروزی ما را چنان تغییر داد که دیگر بازگشت به پیش از آن ناممکن است. پروژه‌ی انتقادی او همچنان الهام‌بخش محققان، هنرمندان و کنشگران سیاسی است تا از رهگذر آن به شیوه‌های بدیع برساخته‌شدن شکل‌های جدید اندیشه و نیز راه‌های فروپاشی یقین‌های کهنه پی ببرند همان یقین‌هایی که غالبا کاشف به عمل می‌آید چیزی جز توهماتی آرامش‌بخش نیستند. اندیشه‌ی فوکو را نیز درست مثل زندگی او نمی‌توان ذیل بن‌مایه‌ای واحد مقوله‌بندی کرد. نه به دلیل این‌که غالبا کارش به شکست می‌انجامید و رأی خود را عوض می‌کرد، بلکه به این دلیل که پرسش‌های موردنظر او هیچ پاسخ قطعی و نهایی‌ای نداشتند. از نظر او، فلسفه مجموعه‌ای از دانش نبود که پیوسته بر آن افزوده شود، کرداری انتقادی بود که باورهای جزمی و کردارهای برنتافتنی جامعه‌ی معاصر را بی‌امان به پرسش می‌کشید. فوکو ما را به ادامه‌دادن این کردار انتقادی دعوت می‌کرد: ما نباید آثار فوکو را جز با هدف تغییر‌دادن جهان بخوانیم.

در جهان ادیان ابراهیمی چه ،یهودیت چه ،مسیحیت چه ،اسلام، ما امر سیاسی صرف نداریم آنچه داریم همیشه امر الاهیاتی سیاسی است نه آتن و فقط آتن، و نه اورشلیم و فقط اورشلیم نه فقط پولتیا» و نه فقط شرع موسی اولین نکته ای که از خواندن اسپینوزا روشن میشود همین ویژگی انضمامی جهانی است که خدا یکبار در آن خودش واضع یک قانون اساسی بوده است یک نگاه کوتاه به ،اطرافمان چه ،ایران چه منطقه و چه جهان اسلام این امر را به روشنی نشان می دهد امر «سیاسی» در میان ما با صفتهایی مانند در هم آمیختگی ،خلط ،سردرگمی و تناقض میان امر سیاسی و امر دینی توصیف شدنی است. گرچه این کتاب جز یکی از فصلهای آن (فصل ۶) ناظر به این امر خاص نیست از آنجا که کتابی است عمومی و کمابیش آسان فهم میتواند شناختی نسبتا سرراست و با نگاهی تاریخی عالمانه از اسپینوزا به دست دهد که به فهم کتاب رساله الهی-سیاسی با ترجمه همین مترجم و نشر همین ناشر کمک کند.

نیچه در فراسوی خیر و شر، فیلسوفان گذشته را متهم می کند که فاقد حس انتقادی هستند و کورکورانه مقدمات جزمی را در بررسی اخلاقیات می پذیرند. به طور خاص، او آنها را متهم می‌کند که نظام‌های متافیزیکی بزرگی را بر این باور که انسان خوب در مقابل انسان شرور است، به جای بیانی متفاوت از همان انگیزه‌های اساسی که بیان مستقیم‌تری در انسان شرور می‌یابداستوار کرده اند. این اثر به قلمرو «فراتر از خیر و شر» به معنای پشت سر گذاشتن اخلاق سنتی که نیچه در معرض نقدی مخرب قرار می‌دهد به نفع رویکردی تأییدی است که بی‌ترس با ماهیت دانش روبرو می‌شود.

این کتاب شرح موجزی از معرفت شناسی و فلسفة اخلاق کانت است. نویسنده با محوریت انقلاب کپرنیکی کانت کوشیده است اهمیت تلاش های وی برای تعیین حدود معرفت بشر و تبیین بنیاد های عقلانی اخلاق را برای خوانندگان روشن کند. شرح جذاب نقد های کانت بر متافیزیک سنتی یکی دیگر از نکات برجستة اثر حاضر است. اندرووارد استاد فلسفه در دانشگاه یورک انگلستان است و...

معمولا اعتقاد بر این است که ادموند هوسرل (1859-1938) که به عنوان بنیانگذار پدیدارشناسی و معلم هایدگر شناخته می شود، نتوانست خود را از چارچوب متافیزیک کلاسیک سوبژکتیویته رها کند. ظاهرا او هرگز این دیدگاه را که جهان و دیگری را یک سوژه استعلایی محض تشکیل می‌دهد، رها نکرد و در نتیجه تفکر او دکارتی، ایده‌آلیستی و یکنواختی باقی می‌ماند. ادامه انتشار دست نوشته های هوسرل، تجدید نظر در چنین تفسیری را ضروری کرده است. پدیدارشناسی هوسرل با تکیه بر آثار منتشر شده و مطالب پس از مرگ هوسرل، نتایج جدیدترین تحقیقات هوسرل را در بر می گیرد. این به سه بخش تقسیم می‌شود، تقریبا به دنبال توسعه زمانی اندیشه هوسرل، از تحلیل‌های اولیه‌اش از منطق و غرض ورزی، تا تحلیل‌های فراسوژه‌ای فلسفی او از تقلیل و ساختار، تا تحلیل‌های متأخر او از بین الاذهانی و جهان حیات. در نتیجه می تواند به عنوان مقدمه ای مختصر و به روز برای تفکر او باشد.

امیل چوران (1911-1995)، فیلسوف و جستارنویس اهل رومانی، یک تبعیدی تمام عیار است، تبعیدی به تمام معنا تبعیدی به جسم و، به روح و به جغرافیا؛ از این روست که "جان تبعید" در سرشت او تنیده شده است. همه چیز را از این منظر در روح و جان خود می پراکند. آنگاه جانش به خلجان در می آید، برمی آشوبد، فرو می ریزد، فرو می ریزند. از نو جهانی دیگر می آفریند. همسو با آن خالق بزرگ، از برآسودن زیر درخت حیات، تا رانده شدن، تا سرگردانی همین دقیقه حیات. این گونه است که چوران یک فیلسوف مبارز است که برعلیه "آن" بزرگ برمی خیزد از سقوط سخن می گوید. از سقوط درون دامچاله تقدیر. چوران بار سنگین این سقوط را با زبانی شاعرانه تلطیف می کند و با لذتی هنرمندانه ما را به درک هستی شناسانه میهمان می کند.

در «فرجام عقل» اثر فردریک بیزر، خوانندگان به سفری فکری دعوت می‌شوند که به تعامل پیچیده بین عقل، ایمان و تغییرات فرهنگی گسترده‌تر که تفکر غربی را شکل داده است می‌پردازد. بیزر با مطالعه دقیق و نثری جذاب، در طول قرن‌ها گفتمان فلسفی پیمایش می‌کند تا سرنوشت عقل را در عصر مدرن کشف کند. این کتاب فقط یک بررسی تاریخی نیست، بلکه تأملی عمیق در ماهیت درک و سیستم‌های اعتقادی بشر است. در بطن کاوش بیزر، تنش بین عقل و ایمان نهفته است. بیزر با اقتباس از مجموعه‌ای از سنت‌های فلسفی، چگونگی دفاع و چالش عقل را در طول اعصار روشن می‌کند. از عقل‌گرایی دکارت تا اگزیستانسیالیسم کی‌یرکگور، از آرمان‌های روشنگری تا ظهور رمانتیسیسم، بیزر به‌طرز ماهرانه‌ای سیر تحول اندیشه و تغییر نگرش نسبت به عقل را دنبال می‌کند. یکی از قانع‌کننده‌ترین جنبه‌های «فرجام عقل»، تحلیل ظریف بیزر از چگونگی درهم‌آمیختگی عقل با تحولات فرهنگی، سیاسی و مذهبی گسترده‌تر است. او نشان می‌دهد که چگونه ظهور علم مدرن، گسترش شک‌گرایی مذهبی و ظهور جنبش‌های فلسفی جدید، همگی به تغییر سرنوشت عقل کمک کرده‌اند. بیزر همچنین تأثیر رویدادهای تاریخی مانند اصلاحات پروتستانی، انقلاب فرانسه و ظهور ناسیونالیسم را بر مسیر عقل بررسی می‌کند. بیزر در سراسر کتاب، خوانندگان را به چالش می‌کشد تا با پرسش‌های اساسی درباره‌ی ماهیت دانش، حقیقت و وجود انسان مواجه شوند. او محدودیت‌های عقل، نقش شهود و احساسات در تصمیم‌گیری‌ و جست‌وجوی همیشگی معنا را در جهانی که با عدم قطعیت مشخص‌شده است، بررسی می‌کند. بیزر با درگیر شدن با اندیشه‌های متفکران گوناگونی چون کانت، هگل، نیچه و هایدگر، مجموعه‌ای غنی از بینش‌های فلسفی را به خوانندگان ارائه می‌دهد که درون‌نگری و تحقیق فکری را برمی‌انگیزاند. در نهایت، «فرجام عقل» گواهی بر ارتباط پایدار فلسفه در جهان معاصر ما است. در‌ عصری‌ که با پیشرفت‌های سریع فناوری، تحولات‌اجتماعی و قطبی‌شدن ایدئولوژیک مشخص‌شده است، بیزر اهمیت تفکر انتقادی و گفتمان‌ عقلانی را به ما یادآوری می‌کند. او ما را به چالش می‌کشد تا با ایده‌های پیچیده دست‌و‌پنجه نرم کنیم و درک عمیق‌تری از خود و دنیای اطرافمان پرورش‌ دهیم. به قول خود بیزر: «سرنوشت عقل یک کنجکاوی تاریخی نیست، بلکه مسئله‌ای است که برای زندگی و فرهنگ خود ما اهمیت حیاتی دارد. اگر بخواهیم پیچیدگی‌های دوران مدرن را مرور کنیم، توجه و تأمل ما را می‌طلبد.» با این‌کتاب، خوانندگان دعوت می‌شوند تا سفری فکری‌ای را آغاز کنند که نویدبخش درک آنها از عقل، ایمان و شرایط انسانی است.

واژه نامه تاریخی فلسفه شوپهناور را می توان به عنوان مرجعی معتبر و یا به عنوان گزارشی نسبتا جامع نگریست. این کتاب سه بخش عمده فراهم آورده است که نماییی کلی از زندگی و اندیشه شوپهناور به دست می دهد؛ واژه نامه که بسط موضوعی در آمد است و کتابنامه که منابع و نهادهای ذی ربط تا هنگامه انتشار اثر را معرفی میکند.

بخش عمده فلسفه فرانسه در قرن بیستم را میتوان تلاش برای کسب آزادی دانست. محرک این تلاش جایگاه انسان در جهان به عنوان یک فرد و یک موجود اجتماعی است. این تلاشی منحصر به فرد بود زیرا در بستری آشفته و در شرایطی شکل گرفت که تحولات علمی و فنی هم به سعادت بشر کمک و هم آن را تهدید می کردند. مطالعه حاضر بر خلاف اکثر بررسی ها در عصر ما پیوستگی میان لایه های گوناگون اندیشه فلسفی فرانسه در قرن بیستم را که تاکنون نادیده گرفته شده است برجسته میکند و نیز ناپیوستگی میان آنها را به یاد ما می آورد. امید است که با شرح منسجم تر وضعیت این دوره پرنشاط فکری، درک بهتری از فلاسفه مدرن فرانسه به دست داده شود. اغلب چنین است که در نگارش تاریخ مفصل اندیشه های فلسفی، تحلیل گسترده استدلالها فدای کلی گویی میشود به گونه ای که خواننده از فهم تفاوت های موجود در استدلالهای مطرح شده در نظریه های فلسفی عاجز میماند با توجه به این سابقه در این کتاب اندیشه های فلسفی فرانسه در قرن بیستم با دیدی انتقادی و به صح منسجم با هدف دستیابی به نوعی توازن به شیوه ای متفاوت ارائه میشود. این یک راهنمای کامل و متعادل برای تفکر فلسفی مدرن فرانسوی است که گزارش‌های روشن و معتبری از فیلسوفان مشهور ارائه می‌کند و در عین حال چهره‌های کمتر شناخته شده را نیز برجسته می‌کند. نویسنده رابرت ویکس، آثار اصلی هر فیلسوف را معرفی می‌کند و تأثیر آن‌ها را بر همتایان خود و جهان گسترده‌تر توضیح می‌دهد. این کتاب راهنما که جنبش‌های عمده‌ای مانند اگزیستانسیالیسم، سوررئالیسم، ساختارگرایی و پست مدرنیسم را پوشش می‌دهد، منبع مفیدی برای فرانکوفیل‌ها، دانشجویان فلسفه و همه علاقه‌مندان به چشم‌انداز فکری قرن بیستم و بیست و یکم فرانسه است. این کتاب شامل پوشش مفصلی از فیلسوفانی مانند هانری برگسون، بووار، سارته، کامو، بارت، دریدا، فوکو، دلوز و لوی استروس و دیگران است.

کتاب پیش رو در سال 2018 در آلمان به انتشار رسیده است. در این کتاب سعی شده به زبانی ساده و قابل فهم، تأملات شوپنهاور برای علاقه مندان به فلسفه معرفی و همچنین تأثیرات این اندیشمند بزرگ در زمینه های مختلف نشان داده شود. از آرتور شوپنهاور فیلسوف و نویسنده برجسته آلمانی به دلیل برخورداری از یک جهان بینی بدبینانه اغلب به عنوان فیلسوفی انسان ستیز یاد می شود. فیلسوفی که اندیشه هایش هرگز مورد توجه محیط های آکادمیک و دانشگاهی قرار نگرفت. شوپنهاور فلسفه ایده آلیسم ذهنیت گرای مختص به خود را بیشتر با تأثیرپذیری از افلاطون و کانت گسترش داد و موضوعاتی نظیر اراده گرایی متافیزیکی و اخلاق ترحم را در کانون توجهات خود قرار داد. شوپنهاور فلسفه هگل را هرگز نپذیرفت و در آثار خود به مجادله قلمی با وی، شلینگ، فیشته و اشلایرماخر و به طور کلی با ایده آلیسم آلمانی پرداخت. علاوه بر این وی از پیروان آیین بودایی بود، واقعیتی که به طور واضحی در آثار وی منعکس شده است. زندگی از نظر شوپنهاور همان درد و رنج است و هنر برای گریختن از این فلاکت، هر چند به صورت موقتی، بهترین تدبیر محسوب می شود. از این درد و رنج، فلسفه اخلاقی نشأت می گیرد که انسان ها را در مقابل بکدیگر و حتی در مقابل حیوانات مکلف به ترحم می نماید. خروج قطعی از این فرآیند مصیب بار تنها با چشم پوشی کامل از همه تمایلات و درخواست ها و همچنین انکار اراده معطوف به زندگی، امکان پذیر می شود.