جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب « کوتاه ترین سایه» (مفهوم حقیقت در فلسفه نیچه) نوشته آلنکا زوپانچیچ توسط انتشارات «هرمس» منتشر شده است. چه چیزی نیچه را نیچه می سازد؟ زوپانچیچ استدلال می‌کند که کیفیت قطعی نیچه، مد نبودن اوست، بیرون بودن او از جریان اصلی زمان خود یا هر زمان دیگری. زوپانچیچ برای بازگرداندن نیچه به بستری که در آن اندیشه «به اعتبار خود زندگی می کند» دو جنبه از فلسفه او را بررسی می کند. نخست، او مضامین اصلی نیچه را بازبینی می کند - اعلامیه مرگ خدا (که معنایی دوگانه داشت، "خدا مرده است" و "مسیحیت از مرگ خدا جان سالم به در برد")، آرمان زاهدانه، و نیهیلیسم - به عنوان ایده هایی که در شرایط پست مدرن لذت گرا ما بسیار وجود دارد. سپس در بخش دوم کتاب، شکل نیمروز نیچه و پیامدهای آن را برای تصور او از حقیقت مورد بررسی قرار می دهد. نیچه ظهر را نه به عنوان لحظه ای که همه سایه ها ناپدید می شوند، بلکه به عنوان لحظه "کوتاه ترین سایه" توصیف می کند - نه وحدت همه چیزهایی که خورشید در آغوش گرفته است، بلکه لحظه شکافتن است، زمانی که "یکی به دو تبدیل می شود". زوپانچیچ استدلال می کند که این مفهوم از دو به عنوان تفاوت حداقلی و کاهش ناپذیر در درون یکسان، تمام آثار نیچه را جان می بخشد و تنش دائمی و ذاتی آن را ایجاد می کند.

از گذشته تا کنون انسان ها درگیر زندگی روزمره خود بوده اند و تنها شکل انجام آن ها تغییر کرده است. در گذشته انسان ها هرروز خود را با دوشیدن شیر گاو و گوسفند و رفتن به مزرعه و کشاورزی می گذراندند و امروزه مردم اوقات خود را با کارهای اداری، ساعات طولانی رانندگی، وبگردی و استفاده از شبکه های اجتماعی میگذرانند. دقیقه ها، ساعت ها، روزها، ماه ها و حتی سال ها می گذرد. در حالی که ما متوجه گذر زمان نبودیم و شاید طوطی وار کارهایی که در جامعه عرف است را انجام می دهیم. بدون این که از خود بپرسیم چرا؟ اما وجه مشترک انسان دیروز و امروز این است که هر ازچندگاهی تمام کارهای روزمره و تکراری خود را کنار گذاشته و می اندیشیم که تمام این کارها برای چیست؟ در این دنیا چه خبر است؟ چرا ما هستیم؟ و پرسش هایی مشابه . ممکن است این گونه سوالات در هر جنبه ای از زندگی پیش بیاید. برای مثال در سیاست افراد مدام درباره آزادی، برابری ، عدالت و مسائلی این چنین صحبت می کنند. اما در این میان سر و کله ی یک نفر پیدا می شود که می پرسد: «آزادی واقعا چه معنایی دارد؟ منظورمان از برابری چیست؟ » مسلما طرح چنین پرسش هایی در ذهن ما آشوبی به پا می کند. احتمالا فرد پرسشگر پس از طرح چنین سوالی بگوید، آیا آزادی و برابری با یکدیگر در تعارض نیستند؟ آیا اگر هر کسی آزاد باشد تا کار دلخواه خود را انجام دهد، پس مفهوم برابری و عدالت زیر سوال نخواهد رفت؟ آیا برای حل چنین مشکلی حکومت ها به وجود نیامدند که البته خود حکومت در تعارض با مفهوم آزادی است.

در حالی که رساله ی منطقی– فلسفی (تنها کتاب چاپ شده ی ویتگنشتاین در زمان حیاتش) نیروی محرکه ی تحلیل منطقی و پوزیتیویسم منطقی بود، پژوهش های فلسفی (1953) موجب شد که صور جدیدی از تحلیل مفهومی و فلسفه ی زبان روزمره پدید آید… در این کتاب ویتگنشتاین ادعا می کند که هر آنچه دیگر فیلسوفان برای فهم زبان بنیادی دانسته اند انگاره هایی چون معنا، مرجع، اشیاء، بسایط، قواعد، صورت منطقی، ذات به عنوان «امری مشترک»، اندیشه و تجربه نه لازم و نه کافی است؛ این موارد همه به کاربرد خودآیین زبان وابسته اند. کاربرد و کنش های انسانی شکل دهنده ی آن سنگ زیرین اند؛ هیچ بنیان نهایی دیگری برای زبان وجود ندارد. به علاوه بازی های زبانی ای که ما در آن ها واژه ها را به کار می بریم و اشکالی از زندگی که آن ها درشان جای دارند، داده شده (given) هستند. این کتاب بخشی از مجموعه ای با عنوان «متون محوری فلسفه» است که بناست با توضیحاتی کوتاه و روشن، گرچه نه ابتدایی، مهم ترین آثار تاریخ فلسفه را به خوانندگان معرفی و آن ها را برای مواجهه با خود این متون آماده و ترغیب کند.

نظام اخلاق عرفی نخستین اثر دستنوشت و بر جای مانده از هگل فیلسوف آلمانی است. هگل در این اثر درخشان یکی از مفاهیم اساسی نظام فکری خود یعنی تحقق ایده را به شیوه نظام مند مورد مداقه قرار می دهد. در واقع در این اثر مهم ، به بیان صورت بندی اجتماعی و سیاسی اندیشه خود می پردازد که بعدها به صورت مفصل تر و به شکل سلیس و پخته تری در پدیدار شناسی روح و سپس در دایره المعارف علوم فلسفی و عناصر فلسفه حق به آن پرداخته است. هگل در این اثر سترگ ، به مدد مفاهیمی چون تفاوت ، شناخت..و برخی مفاهیم دیگر به فرآیند شکل گیری جامعه و بستر تکوین اخلاق عرفی می پردازد. هگل باور دارد فردی دانستن اخلاق نادیده گرفتن جهانی ، اجتماعی و سیاسی را در پی دارد که در پس عمل اخلاقی فرد نهفته است. کتاب در فاصله بین سال های ۱۸۰۲ تا ۱۸۰۳ به نگارش درآمده است و یکی از درخشان ترین اثار هگل است.

در این اثر کلاسیک فلسفه ی روشنفکری ، ارنست کاسیرر هم ترکیبی منسجم و هم تحلیلی نافذ از یکی از بزرگترین دوره های فکری تاریخ را ارائه می دهد: یعنی عصر روشنگری. وی با استدلال بر اینکه زیربنای مختلف تفکر این دوره یک بنیان مشترک وجود دارد ، نشان می دهد که چگونه فیلسوفان عصر روشنگری از ایده های قرن های گذشته استفاده می کردند حتی در زمانیکه آنها را کاملا متناسب با دنیای مدرن متحول می کردند. از دیدگاه ارنست کاسیرر، روشنگری فلسفه را از قلمرو ی اندیشه ناب آزاد کرد و آن را به عنوان یک نیروی فعال و خلاق در بدنه اجتماع و زیست افراد قرار داد. همگان از عصر روشنگری که به طور رسمی از قرن هجدهم آغاز شد، به عنوان دوره گذار از فلسفه قرون وسطا به اندیشه ای مدرن یاد می کنند. حال نویسنده در این کتاب سعی دارد تا شرح دقیقی از تحولات فکری در این دوره تاریخی را برای خوانندگان ارائه دهد. این کتاب برای علاقه مندان فلسفه و پژوهشگران رشته های علوم انسانی بسیار مفید است. برگردان فارسی این کتاب برعهده "یدالله موقن" بوده است. ارنست کسیرر (1845-1945) فیلسوف یهودی-آلمانی بود که در چندین دانشگاه در آلمان و ایالات متحده تدریس می کرد. وی نویسنده کتابهای بسیاری از جمله افسانه دولت ، مقاله ای درباره انسان و زبان و افسانه بود.

محقق برجسته ذن بودایی و نویسنده کتاب «حکمت ناامنی» از تائوئیسم، مسیحیت و سایر ادیان جهانی استفاده می کند تا معضل جستجوی خود واقعی خود را کشف کند. آلن واتس در این مجموعه نوشته‌ها، شامل 9 فصل جدید که قبلا به شکل کتاب در دسترس نبوده است، هوش، بازیگوشی اندیشه و سادگی زبان را به نمایش می‌گذارد که او را به عنوان مفسر تفکر شرقی برای غربی‌ها بسیار محبوب کرده است. او از انواع سنت‌های دینی استفاده می‌کند و موضوعاتی مانند چالش دیدن زندگی «همان‌طور که هست»، رویکرد تائوئیستی به زندگی هماهنگ، محدودیت‌های زبان در مواجهه با حقیقت معنوی وصف ناپذیر، و نمادگرایی روان‌شناختی را پوشش می‌دهد. تفکر مسیحی فقط در همین لحظه وجود دارد و در این لحظه بی نهایت و ابدی است. برای لحظه حال بی نهایت کوچک است. قبل از اینکه بتوانیم آن را اندازه گیری کنیم، از بین رفته است، و با این حال برای همیشه وجود دارد. شما ممکن است باور کنید که با زندگی و اکنون ابدی آن سازگار نیستید. اما شما نمی توانید باشید، زیرا شما زندگی هستید و اکنون وجود دارید. از آن چیزی شوید که هستید واتس در این مجموعه نوشته‌ها، شامل نه فصل جدید که قبلا به شکل کتاب در دسترس نبوده است، هوش، بازیگوشی فکر و سادگی زبان را به نمایش می‌گذارد که او را به عنوان مفسر تفکر شرقی برای غربی‌ها بسیار محبوب کرده است. او از انواع سنت‌های دینی استفاده می‌کند و موضوعاتی مانند چالش دیدن زندگی همانطور که هست، رویکرد تائوئیستی به زندگی هماهنگ، محدودیت‌های زبان در مواجهه با حقیقت معنوی وصف ناپذیر، و نمادهای روانشناختی اندیشه مسیحی

کتاب حاضر، حاصل مواجهه مستقیم مارتین هیدگر با جان درمانی است. مواجهه ای که منجر به پدید آمدن طیف های وسیعی از جان درمانی موسوم به «جان درمانی اگزیستانسیال »گردید در این کتاب که به دوره متأخر فکری این متفکر تعلق دارد ما شاهد ارجاعات متعدّد وی به وجود و زمان هستیم ارجاعاتی که نشان می دهد نه تنها هیچ گسستی میان هَیدِگر متقدم و متأخر وجود ندارد، بل تفکر متأخر او ما حصل بسط و تعمیق مفاهیم بنیادین کتاب «وجود» و «زمان» است. کتاب ،حاضر علاوه بر اینکه می تواند مورد استفاده علاقه مندان و پژوهشگران فلسفه و خاصه فلسفه های اگزیستانس واقع شود، برای جان پزشکان و جان شناسان نیز می تواند راهگشا باشد.

روشنگری آغاز و انجام عجیبی دارد. عصری که نقطه‌ی آغازش تنها انقلاب بدون خونریزی واقعی تاریخ یعنی انقلاب مشروطه‌ی 1689 انگلستان است و نقطه‌ی پایانش انقلاب بزرگ ولی سرشار از خون‌ریزی و خون‌بازی‌ فرانسه در 1789! گویی روند صدساله‌ی کم کردن قدرت کلیسا و شاهان در دوران روشنگری اتفاقی بود که باید با آرامش تجربی و منضبطانه‌ی انگلیسی‌ها شروع می‌شد و با خشم فرانسوی‌ها از کلیسا و حکومت پایان می‌یافت. اما این فقط دو سوی ماجرای روشنگری‌ست. سویه‌ی دیگر روشنگری در نزد آلمانی‌ها حضور داشت که ورای سیاست و ضدیت صرف با مذهب، با بینشی عمیقا فلسفی، بر عقل نقاد و سعادتمندی عملی تأکید داشتند. جمیع این مباحث به خوبی در کتاب «عصر روشنگری» نوشته‌ی «ورنر اشنایدرز» تبیین و توضیح داده می‌شود. اشنایدرز در این کتاب جنبه‌های مختلف وقایع و مضامین این دوران را تشریح کرده و با مبنا قرار دادن نظرگاه ایمانوئل کانت، روشنگری را پدیده‌ای جهانی می‌داند که فقط مختص اروپا نبوده و نیست. عصر روشنگری توضیح و تفسیر چگونگی پیروزی خردگرایان برابر ایمان‌گرایان است که با جدیت فلسفی اندیشمندان بزرگ غربی به ثمر نشستن مدرنیته منتهی شده است.

در «عمارت فلسفه» به ترتیب زمانی به معرفی سی و چهار کتاب برجسته در تاریخ فلسفه پرداخته می‌شود، از «جمهور» افلاطون گرفته تا «علیه روش» پاول فایرابند، آثاری که تاریخ ساز بوده­اند و در همه کتابخانه‌های مطرح دنیا یافت می‌شوند. در این اثر آموزنده سعی شده به زبانی ساده و روشن توضیحی در مورد ایده‌های اصلی مطرح شده در این کتاب‌ها، تاریخچه و نحوه پیدایش آنها و همچنین ارتباط بین زندگی و اندیشه فیلسوفان پدیدآورنده این کتاب‌ها ارائه گردد، چون داستان زندگی فیلسوفان به نوعی در فلسفه آنها منعکس می‌شود. نکته قابل توجه در این کتاب، اشاره به تأثیراتی است که فیلسوفان بزرگ از اندیشه‌ها، ایده‌ها و آثار فیلسوفان و اندیشمندان ما قبل خود پذیرفته‌اند، در حقیقت چنین تأثیرات و یا به عبارت بهتر، ارتباطاتی بوده­اند که تحولات در تاریخ اندیشه را باعث شده‌اند. آثار مربوط به فلسفه سیاسی در این کتاب از جایگاه ویژه‌ای برخوردار هستند، چون در کنار آثاری که به مسائل معرفت­شناختی (کانت و شوپنهاور) می‌پردازند، آثاری دیده می‌شوند که بحث در مورد مسائل اجتماعی و سیستم‌های درست سیاسی (لاک، مارکس و رالز) را موضوع خود قرار داده‌اند. موضوعاتی که همچنان به روز محسوب می‌شوند. «عمارت فلسفه» که در سال 2004 میلادی با عنوان Das große Philosophenportal, Ein Schlüssel zu klassischen Werken در آلمان منتشر شده در واقع امکان سفری هیجان انگیز و روشنگرانه در تاریخ فلسفه را برای خوانندگان خود فراهم می‌آورد و می‌تواند کمکی بزرگ برای هر کسی باشد که به دنبال گشت و گذاری کوتاه و آموزنده در فلسفه است. این کتاب ارزشمند اشتیاق به فلسفه را افزایش می‌دهد و اثبات می‌کند که فلسفه به عنوان «ملکه علوم» همچنان پس از گذشت قرن‌ها، نه تنها علمی منسوخ به شمار نمی‌رود، بلکه بسیار به روز است.

هگل در تأثیرگذارترین فصل مهم‌ترین اثر فلسفی‌اش، یعنی پدیدارشناسی روح، این ادعاهای محوری و خلع سلاح‌کننده را مطرح می‌کند که «خودآگاهی خود میل است» و این که «ارضاء» خود را تنها در خودآگاهی دیگری به دست می‌آورد. هگل در مورد خودآگاهی، تفسیر جدیدی از این ادعاهای انقلابی ارائه می‌کند که ریشه‌های آن‌ها را در فلسفه کانت جستجو می‌کند و ارتباط مستمر آنها را با تفکر معاصر نشان می‌دهد. همانطور که رابرت پیپین در کتاب «خودآگاهی نزد هگل» نشان می دهد، هگل استدلال می کند که ما باید روایت کانت از ماهیت خودآگاه را به عنوان ادعایی در فلسفه عملی درک کنیم، و بنابراین ما به دیدگاه های کاملا متفاوتی از احساسات انسانی، شرایط شناخت ما از جهان، و ماهیت اجتماعی سوبژکتیویته و هنجاری منتقل میشویم. پیپین توضیح می دهد که چرا این فصل از پدیدارشناسی هگل را باید به عنوان اساس فلسفه قاره ای بسیار متأخر و سنت های مارکسیستی، نئومارکسیستی و نظریه انتقادی دانست. او همچنین تفسیر خود از اظهارات هگل را با تفاسیر تأثیرگذار فصلی که فیلسوفان جان مک داول و رابرت براندوم ارائه کرده‌اند، مقایسه می‌کند.