جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تعریف زیبایی یکی از مهم‌ترین مسایل در زیباشناسی فلسفی است. فیلسوفان مشائی در تعریف زیبایی، مفهوم «کمال» را به عنوان یکی از عناصر اصلی تعریف آورده‌اند یا به آن اشاره دارند. این پژوهش، پس از تبیین دیدگاه ابن سینا و آکویناس در این زمینه، به این پرسش می‌پردازد که جایگاه مفهوم کمال در تعریف زیبایی آن دو چیست؟ این پژوهش توصیفی – تحلیلی است. در گردآوری، از روش کتابخانه‌ای و در تحلیل، از روش کیفی بهره می‌برد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که زیبایی در دیدگاه هر دو فیلسوف در ارتباط با محسوسات و مجردات مطرح است. در دیدگاه ابن سینا، کمال محسوسات باید سه عنصر زیباشناسی حُسن نظم، حُسن تالیف (ترکیب) و حُسن اعتدال را در خود داشته باشند. آکویناس نیز از مفاهیم لذت، تناسب و وضوح در تعاریف خود استفاده می‌کند. می‌توان این عناصر در تعاریف زیبایی را به نوعی در ارتباط با مفهوم کمال ثانی ارزیابی کرد.

در این مقاله سعی بر این است که به سازمان فکری ابن‏سینا در اخلاق پرداخته و نشان داده شود که نظام اخلاق ابن‌‏سینا در قالبی کاملاً نوافلاطونی بروز پیدا می‏‌کند. علاوه‌براین، به استفادۀ او از بسیاری از مفاهیم نوافلاطونی نیز در درون این سازمان فکری پرداخته خواهد شد. برای نشان‎‌دادن سازمانِ نوافلاطونیِ فکر ابن‏‌سینا در اخلاق، در مهم‌ترین قدم تلاش بر این است نشان داده شود که اخلاق ابن‏‌سینا در تمام ابعاد آن، از جایی که ابن‏‌سینا بحث اخلاق را آغاز می‏‌کند تا آنجا که صحبت از غایت نهایی انسان از عمل اخلاقی می‏‌کند، دارای مراتب است که مهم‌ترین خصیصۀ متافیزیکی سازمان فکر نوافلاطونی است. در قدم بعد، به مفاهیمی می‏‌پردازیم که او از اندیشۀ نوافلاطونیان استفاده کرده و در سازمان فکری خود پذیرفته و به کار گرفته است. مفاهیمی چون لحاظ مراتبی سه‏‌گانه برای اخلاق شامل اخلاق عامیانه، عالمانه و عاقلانه یا درنظرگرفتنِ عمل اخلاقی انسان به‌عنوانِ تکمیل‌‏کنندۀ خلقت خداوند یا درنظرگرفتنِ مفهوم تشبه به مبادی عالیه یا خداوند به‌عنوانِ غایت اخلاق از جملۀ این مفاهیم‌اند. علاوه بر لحاظ مراتب، وجود بسیاری از این دست مفاهیم نوافلاطونی در شکل‏‌دهی به این سازمان فکری نقش داشته‏ است.

اعتقاد به وجود عالم عقل که عالمی حقیقی و مستقل از ماده، احکام و پایدار به نفس است، در اندیشه­ی مشاء، اشراق و حکمت متعالیه، در شناخت انسان تأثیر مهمی دارد. از نظر ابن سینا، شناخت انسان بدون وجود عقلی مفارق و قدسی به سرانجام نمی‌رسد و روند شناخت و معرفت در تمام مراحل خود، به دستگیری و افاضه چنین موجودی نیازمند است. شیوۀ ارتباط نفس با عقل فعال از مقوله فعل و انفعال است که عقل فعال در سوی فعلیت، و نفس انسان در سوی انفعال این رابطه ایستاده­اند. سهروردی، با حفظ و جایگاه و نقش استدلال عقلی، از آن گذر می کند و شهود و مشاهدات عقلی را به عنوان برهان قاطع بیان می­کند. مطابق معرفت‌شناسی ملاصدرا، وی ادراک انسان را در مرحلۀ تعقل متأثر از برقراری ارتباط نفس با این موجودِ مجردِ مستقل از نفس انسانی می‌داند و بدین ترتیب عالم عقول در تمام مراتب وجودی و معرفتیِ حکمای مسلمان نقش بسزا دارد. در پژوهش فوق، برآنیم تا با روشی توصیفی_تحلیلی عالم عقول را در حوزه­ی جهان­شناسی و معرفت­شناسی با نظر به آثار بزرگانی چون «ابن سینا، شیخ اشراق و ملاصدرا» مورد بررسی قرار دهیم تا از قِبل چنین بررسی به پاسخی قانع کننده در باب پرسش پژوهش دست یابیم.

ترجمه ماشینی: هرمنوتیک فلسفی قرآن در دوره کلاسیک دارای سه ویژگی عمده است که در این مقاله با توجه به آثار ابن سینا مورد بحث قرار می گیرد. اولاً، هرمنوتیک فلسفی به جای تفسیر فنی/زبانی (تفسیر) در مقوله تفسیر نمادین (تاویل) قرار می گیرد. دوم، به طور گزینشی آیات قرآنی را انتخاب می کند که خود را به تفاسیر فلسفی می رساند. ثالثاً، عمدتاً به سمت مسائل متافیزیکی و اخلاقی گرایش دارد و در بیشتر موارد به تعصبات ایدئولوژیک بی علاقه است. این مقاله به بررسی تفسیر ابن سینا از سوره فلق (کور 113) می پردازد و دو هدف را دنبال می کند: توضیح روش هرمنوتیکی اتخاذ شده توسط ابن سینا، و بررسی سازگاری بین درک فیلسوف از شر و همچنین گفتمان مورد استفاده در وی. تفسیر الفلق و پرداختن به همین موضوع در نوشته های فلسفی عمده و فرعی او. نشان می دهد که در تفسیر فلق، شر در مرتبه «تحقق جزئی» (قدر) ظهور می کند، در حالی که در مرتبه جبر (قضا) شر فقط یک بالقوه نهفته است. ابن سینا هم در تفسیر فلق و هم در متون فلسفی خود می کوشد تا ثابت کند که شر در مرتبه جبر را می توان به طور تصادفی تبیین کرد (بی العرض).