جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بی شک مقوله خدا مهمترین و سوال برانگیزترین مقوله ای است که در طول تاریخ، ذهن بشر را به خود مشغول داشته است. در این میان فلسفه نیز از این امر مستثنی نیست. در فلسفه الهی افلاطون که هدف از آن وصول به اصلی است الهی و غیرمحسوس که ذاتش حقیقی و مطلق است، مساله خدا با تعابیری گوناگون در رسالات مختلف مطرح گردیده است. در این فلسفه خدا با عناوینی چون ایده خیر یا مثال نیک که موجودی در راس عالم مثل و علت تمام موجودات و سرمنشا حقیقت و معرفت است، ایده واحد که کاملترین و برترین صورت است و ایده زیبایی که امری مطلق، جاوید و قائم به ذات است، نام برده می شود که تمامی این ایده ها یکی اند و دارای حقیقتی یکسان هستند.افلاطون به دمیورژ نیز اشاره می کند که او را صانع می داند و نه خالق. این صانع، جهان را از حالت بی نظمی (خائوس) به نظم (کاسموس) در می آورد. هدف از این تحقیق، بررسی مفهوم خدا در تفکر افلاطون است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 52 تا 71

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تبیین رویکرد شهودی ملاصدرا در ادراک عقلی

نویسنده:

محمدکاظم رضازاده جودی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

معرفت شناسی (مسائل جدید کلامی) , عقل فعال , انعکاس , ادراکات عقلی(مقابل ادراکات حسی) , ادراک عقلی ملاصدرا

کلیدواژه‌های فرعی :

ملاصدرا , رابطه عقل و نفس , مشاهده عقلی , صورت عقلی ( مجرد ) , مُثُل , درجات نفس , عقل فعال از نظر ملاصدرا , آراء و اندیشه های ملاصدرا , اندیشه فلسفی ملاصدرا ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین

چکیده :

ادراک عقلی یکی از سه ادراک اصلی انسان یعنی ادراک خیالی و حسی است. ملاصدرا بر این باور است که این نوع ادراکات در اثر تحول ذاتی نفس و ارتقاء به مراتب بالاتر هستی و اتحاد با عقل فعال یا مثل افلاطونی حاصل می شود که ممکن است به دو نحو: مشاهده صورت ها در عقل فعال یا انعکاس صورت ها در نفس محقق گردد. نظر ملاصدرا، نظریه دوم است. در این مقاله، مفهوم ادراکات عقلی، ماهیت و ویژگی های آن، حصولی یا حضوری بودن این ادراکات و... بر اساس نظریات ملاصدرا تبیین و بررسی شده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 1 تا 13

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

امر تراژیک، شاخصۀ فلسفی تراژدی

نویسنده:

علیرضا محمدی بارچانی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه علامه طباطبایی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تراژدی , نمایش , شناخت تراژیک , فلسفه یونان , فلسفه ارسطو , فلسفه و تراژدی

کلیدواژه‌های فرعی :

سیرت , گفتار عارف , امر تراژیک , ایلیاد , میتوس , مُثُل , ادیان یونان باستان (ادیان آریایی) , اجزای تراژدی , قهرمان تراژدی , عنصر تراژیک در جهان , جهان بینی تراژیک , انسان شناسی یونانی , انسان یونانی ,

شاپا (issn):

1735-3238

چکیده :

از نظر ارسطو اجزای کیفی تراژدی شامل میتوس (پیرنگ)، سیرت، گفتار (بیان)، اندیشه، منظر نمایش و آواز است. او سه جزء میتوسِ هر تراژدی را دگرگونی (peripeteia)، بازشناخت (Angenorsis) و واقعه دردانگیز/ فاجعه (catastrophe) برمی شمارد که سبب هلاک یا رنج قهرمان تراژدی می شود. ارسطو در نگرش منتقدانه خود به تراژدی در پی یافتن شاخصه های فلسفی آن است. مطالعه تراژدی های یونان بوستان به ما نشان خواهد داد «امر تراژیک»، «حس تراژیک زندگی» یا «عنصر تراژیک» حاکم بر جهان تراژدی، قهرمانان تراژیک را در سیطره خود قرار داده است. در این راستا با ارایه نظرات میشل ویینی، کلیفورد لیچ، ماکس شلر، جفری برتون، آرتور شوپنهاور، گئورگ لوکاچ، لوسین گلدمن، والتر کاوفمن، هاینتس کیندرمن، و ورنر یگر درصدد تبیین امر تراژیک به عنوان مهم ترین شاخصه فلسفی تراژدی برخواهیم آمد و آنگاه با توجه به نظرات جورج اشتاینر، گیلبرت موری، ورنر یگر، جرالد الس، و کلیفورد لیچ وجوه تراژیک در تراژدی های آیسخولوس را نشان خواهیم داد و درخواهیم یافت امر تراژیک به عنوان هسته و جوهره اصلی تراژدی از سوی آیسخولوس راهی است برای رسیدن قهرمان تراژیک به شناخت تراژیک، یعنی «رنج بردن برای آموختن». و با «تحلیل فلسفی امر تراژیک» نشان خواهیم داد که تراژدی نویسان به تراژدی به عنوان فرمی نمایشی در زمینه ای دراماتیک می نگریسته اند، یعنی زمینه ای که ارکسترا (صحنه نمایش) را همچون جهان تلقی می کند، جهان نمایش. همچنین تلاش خواهیم کرد تا آشکار سازیم تراژدی نویس، افزون بر جنبه دراماتیک، از منظر فلسفی هم به تراژدی نگریسته است و «امر تراژیک» در نگرش فلسفی، به محدودیت، فرجام ناگوار، زجر و رنج قهرمان تراژیک و دستیابی اش به فقدان و شناختی رنج آور معنا می شود، لذا دو انگاره تراژیک بودن جزئی جهان و تراژیک بودن کل جهان را در پایان بررسی و تحلیل خواهیم کرد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 79 تا 103

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

آفرینش عالم از منظر فیلون و ابن عربی

نویسنده:

طاهره حاج ابراهیمی

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه علامه طباطبایی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

فیلون , جهان شناسی فلسفی , عالم خلقت , ابن عربی , الهیات عرفانی , فلسفه یهودی , هستی شناسی اسلامی , عالم ( امکانی ) , عرفان نظری , واحد و کثیر

کلیدواژه‌های فرعی :

فصوص الحکم , رساله تیمائوس , وجود شناسی افلاطون , جهان شناسی فلسفی , صفات الهی , اراده الهی , انسان کامل (کلام) , تورات , فلسفه نوافلاطونی , فلسفه افلاطون , اعیان ثابته , مُثُل , عقل الهی , دین یهود (ادیان غرب) , کیهان شناسی فیلون , کیهان شناسی ابن عربی ,

شاپا (issn):

1735-3238

چکیده :

ظهور و آفرینش عالم از نظر فیلون و ابن عربی حاصل تحقق اراده خداوند یکتاست. هر دو متفکر که از سویی به ذات آفرینشگر متعال معتقدند و از سویی دیگر از نیای فکری مشترک، یعنی افلاطون و افلاطون گرایی تاثیر پذیرفته اند، می کوشند تا چگونگی آفرینش عالم کثیر توسط خداوند واحد متعال و منزه را تبیین کنند. از نظر ایشان فرایند خلقت مراتب و مراحلی دارد، و برای توضیح این موضوع، هر دو متفکر با نگرش ها و اصطلاح های خاص خود به آن پرداخته اند. این نوشتار در پی آن است تا نشان دهد چگونه این دو اندیشمند تاثیرگذار بر تاریخ تفکر بشری در تبیین خلقت عالم از چشم انداز های مشترکی برخوردارند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 123 تا 138

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

درآمدی بر فلسفه منطق ارسطو

نویسنده:

غلامرضا ذکیانی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه علامه طباطبایی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

فلسفه ارسطو , اصطلاحنامه منطق , فلسفه منطق , فلسفه منطق ارسطو

کلیدواژه‌های فرعی :

منطق نگاری دوبخشی , اشارات و تنبیهات , حدود , منطق نگاری نه بخشی , منطق جدید , ایساغوجی , مثال نقض , اعتبار قیاس ارسطویی , مُثُل , مقولات , کلیات خمس , جوهر اول , قیاس , ارغنون , فلسفه افلوطین , مبانی فلسفی منطق , قیاس سینوی , حد اکبر , حد اصغر ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

خواجه نصیرالدین طوسی , ابن سینا: ابوعلی سینا

شاپا (issn):

1735-3238

چکیده :

فلسفه منطق علمی پسینی است و درباره مبانی فلسفی منطق از سویی، و مسایل فلسفی ناشی از مباحث منطقی از سوی دیگر بررسی می کند. فلسفه منطق ارسطو تاکنون تدوین نشده است؛ اما برای تطبیق دو منطق قدیم و جدید لازم است مبانی فلسفی منطق ارسطو را استخراج کنیم، زیرا ممکن است با مشاهده پاره ای اختلافات یا اشتراکات ظاهری به وجود وحدت یا تضاد میان آنها حکم کنیم. برای استخراج این مبانی فلسفی باید افزون بر آثار پیروان ارسطو به تالیفات خود وی نیز مستقیما مراجعه کنیم تا هم سهم دقیق استاد و شاگردان در فرایند رشد منطق ارسطویی معلوم شود و هم آرا پیروان، به ویژه آنجا که از اندیشه های استاد فاصله گرفته اند، با آرا خود ارسطو خلط نشود. شاید مهم ترین تحولی که در منطق ارسطو توسط دانشمندان مسلمان رخ داده، تالیف کتاب اشارات و پیدایش منطق دوبخشی است. فرضیه نگارنده این است که این تحول تنها به بخش بندی صوری منطق مربوط نمی شود، بلکه ناشی از تحولات بنیادینی است که از نگرش به منطق سرچشمه می گیرد. سرآغاز این تحولات به تالیف کتاب ایساغوجی (کلی محور) و افزوده شدن آن به مجموعه ارغنون بر می گردد که بالاخره به حذف شدن مقولات (جزئی محور) و صوری شدن قیاس ارسطویی انجامید. اثبات چنین فرضه ای مستلزم شناخت دقیق منطق ارسطو است. در این مقاله ضمن اشاره به دو رساله مقولات و ایساغوجی، به چند مورد مهم و بی لاحقه در تحلیل اول چون مثال نقض، تقدم اشکال بر قیاس، و شکل چهارم پرداخته ایم.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 45 تا 61

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

ادراک حسی افلاطون در نظام پارمنیدسی

نویسنده:

سیدابراهیم موسوی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه علامه طباطبایی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

نظریه تذکار , ادراک حسی , معرفت شناسی (مسائل جدید کلامی) , فلسفه افلاطون , عقل(منطق) , معرفت شناسی افلاطون , هستی شناسی پارمنیدس

کلیدواژه‌های فرعی :

باور صادق , علم نفس , دیالکتیک , واقع , پیش بینی , محاورات افلاطون , کیفیت , انطباع , احساس , مفاهیم مشترک , فلسفه نوافلاطونی , مُثُل , فایدروس , کتاب جمهوری (افلاطون) , تصور(مقابل تصدیق) , لوگوس(اصطلاح وابسته) , قوه حسی , رساله تئتتوس , ماهیت ادراک حسی , مفاهیم ریاضی ,

شاپا (issn):

1735-3238

چکیده :

برای مدت‌ها رابطۀ ادراک حسی با معرفت از نظر افلاطون به نحوی بر اساس تفکر ارسطویی یا تفکر افلوطینی توجیه می‌شد، اما به‌تازگی آراء دیگری در این باره مطرح است که در آن دریافت اصلی خود افلاطون محل مداقه قرار می‌گیرد. این دیدگاه هنگامی جدی‌تر می‌شود که در مواردی همچون رسالۀ تئه‌تتوس (184 الف تا 187) ملاحظه می‌کنیم که افلاطون برخلاف نظر ارسطو و افلوطین نقشی را برای ادراک حسی در معرفت قائل نیست. هدف از این مقاله برجسته ساختن همین رویکرد است که با ارجاع به مکالمات افلاطون به پیش می‌رود. بدین ترتیب، چنین وجهۀ نظری از سوی افلاطون محور مهمی را در معرفت‌شناسی او ‌شکل می‌دهد که به نظر می‌رسد با تفاسیر قدیم و حتی جدید مغایرت دارد. ما در اینجا بیش‌تر بر وجه سلبی معرفت افلاطونی تأکید می‌کنیم و به وجه ایجابی آن چندان نمی‌پردازیم، هر چند در پی تأکید بر وجه سلبی وجه ایجابی معرفت‌شناسی افلاطونی نیز تا حدودی بررسی می‌شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 9 تا 26

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

افلاطون به روایت سهروردی

نویسنده:

حسن سیدعرب

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه علامه طباطبایی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

سهروردی , حکمت الهی , حکمت یونان , حکمت اشراق the School of Illumination , فلسفه افلاطون

کلیدواژه‌های فرعی :

المشارع و المطارحات , وجود شناسی افلاطون , نورالانوار , حکیم متأله , هستی شناسی اسلامی , فلسفه ارسطو , فلسفه اسلامی , عقول طولیه , مُثُل , التلویحات , هستی شناسی سهروردی , ذوات ملکوتی , افلاطون و زرتشت , حجاب نوری , حکمة الاشراق (کتاب) ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن سینا: ابوعلی سینا , غلامحسین ابراهیمی دینانی

شاپا (issn):

1735-3238

چکیده :

شهاب الدین سهروردی (549-587 ق) نماینده اندیشه های افلاطون (437-427 ق.م) در فلسفه اسلامی است. او در حکمت اشراق، مقام و اهمیت ارسطو را در فلسفه مشا دارد. سهروردی در نوشته های خود از افلاطون با عنوان «افلاطون الالهی» و «امام الحکما» و تعبیراتی شبیه به این دو استفاده کرده است. او خود را افلاطونی می داند. در گزارش وی از آراء افلاطون غالبا آراء مبتنی بر شهود او نقل شده و گاه که از آراء هستی شناسانه او سخن می گوید انتهای کلام را به شهود افلاطون از حقایق هستی متصل می کند. به نظر سهروردی، افلاطون ذوات ملکوتی را شهود کرده است. وی قائل به مقامی درخور حکیم متاله برای افلاطون است. سهروردی جمع میان افلاطون و زرتشت کرده است. لذا تصریح او به جمع افلاطون و زرتشت بدون مدد وی از دین مبین اسلام ممکن نیست. نقش اساسی دین اسلام در این جمع، به مثابه کمالی است که قابلیت نظری این جمع را در سهروردی به وجود آورده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 49 تا 58

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

سادرشیا و میمسیس: بررسی تطبیقی حکمت هنر هندی و فلسفه هنر یونانی با تکیه بر آرای فلوطین

نویسنده:

حسن بلخاری

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه تهران,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

فلوطین , میمسیس , سادرشیا , کوماراسوآمی , فلسفه یونان , فلسفه هنر , هندوییسم (ادیان شرق) , مطالعات هنر , حکمت هنر هندی , فلسفه هنر یونانی , فلسفه هنر

کلیدواژه‌های فرعی :

وجود شناسی افلاطون , اوپانیشاد , یوگا , صور معقوله , نوس , آفرینش هنری , فلسفه افلاطون , مُثُل , آتمَن , نظریه محاکات افلاطونی , تهذیب اخلاقی , هنر و سیر و سلوک , نظریه سادرشیا , دواتا , پرمانه ,

شاپا (issn):

1735-3238

چکیده :

حکمت شرقی و فلسفه یونانی در برخی از بنیادی ترین مبانی نظری، وجوه مشترکی با هم دارند، همچون ایده و نظریه وحدت وجود که هم شاه بیت معانی در اوپانیشادها (بزرگترین کتاب حکمت هندو) است و هم در اندیشه های فلاسفه بزرگی چون هراکلیت (کاپلستون، 1368، 55)، افلاطون و فلوطین حضوری بارز دارد. سروپالی رادا کریشنان، متفکر بزرگ هندی، برخی از این اشتراکات و تشابهات (همچون «نوس» و «آتمن») را در کتاب تاریخ فلسفه غرب و شرق مورد تامل و تاکید قرار داده است (راداکریشنان، 1382، 7). این اشتراک معانی در حوزه هنر و زیبایی نیز حضور دارد. به عنوان مثال «میمسیس» که بنیاد ایده و نظریه هنر در اندیشه یونانیان (به ویژه با رویکرد معنوی فلوطین) است، در هند با عنوان «سادرشیا» از نوعی سیر و سلوک معنوی در خلق آثار هنری حکایت دارد. این مقاله دو نظریه اصلی «میمسیس» و «سادرشیا» را در حوزه حکمت و فلسفه هنر مورد بحث قرار می دهد و از اشتراک نظری و معنوی هنر در دو تمدن یونانی و هندی با ابتنای بر مبانی حکمی بحث می کند، به ویژه که برخی محققان و متفکران، ارتباط و تاثیر و تاثر این دو تمدن در عرصه هنر را مورد بررسی و نقد قرار داده اند؛ برای نمونه، آناندا کوماراسوآمی در مقاله «نفوذ یونان در هنر هندی».

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 35 تا 54

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

صورت جوهری

نویسنده:

سیدحسن احمدی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه شهید بهشتی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اوسیا (جوهر) , صورت جوهری , اصطلاحنامه فلسفه , فلسفه یونان , فلسفه ارسطو , احکام جواهر

کلیدواژه‌های فرعی :

صانع , ماده و صورت , فعل , هستی شناسی ارسطو , هستی شناسی اسلامی , فلسفه افلاطون , ماهیت , هیولی , مُثُل , احکام قوه , شی ء محسوس , زتا , هوپوکیمنون , جوهر غیرمادی , حالت غایی صورت جوهری ,

چکیده :

عنوان بحث در این مقاله صورت جوهری است. این مقاله تحلیلی است مبتنی بر کتاب زتا. ارسطو این اصطلاح یعنی صورت جوهری را به کار نمی برد، اما ما آن را صورت جوهری می نامیم. بحث صورت در فلسفه ارسطو یکی از مهم ترین مباحث فلسفی به شمار می رود، زیرا موجودیت هر چیزی به صورت آن است نه هیولای اولی، زیرا هیولای اولی چیزی است بالقوه و یک شی منحاز و مستقل نیست و نمی تواند مشارالیه «این» قرار گیرد. اما صورت یک شی منحاز و مستقل است و می تواند مشارالیه «این» قرار گیرد و صورت است که به هیولای اولی تشخص می دهد. از میان اقسام جوهر، صورت مهم ترین آنها تلقی می شود، چون مرحله فعلیت است در این مقاله نیز بحث می شود که ما در مورد صورت جوهری هم واژه «this» به کار می بریم و هم واژه «such» را. این مقاله نشان می دهد که به کار بردن هر دو واژه مزبور در مورد صورت، درست است. لازم به یادآوری است که واژه «this» در مورد جزیی و واژه «such» در مورد کلی به کار می رود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 1 تا 23

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

کلام محوری عشق دراندیشه فلسفی افلاطون

نویسنده:

شیده احمدزاده

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: دانشگاه شهید بهشتی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

افلاطون , عشق , اساطیر یونان , فلسفه افلاطون

کلیدواژه‌های فرعی :

زیبایی شناسی , محبت , کلام محوری , مراتب محبت , اساطیر یونان , ماتریالیسم , فلسفه یونان , مُثُل , فطرت(سرشت) (معرفت شناسی) , عشق انسانی , demon , مایل انسانی , تقابل ماده و معنا , زیبایی شناسی افلاطون , سمپوزیوم ,

چکیده :

برخلاف اسلاطير و فلسفه ماترياليستی يونان، افلاطون تحليل جديدی از عشق را ارایه می دهد كه در آن عشق نه ماهيتی الهي و نه هويت غريزی دارد، بلكه روحی (demon) است كه انسان را به دنيای الوهيت متصل می كند. در انديشه افلاطون عشق صرفا يك نوع تمايل انسانی (desire) است كه هدف آن به دست آوردن زيبايی است. در سمپوزيوم افلاطون تمام عناصر عشق مانند زيبايی، تكثير و حتی شناخت بر محور تقابل اصلی مادی و معنوی می گردند. در اين تقابل آنچه سير كلامی عشق را ممكن می سازد، عنصر شناخت است. در سفر صعودی افلاطون، هر چه به مراحل فوقانی عشق می رسيم عنصر شناخت نيز افزايش می يايد و در آخرين مرحله، افلاطون از زيبايی مطلق به عنوان خرد تعبير می كند. به اين ترتيب به رغم اينكه افلاطون تفسير جديدی از عشق را ارایه می دهد، ديدگاه کلام محوری (logocentrism) او نگرش غالب فلسفه يونان است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 1 تا 9

مشخصات اثر

ثبت نظر