جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تعریف نبوت، بحث خاتمیت پیامبر اکرم ص ، تبلیغ ، شرائط آن زمان و... از جمله موضوعات مطرح شده در این کتاب ارزشمند می باشد.

العقيدة الإسلامية على ضوء مدرسه اهل‌البيت عليهم‌السلام، تألیف آیت‌الله جعفر سبحانى، از عالمان شيعى معاصر، مقيم قم به بررسى عقائد اسلامى در پرتو تعاليم نورانى اهل‌بيت(ع) مى‌پردازد. كتاب حاضر مشتمل بر يكصد و پنجاه اصل عقيدتى است كه ضمن ده فصل گنجانيده شده است.

کتاب آیات العقائد از چند بخش تشکیل شده است بخش اول درباره خود قرآن و فضائل آن ، بخش دوم درباره دعوت آیات و روایات به تفکر و تدبر، بخش سوم به بعد درباره توحید ، نبوت، امامت و معاد می باشد.

اهم موارد مطرح شده توسط ایشان عبارتند از: - چرا در همه جای دنیا و درمیان همه اقوام مختلف، پیامبرانی وجود نداشتند؟ - چرا کتب پیامبران تحریف شده است؟ - چرا همه پیامبران مرد بودند؟ - چرا بعضی سخنان در کتب مقدس در تضاد با علم هستند؟ و بعد هم نتیجه گرفته اند که پیامبران مورد وحی الهی قرار نگرفته اند بلکه از خود سخنانی را به خداوند نسبت می دهند و پیامبری همین است و هرکس بخواهد چه زن و چه مرد با تلاش میتواند پیامبری کند.

یکی از ادله خانم وسمقی در کتاب اخیرشان با عنوان «مسیر پیامبری» مبنی بر اینکه مسیر پیامبری نه از سوی خدا به انسانها که از جانب برخی انسانها به سوی خدا بوده است این است که «چرا در همه زمانها و مکانها پیامبر فرستاده نشده است؟» بدین معنا که لازمه جهانشمولی هدایت الهی این است…

نقد دكتر ناصر مهدوی به کتاب مسیر پیامبری را به نقل از کانال «کانون نشان» می‌خوانید: «ابتدا باید عرض کنم که با همه وجودم به شخصیت گرامی سرکار خانم فاطمه وسمقی احترام می گذارم و زحمات و فداکاری‌های وی در عرصه فرهنگ و سیاست را تحسین بر انگیز و فراموش ناشدنی می دانم اما همانطور که خود ایشان فرموده اند عرصه نقد اندیشه ها قدری بی رحم و صریح است و برای رشد فرهنگ جامعه ضروری است اخیرا كتابي از ایشان در فضای مجازی با سر و صدایی بسیار منتشر شده با نام مسیر پیامبری که تصور بنده این است که خانم وسمقی به دلیل شتاب و عجله بی موردی که در انتشار این كتاب داشته اند ؛ متاسفانه بیشتر از آنکه سخنی تازه در عرصه فرهنگ و حوزه روشنفکری به میان آورند؛ قدری به اعتبار علمی خود لطمه زده اند که جای بسی تاسف و تعجب است.

مسیر ارزیابی من به این صورت خواهد بود که ابتدا خلاصه‌ای از ایده‌ی اصلی کتاب ارائه می‌کنم، سپس رویکرد دلیل‌آورانه‌ی (استدلالی) کتاب را نقد خواهم کرد. آن‌گاه، رویکرد معرفت‌شناختی کتاب را به نقد خواهم کشید. در قدم بعد، یکی از دلایل اصلی کتاب را تضعیف می‌کنم و سرآخر استدلال خواهم کرد که این اثر را بهتر می‌توان فهمید اگر آن را نمونه‌ای از «آنتی‌رئالیسم دینی» به حساب آورد.

سخن نگارنده در این خطابه و تحریر بعدی آن دربارۀ پدیده و رویداد عظیم پیامبری است یعنی آمدن پیامبران از جانب خداوند برای دستگیری از انسان. به خودوانهادگی نیز اصطلاحی است از ژان پل ساتر، فیلسوف معروف فرانسوی که او را در روزگار خود “پیامبر روشنفکران” خوانده بودند.

بررسی آراء راهنماشناختی علامه بیاضی موضوع این تحقیق است. تحقیق درباره آراء ایشان از آن رو اهمیت دارد که کتاب وی منبع برای کتاب های دیگر مثل بحارالانوار قرار گرفته است. دست یابی به این هدف با توصیف و تحلیل کلمات ایشان میسر خواهد شد. علامه بیاضی در نگرش کلامی خود برخلاف جو حاکم آن دوره گرایش زیادی به اندیشه‌های فلسفی نشان نداده و نمونه‌هایی چون رد استدلال فلسفی بر ضرورت بعثت انبیا و نپذیرفتن تعریف فلاسفه از عصمت، نشان‌دهنده رویگردانی او از رویکرد فلسفی به علم کلام در آن دوره بوده است. علامه در ادله عقلی بر نبوت و امامت بیشتر به قاعده لطف بر پایه حکمت خداوند استدلال کرده است. ایشان نبی و رسول را در مفهوم و مصداق یکی دانسته است و نظر متفاوتی ارائه می‌دهد. علامه در بحث اعجاز قرآن وجه صرفه را می‌پذیرد و از دیدگاه سید مرتضی دفاع می‌کند، در مباحث امامت نیز به کلمات سید مرتضی عنایت ویژه نشان می‌دهد. علامه بیاضی هرچند در خلال مباحث خود از نام و تألیفات علامه حلی سخنی به میان نیاورده است اما بسیار تحت تأثیر آثار علامه حلی بوده است و شش اثر از تألیفات علامه حلی را از منابع مستقیم کتاب الصراط المستقیم نام برده است. مرحوم بیاضی امامت را لطفی واجب از سوی خداوند دانسته و راه شناخت امام را منحصرا نص می داند. ایشان صدور معجزه بدون ادعای نبوت را از امام جایز و واقع می داند و آن را به منزله نص می داند. او ماهیت و گستره عصمت امام را همانند نبی دانسته و با ادله عقلی و نقلی به اثبات آن پرداخته است.اثبات امامت امیرالمومنین علی علیه السلام محوری ترین موضوعی است که علامه با تمسک به نصوص قرآنی و نبوی و صدور معجزات از آن حضرت به اثبات آن پرداخته است. علامه بیاضی با اثبات حیات حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف ، دولت آن حضرت را آخرین دولت قبل از بروز نشانه های قیامت می داند. نقطه دیگری که در مباحث کلامی علامه بیاضی چشمگیر است سبک طرح مباحث کلامی است. ایشان در طرح مباحث اشراف کامل بر اقوال متکلمین و فرقه‌های مختلف داشته است و با ادله محکم عقلی و با استناد به آیات قرآن و احادیث مورد اتفاق فریقین و مورد قبول عامه مباحث کلامی را قوام بخشیده است. ایشان در کنار ارائه مبانی کلامی امامیه به تفصیل شبهات پیرامون هر بحثی را پاسخ داده است تا جایی که گاهی فصول متعدد و مستقلی را به این مهم اختصاص داده است.

از مهم ترین و موثرترین اصول و ارکان استوار ادیان، نبوت و هدایت مستمر رسالت است. نبوت منصب و سمتی از سوی پروردگار است که هرگز با کوشش انسانی به دست نمی آید، بلکه تنها خداوند سبحان، آن را به هر که شایسته بداند عطا می کند. البته چون خاستگاه مشیت و اراده حق، حکمت اوست، طبیعی است که عهد الهی تنها به افراد شایسته و پاک می رسد.بحث نبوت در دوبخش نبوت عامه و خاصه مطرح می گردد. در نبوت عامه از مسائل کلی نبوت، مانند حقیقت نبوت، حقیقت وحی، امکان نبوت و اثبات ضرورت آن، راه های تشخیص صدق مدعی نبوت، حقیقت معجزه و دلالت آن بر صدق مدعی نبوت بحث می شود. پس از مباحث کلی، نوبت به مصداق می رسد که نبوت خاصه شمرده میشود؛ یعنی بحث از نبوت فردی خاص.با توجه به اهمیت و جایگاه نبوت، همواره دانشمندان بدان پرداخته و آن را مورد بحث و بررسی قرار داده اند و البته متکلمان اسلامی نیز به پیروی از قرآن و احادیث ازآغاز مباحث اعتقادی بدین بحث پرداخته اند. هرچند فیلسوفان اسلامی، نبوت خاصه را از مباحث حکمی خارج دانسته و از آن بحث نکرده اند، با این حال در آثار خود، مباحث مربوط به نبوت عامه را از یاد نبرده اند. بحث از نبوت، وحی و اعجاز در آثار فلسفی اسلامی با گرایش های متفاوت فلسفی، اعم از فلسفه مشاء، اشراق و حکمت متعالیه به روشنی دیده می شود.در این نوشتار برآنیم که ضرورت نبوت را از دیدگاه فیلسوفان بررسی کرده و به بازخوانی مشهورترین استدلال آن در این زمینه که مبتنی بر نیازمندی انسان به اجتماع است بپردازیم. فیلسوفان در این استدلال با تکیه بر مدنی بالطبع بودن انسان و این که زندگی او بدون اجتماع ناممکن است، بحث نیازمندی به قانونی که بتواند مسیر عدالت را برای انسان ها هموار کند مطرح ساخته اند؛ سپس اثبات کرده اند که دست یابی به قانون جامع و کاملی که بتواند جامعه انسانی را به عدالت و تکامل راهنمایی کند جز از سوی خداوند که آفریننده و مدبر انسان است، امکان پذیر نیست. آنان از این راه، نیازمندی انسان به دین و شریعت را تبیین نموده اند. هر چند پاره ای از این مقدمات روشن است ولی برخی هم نیازمند بررسی و پژوهش است که در پی خواهد آمد.