جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
نقش «توحید اجتماعی» در فلسفه علوم اسلامی با محوریت آیات قرآن مورد مطالعه: علم کلام و عرفان
نویسنده:
محمد عرب صالحی ، فریده پیشوایی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
کلیدواژه‌های اصلی :
چکیده :
«توحید اجتماعی» که رویکردی نوین در فهم بنیادی¬ترین آموزه اسلام یعنی «توحید» بوده و مبانی نظری تحقق جامعه توحیدی را پشتیبانی می¬کند، کارویژه¬ها و کارکردهای مختلفی دارد که با توجه به اهمیتشان و نیز خلاء پژوهشی در این باره، پرداختن به آنها ضرورت دارد. ازجمله کارکردهای نظری توحید اجتماعی، تاثیر در علوم اسلامی و فلسفه آن بوده و این نوشتار با نگاه تحلیلی و بهره¬گیری از داده¬های کتابخانه¬ای و تمرکز بر فهم اجتماعی از آیات توحیدمحور عهده¬دار تبیین آن است. یافته¬های این مقاله که براساس رویکرد تحلیلی و روش کتابخانه¬ای سامان یافته، این فرضیه را ثابت می¬کند که غلبه گفتمان توحید اجتماعی بر فضای علمی حوزه و دانشگاه، با اثرگذاری بر موضوعات، غایات و اهدافِ علوم اسلامی مانند کلام و عرفان می¬تواند زمینه¬ساز تحول در این علوم ¬باشد. به برخی از شواهد و مصادیق آن اشاره شده است. نتیجه اینکه با خوانش اجتماعی از توحید که ریشه در آیات قرآن دارد، علوم اسلامی می¬توانند با رویکرد جدید توحیدی و متناسب با نیازهای جوامع اسلامی معاصر بازنگری شوند.
صفحات :
از صفحه 217 تا 236
کارکردها و لوازم الهیاتی توحید اجتماعی در فلسفۀ علم اقتصاد با محوریت آیات قرآن
نویسنده:
محمد عرب صالحی ، فریده پیشوایی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
کلیدواژه‌های اصلی :
چکیده :
تبیین کارکردهای دین یا آموزه‏های آن از جمله «توحید» و لوازم آن از مسائل اثرگذار فلسفۀ دین است. در این زمینه، مسئلۀ این پژوهش تبیین کارکردها و لوازم توحید اجتماعی در فلسفۀ علم اقتصاد با محوریت قرآن است و هدف نشان دادن تأثیرات توحید اجتماعی در پیش‏فرض‏های نظری علم اقتصاد، مفاهیم اقتصادی، نوع نگرش به برخی احکام اقتصادی، و اهداف علم اقتصاد بر اساس قرآن است. روش تحقیق اتکا بر ظهور آیات دالّ بر توحید اجتماعی، آیات دربردارندۀ مضامین اقتصادی، و مراجعه به تفاسیر اجتماعی با رویکرد تحلیلی‌ـ استدلالی است. کارکردهای الهیاتی توحید اجتماعی در پیش‏فرض‏های علم اقتصاد با محوریت قرآن در مردود ‏‏بودن نظام‏های اقتصادی غیر الهی، اعتقاد همگانی به تأثیر مشیت خداوند در امور اقتصادی و نتایج اجتماعی آن، و ارائۀ تحلیلی مستدل از سنت‏های الهی در اقتصاد به وقوع می‏پیوندد. در کارکرد تحولیِ توحید اجتماعی مفاهیم اقتصادی هویتی توحیدی‌ـ اجتماعی می‏یابند و جاودانگی و فراتاریخی بودن احکام اقتصادی اسلام برای همۀ جوامع ثابت می‏شود. نیز طراحی نظام اقتصادی در جهت تحقق عبودیت اجتماعی و استقلال اقتصادی جوامع دو کارکرد توحید اجتماعی در هدف علم اقتصاد است. این بازتفسیر از توحید ظرفیت علم اقتصاد را ارتقا می‌دهد و گامی به جلو در مسیر اسلامی‏سازی و تأمین مباحث نظری آن خواهد بود.
صفحات :
از صفحه 217 تا 230
جامع شروح العقيدة الطحاوية المجلد 1
نویسنده:
ا‌بن‌ ابی‌ عز حنفی‌، صا‌لح‌ آل‌ شیخ‌؛ شارحان: عبد العزیز عبد الله‌ بن‌ با‌ز، محمد بن‌ نا‌صر الدین‌ الالبا‌نی‌، صا‌لح‌ بن‌ فوزان‌ فوزان‌
نوع منبع :
کتاب , شرح اثر , حاشیه،پاورقی وتعلیق
منابع دیجیتالی :
بررسی رویکرد ها و استنباط های فلسفی ملاصدرا وفیلسوفان صدرایی از آیات قرآن در توحید ذاتی و صفاتی و افعالی
نویسنده:
پدیدآور: زهرا حق جو استاد راهنما: محمود دیانی استاد مشاور: رمضان مهدوی ازاد بنی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
کلیدواژه‌های اصلی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
ملاصدرا فرضیه ما برای اینکه مکتب حکمت متعالیه چه نسبت و رابطه ای را با قران دارد؛ به نظر می رسد مباحث فلسفی مورد استفاده از ایات قرانی ملاصدرا مبتنی بر اصول حکمت متعالیه و روش تفسیری اوست. البته با این رویکرد که یکی از مباحث مهم درنزد فلاسفه اسلامی مبحث توحید است . توحید دارای مباحث سه گانه ذاتی و صفاتی و افعالی است . ملاصدرا و فیلسوفان صدرایی (مقصود علامه طباطبایی و حاج ملاهادی سبزواری) نیز استدلال های معتبری را در این زمینه آورده اند. گمان ما این است که این استدلال ها مبتنی بر روش حکمت متعالیه است و آرای این فیلسوفان متاثر از این مکتب فلسفی است وهمچنین به نظر می رسد صدراییان بویژه (حاج ملاهادی سبزواری و علامه طباطبایی) در استفاده های فلسفی از آیات ناظر به توحید روش فلسفی وتفسیری حکمت متعالیه یا ملاصدرا را رعایت کرده اند یعنی گمان ماو پاسخ اولیه ما این است که بزرگان این مکتب بعد از بیان استدلال های خود در زمینه توحید به سراغ آیات قرآن رفته و آن ها را در اثار خود به کار گرفته اند اما می توان درنظر گرفت که این ریشه مبانی فلسفی آنها با قرآن و مفاهیم آن عجین شده است.
تجلی توحید در دعای صباح با تاکید بر آیات قرآن کریم
نویسنده:
‏‫ فاطمه محمدحسینی، سیدقاسم حسینی.‬
نوع منبع :
کتابشناسی(نمایه کتاب) , کتابخانه عمومی
وضعیت نشر :
قم: امتداد حکمت,
کلیدواژه‌های اصلی :
تطبیق رویکرد عقل گرایی در المیزان و التحریر در تفسیر آیات توحید
نویسنده:
نویسنده:محمدرسول حسینی؛ استاد راهنما:محمد نقیب زاده؛ استاد مشاور :احمد فربهی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
چکیده :
عقل در کنار دیگر راه‌های فهم، در دایره معارف دینی، یکی از مهم ترین منابع فهم و شناخت به شمار می‌رود. با این حال، نگاه و رویکرد ‌اندیشمندان مسلمان در اعتبار آن، رویکرد یکسانی نبوده، جریان‌هایی در میان مذاهب اسلامی همانند اهل حدیث، اخباریها و... نوعی رویکرد عقل ستیزانه داشته‌اند. با این وصف، در اصل اعتبار عقل در حوزه معارف دینی تردیدی وجود ندارد. فهم و تفسیر قرآن نیز از این امر مستثنی نبوده و عقل می‌تواند در فهم بهتر آیات قرآن نقش آفرین باشد. از همین رو، در رساله حاضر به بررسی رویکرد عقلگرایی در تفسیر آیات توحید، از منظر دو مفسر بزرگ، علامه طباطبایی و ابن عاشور پرداخته شده است و سوال اصلی پژوهش این است: رویکرد عقلگرایی در المیزان و التحریر در تفسیر آیات توحید چیست؟ بر اساس این پرسش، دیدگاه دو مفسر، در سه قسم توحید نظری، یعنی توحید ذاتی، صفاتی و افعالی بررسی و مقایسه شده است. از آنجا که اعتقادات اسلامی و از جمله بحث خدا شناسی و توحید از اموری است که انسان باید با علم و آگاهی بدان اذعان کند، عقل و دلایل آن یکی از راه های است که انسان را در اعتقاد پیدا کردن به امری و نیز عدم اعتقاد به آن کمک می کند. همین نکته ضرورت بررسی بحث را نیز آشکار می کند. ضمن اینکه بررسی تطبیقی بحث حاضر از منظر علامه و ابن عاشور، میزان گرایش و اهتمام به عقل را نیز نزد دو مفسر یاد شده نمایان خواهد کرد. با توجه به آنچه گفته شد، هدف از تحقیق پی بردن به میزان گرایش عقلگرایی دو مفسر یاد شده در بحث توحید است. روش تحقیق نیز در بحث حاضر، توصیفی – تطبیقی است که به صورت کتابخانه ای و در دو اثر تفسیر المیزان و التحریر انجام می شود.
درسگفتار توحید در قرآن
مدرس:
سید محسن میری (حسینی)
نوع منبع :
صوت , درس گفتار،جزوه وتقریرات
کلیدواژه‌های اصلی :
التوحید
عنوان :
نویسنده:
ابی منصور محمد بن محمد بن محمود الماتریدی السمرقندی؛ تحقیق بکر طوبال اوغلی؛ محمد آروشی
نوع منبع :
کتاب , آثار مرجع
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
بیروت؛ استانبول: دار صادر؛ مکتبه الارشاد,
چکیده :
التوحيد، تألیف ابومنصور ماتريدى، اولين مرجع كلام ماتريديه به شمار مى‌رود و پيوسته مورد توجه اساتيد و شاگردان مكتب ماتريدى بوده است. مؤلف در بيان مسائل، ابتدا از برهان عقلى بهره برده، سپس به بيان روايات منقول توسط صحابه و تابعين در اثبات مراد خويش مى‌پردازد.
التبيان في تفسير القران المجلد 1 (الفاتحة - البقرة: 141)
نویسنده:
شيخ الطائفة ابي جعفر محمد بن الحسن بن علي الطوسي؛ قدم له: الشيخ اغا بزرك الطهراني؛ تصحيح: احمد حبيب العاملي
نوع منبع :
کتاب , آثار مرجع , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
بیروت - لبنان: دار احياء التراث العربي,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
التبیان فی تفسیر القرآن، کتابی در تفسیر قرآن اثر محمد بن حسن طوسی (۳۸۵-۴۶۰ق) معروف به شیخ طوسی که آن را اولین تفسیر کامل شیعی دانسته‌اند که حاوی تفسیر همه آیات قرآن است و علاوه بر آن، از روش‌های متعدد تفسیری در آن استفاده شده است. این تفسیر از منابع کهن تفسیری به‌شمار می‌آید و بسیاری از مفسران شیعه، از آن سرمشق گرفته‌اند./ شیخ طوسی در این تفسیر، علاوه بر نقل روایات معصومان(ع) و صحابه، با تکیه بر عقل و توجه به علوم مختلف، آرای مفسران گذشته و معاصران خود را بررسی و ارزیابی کرده است. از این رو، برخی این تفسیر را دربردارنده انواع علوم و فنون قرآنی، همچون صرف، نحو، اشتقاق، معانی، بیان، حدیث، فقه، کلام و تاریخ دانسته‌اند./ انگیزه تألیف: بنابر گفته شیخ طوسی در مقدمه، او قصد داشته است با این تألیف، کاستی‌های تألیفات تفسیری پیشین را برطرف سازد. به گفته او هیچ‌یک از علمای شیعه کتابی جامع و کامل در تفسیر قرآن ننوشته بودند که آیات قرآن را از نظرگاه‌های مختلف مانند علم کلام، حدیث، لغت و جز آن تفسیر کند و روایات تفسیری و اندیشه‌گر‌یهای مفسران پیشین را به‌گونه مستوفی بررسی کند و آنچه را بدان نیاز هست، خود تفسیر کند. تنها گروهی به گردآوری احادیث درباره آیات پرداخته‌اند بی‌ آنکه روایات و آرای تفسیری را استقصا(= تفحص و جست و جوی کامل)و بررسی و ارزیابی کنند و از خود چیزی برای تبیین و تفسیر آیات بیفزایند./ شیخ طوسی معتقد است که عالمان اهل سنت نیز در تفسیر قرآن یا هر روایتی درباره قرآن را نقل کرده و از این‌رو از اختصار و تمرکز بر موضوع دور مانده‌اند و یا تنها به تفسیر الفاظ غریب و مشکل قرآن نگریسته‌اند. برخی نیز کوشیده‌اند راهی میان این دو را برگزینند و از زاویه دانشی که در آن تخصص دارند قرآن را تفسیر کرده‌اند. شیخ طوسی تفاسیر گروه سوم، از جمله ابومُسلم محمد بن بحر اصفهانی (م. ۳۲۰ق.) و علی بن عیسی رمانی (م. ۳۸۴ق.)، از علمای معتزله را بهتر از دیگر آثار تفسیری دانسته ولی تذکار داده که همینان نیز از نظرگاه‌های علوم مختلف به تفسیر دست نزده و افزون بر این، گاه مطالبی طولانی آورده‌اند که نیازی به ذکر آنها نبوده است. بدین‌رو، او خود بر آن شده است تا تفسیری در عین اختصار، جامع و کامل تألیف کند که در آن، به علوم مختلف قرآنی مانند قرائت، معانی بیان، صرف و نحو و متشابهات بپردازد و نیز به شبهه‌ها و طعنه‌های ملحدان و مبطلان مانند اهل جبر و تشبیه و مانند آن پاسخ دهد. طوسی وعده داده است که در این اثر نه چنان کوتاه می‌نویسد که فهم مطالب مشکل شود و نه اصل ایجاز و اختصار را فرو می‌گذارد./ روش و گرایش تفسیری: روش شیخ طوسی در این اثر نسبت به تفاسیر پیشین شیعه تازگی دارد و گویا نخست اثر تفسیری شیعی است که تنها به گردآوری روایات تفسیری نپرداخته بلکه خود، تحلیل، ارزیابی و اجتهاد هم کرده است. شیخ طوسی در این کتاب همراه ذکر و بررسی روایات معصومان(ع) و صحابه و نقل آراء و اندیشه‌های مفسران پیشین، خود نیز دست به‌اندیشه‌گری زده است. پیش از آن، در تفاسیر شیعه، مانند تفسیر قمی (اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم)، عیاشی (قرن سوم)و جز آن، تنها روایاتی که درباره آیات صادر شده بودند، نقل می‌گشتند و مؤلفان این تفاسیر روایی، خود به تحلیل و ارزیابی دست نمی‌زدند. در میان اهل سنت، طبری (م. ۳۱۰ق.) با تفسیرش مشهور به جامع البیان فی تفسیر القرآن در این روش بر شیخ طوسی پیشی دارد. شیخ طوسی از حجم روایات شیعی در تفسیر خویش کاسته است و به گفته برخی پژوهشگران معاصر، او در این روش از تفسیر المصابیح فی تفسیر القرآن تالیف مفسر دیگر شیعی، ابوالقاسم حسین بن علی معروف به وزیر مغربی (۳۷۰۴۱۸ ق) متاثر بوده و همین روش به تفاسیر بعدی شیعی نیز راه یافت هرچند برخی تفاسیر دوره‌های بعد باز روش پیشین را پی گرفتند و برای نمونه در تفاسیر دوره صفویه چیزی جز روایات تفسیری نمی‌توان یافت. به ظاهر، این بازگشت به گذشته، تا اندازه‌ای از تسلط اخباریان در این دوره، که توجهی ویژه به روایات داشتند، متأثر است. با این حال، شیخ طوسی در مقدمه کتاب، که از روش‌های تفسیری سابق و معاصر خود یاد کرده و نام چند مفسر را هم برده، از تفسیر وزیر مغربی نام نبرده است. التبیان از تفاسیری است که آنها را به لحاظ منابع به‌کار رفته، «چند منبعی» یا «جامع» می‌خوانند. در این روش، مفسر از منابع و مستندات تفسیری متعددی از جمله قرآن، روایت و عقل در استنباطات تفسیری خود سود می‌برد. التبیان بدین لحاظ که در تفسیر آیات همزمان از منبع عقل و نقل بهره برده، از تفاسیر پیشین شیعه ممتاز است./ تفسیر کلامی: شیخ طوسی در مباحث عقلی، فلسفی و کلامی چیره بوده و از این‌رو، به تناسب موضوعات، از موضوعات کلامی بسیار یاد کرده و از روش عقلی برای تبیین معانی آیات بهره برده است. او در برخی مواضع، هنگام تفسیر یک آیه، اندیشه‌های فرقه‌های کلامی مانند مرجئه را نیز نقل و نقد کرده است./ تفسیر ادبی: روش تحلیل لغوی، صرفی و نحوی کلمات برای راه یافتن به معانی آیات در این تفسیر قابل توجه است.[۱۰] شیخ طوسی از منابع معتبر ادبی و و اشعار فصیح عربی برای تحلیل لغوی سود برده است./ در غالب موارد، هنگام تفسیر یک آیه آرای مفسران نخستین قرآن و اقوال کسانی مانند ابن عباس که از منابع تفسیری اهل سنت‌اند، ذکر و بررسی شده است./ محتوا و ساختار: این اثر، تفسیر همه سوره‌ها و آیات قرآن را به ترتیب کتابت در بر دارد. تفسیرهای پیشین شیعه، مانند تفسیر ابوحمزه ثمالی (م ۱۴۸ ق)، تفسیر (منسوب به) امام حسن عسکری، نقل از محمد بن‌قاسم استرآبادی (م ح ۳۸۰ ق)، تفسیر فرات‌ کوفی (از اعلام قرن سوم و چهارم قمری)و تفسیر قمی (اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم قمری)، برخی آیات قرآن را بررسی نکرده‌اند./ چیستی و ترتیب مطالب مربوط به هر سوره چنین است که در آغاز از نام‌های سوره، مکی یا مدنی بودنش، وضعیت آن به لحاظ وجود ناسخ و منسوخ و پاره‌ای دیگر از مشخصاتش سخن می‌رود. معنای لغوی واژگان، اختلاف قرائات، نکات صرف و نحوی و بلاغی و سپس شرح و تفسیر آیه و آرا و اقوال مختلف درباره آن، از مطالب دیگر کتاب است./ بررسی اسباب نزول آیات و مسائل کلامی و مباحث فقهی مرتبط با آن در جای جای کتاب به‌چشم می‌خورد به‌گونه‌ای که وجهه کلامی و فقهی تفسیر بر دیگر وجوه آن برتری محسوسی دارد. نظر به آشنایی شیخ با اختلافات فقهی میان مذاهب مختلف اسلامی، بررسی‌های فقهی او در این اثر در بسیاری از مواقع، حالت تطبیقی و مقایسه‌ای نیز به خود گرفته است./ شیخ طوسی پیش از پرداختن به تفسیر متن قرآن، دو فصل آورده است. نخست فصلی است با عنوان «در مطالبی که باید پیش از تفسیر از آنها آگاهی داشت» که شیخ در ابتدای این فصل به اختصار در رد تحریف قرآن چه تحریف به زیادت و چه تحریف به نقیصه سخن گفته است. فصل دوم با عنوان «نامهای قرآن و نامگذاری سوره‌ها و آیات»، مختصری است درباره موضوعاتی مانند نامهای قرآن و اصطلاحات و مفاهیمی مانند سوره، آیه و جز آن که آگاهی از آنها برای ورود به تفسیر قرآن کریم، مناسب می‌نماید./ جایگاه تفسیر التبیان: اهمیت التبیان افزون بر مطالب و محتوای آن، بیشتر در روشی است که به جریان تفسیرنویسی شیعی وارد کرده و برای تفاسیر بعدی شیعی به سرمشق تبدیل شده است./ مفسران شیعه بعدی و کتاب‌شناسان، این کتاب را ستوده و از محاسن آن سخن گفته‌اند. فضل بن حسن طبرسی مولف تفسیر مجمع البیان تصریح دارد که التبیان سرمشق او در تدوین تفسیرش بوده است.