جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کانال ارتباطی از طریق پست الکترونیک :
support@alefbalib.com
نام :
*
*
نام خانوادگی :
*
*
پست الکترونیک :
*
*
*
تلفن :
دورنگار :
آدرس :
بخش :
مدیریت کتابخانه
روابط عمومی
پشتیبانی و فنی
نظرات و پیشنهادات /شکایات
پیغام :
*
*
حروف تصویر :
*
*
ارسال
انصراف
از :
{0}
پست الکترونیک :
{1}
تلفن :
{2}
دورنگار :
{3}
Aaddress :
{4}
متن :
{5}
فارسی |
العربیه |
English
ورود
ثبت نام
در تلگرام به ما بپیوندید
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ...
همه موارد
عنوان
موضوع
پدید آور
جستجو در متن
: جستجو در الفبا
در گوگل
...جستجوی هوشمند
صفحه اصلی کتابخانه
پورتال جامع الفبا
مرور منابع
مرور الفبایی منابع
مرور کل منابع
مرور نوع منبع
آثار پر استناد
متون مرجع
مرور موضوعی
مرور نمودار درختی موضوعات
فهرست گزیده موضوعات
کلام اسلامی
امامت
توحید
نبوت
اسماء الهی
انسان شناسی
علم کلام
جبر و اختیار
خداشناسی
عدل الهی
فرق کلامی
معاد
علم نفس
وحی
براهین خدا شناسی
حیات اخروی
صفات الهی
معجزات
مسائل جدید کلامی
عقل و دین
زبان دین
عقل و ایمان
برهان تجربه دینی
علم و دین
تعلیم آموزه های دینی
معرفت شناسی
کثرت گرایی دینی
شرور(مسأله شر)
سایر موضوعات
اخلاق اسلامی
اخلاق دینی
تاریخ اسلام
تعلیم و تربیت
تفسیر قرآن
حدیث
دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات
سیره ائمه اطهار علیهم السلام
شیعه-شناسی
عرفان
فلسفه اسلامی
مرور اشخاص
مرور پدیدآورندگان
مرور اعلام
مرور آثار مرتبط با شخصیت ها
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی
مرور مجلات
مرور الفبایی مجلات
مرور کل مجلات
مرور وضعیت انتشار
مرور درجه علمی
مرور زبان اصلی
مرور محل نشر
مرور دوره انتشار
گالری
عکس
فیلم
صوت
متن
چندرسانه ای
جستجو
جستجوی هوشمند در الفبا
جستجو در سایر پایگاهها
جستجو در کتابخانه دیجیتالی تبیان
جستجو در کتابخانه دیجیتالی قائمیه
جستجو در کنسرسیوم محتوای ملی
کتابخانه مجازی ادبیات
کتابخانه مجازی حکمت عرفانی
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران
کتابخانه تخصصی ادبیات
کتابخانه الکترونیکی شیعه
علم نت
کتابخانه شخصی
مدیریت علاقه مندیها
ارسال اثر
دانشنامه
راهنما
راهنما
مرور
>
مرور کلید واژه ها
>
4. اصطلاحنامه سایر موضوعات
>
اصطلاحنامه علوم قرآنی
>
قرآن
>
سُوَر
>
سوره حجرات
مرتب سازی بر اساس
عنوان
نویسنده
جنس منبع
محل
ناشر
تاریخ تغییر
و به صورت
صعودی
نزولی
وتعداد نمایش
5
10
15
20
30
40
50
فرارداده در صفحه باشد
جستجو
خروجی
چاپ نتایج
Mods
Dublin Core
Marc
MarcIran
Pdf
اکسل
انتخاب همه
1
2
3
4
تعداد رکورد ها : 40
عنوان :
تبیین انسجام محتوایی سوره حجرات به روش تحلیل محتوای کیفی
نویسنده:
زهرا منصوری ، سید عبدالرسول حسینی زاده
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
مراجع
زبان :
فارسی
کلیدواژههای اصلی :
سوره حجرات
چکیده :
از ویژگیهای سور قرآن کریم، وجود ارتباط و پیوستگی بین آیات میباشد؛ مسئلهای که برخی خاورشناسان به نبود آن اذعان دارند؛ تبیین انسجام محتوایی سور قرآن، ضمن آنکه این شبهه را رفع میکند، غرض اصلی سوره را مشخص مینماید. پژوهش حاضر درصدد است با روش تحلیل محتوای کیفی، ضمن بررسی انسجام محتوایی سوره حجرات، انگاره اخلاقمحور بودن این سوره را به نقد بکشاند. این سوره در سه دسته موضوعی «توجه دادن به محوریت نبی اکرم (ص) در جامعه ایمانی»، «عوامل و موانع ایجاد و حفظ وحدت» و «تبیین حقیقت ایمان» به مهمترین هدف دستورات الهی در این سوره که «امتسازی» توسط رسول اکرم (ص) میباشد، پرداخته است؛ وجود دو قطب حق و باطل در عالم و قد علم نمودن باطل در برابر حق از چالشهایی است که سدّ راه امتسازی است و اوامر الهی در سوره حجرات، علاوه بر منافع فردی، بایستی با دید کلی و اجتماعی درنظر گرفته شود تا امتسازی مدنظر قرآن کریم تحقق یابد.
انتخاب :
صفحات :
از صفحه 69 تا 96
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
کارکرد نقشهای زبانی در تبیین مفاهیم تربیتی - اجتماعی سوره حجرات، با تکیه بر الگوی ارتباطی رومن یاکوبسن
نویسنده:
مسعود اقبالی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
مراجع
زبان :
فارسی
کلیدواژههای اصلی :
سوره حجرات
چکیده :
خطوط کلی سوره حجرات، ترسیمگر فرایندی دقیق و منسجم در نهادینه کردن ارزشهای اخلاقی و تربیتی است که جهت دستیابی بشر به تعالی و کمال تبیین شده است. این سوره که به عنوان اخلاقیترین سوره قرآن کریم شناخته میشود، از الگوهای متنوع ارتباطی در القای پیام مورد نظر به مخاطب بهره برده است که در این جستار، با رویکردی بر نظریه ارتباطی رومن یاکوبسن، به تبیین جلوههایی از اعجاز بیانی قرآن کریم در تجسّم مفاهیم تربیتی و اجتماعی پرداخته میشود. پژوهش حاضر ضمن تحلیل نقشهای زبانی و عناصر ارتباطی، بر اساس الگوی ارتباط کلامی یاکوبسن، به بازکاوی کارکردهای متفاوت این نقشها در سوره حجرات پرداخته است. میزان تأثیر نقشهای زبانی بر مخاطبان و بسامد هر کدام از آنها، شناسایی جلوههای متنوع ارتباطی بر اساس مفهوم آیات این سوره، از اهداف این پژوهش است. نتایج تحقیق نشان میدهد نقشهای زبانی، ابزاری کارآمد برای درک پیام آیات قرآنی و شیوهای مناسب در طرحریزی الگوهای ارتباطی، برای تأثیرگذاری هر چه بیشتر بر مخاطبان به شمار میرود. بیشترین بسامد نقشهای زبانی در سوره حجرات، بر اساس الگوی ارتباطی یاکوبسن، مربوط به نقش «عاطفی» در 13 آیه و کمترین بسامد نیز در نقش «همدلی» در 3 آیه است. همچنین نمیتوان نقش «ترغیبی» آیات این سوره را نادیده انگاشت؛ چرا که خداوند به عنوان فرستنده پیام، با استفاده از افعال متعدد امر و نهی، مفاهیم متعدد تربیتی و اجتماعی را برای مخاطبان تبیین نموده است.
انتخاب :
صفحات :
از صفحه 76 تا 92
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
مهارتهای زندگی در قرآن با تأکید بر آموزههای سوره حجرات
نویسنده:
نویسنده:زهرا بختیاریزاده؛ استاد راهنما:رضا سلم آبادی؛ استاد مشاور :علی رمضانی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
فهرست منابع فارسی
فهرست منابع انگلیسی
فهرست نوشته ها
زبان :
فارسی
کلیدواژههای اصلی :
سوره حجرات
چکیده :
مهارتهای زندگی بحثی است که امروزه در علوم بسیار از زوایای مختلفی مورد بررسی و کاوش قرار گرفته است. باتوجه به اینکه قرآن کتاب سعادت بشر در طول حیات انسان است، گستره مهارتهای زندگی در قرآن زیاد بوده و جای تأمل و تفقه بسیار دارد. پژوهش حاضر که به روش تحلیلی_ توصیفی و با ابزار فیش برداری به صورت کتابخانهای تدوین یافته، درصدد آن است که به مهارتهای زندگی در قرآن با تاکید بر آموزههای سوره حجرات دست یابد. آنچه در این پژوهش مورد بحث و بررسی قرار گرفته، دریافتن مهارت ارتباط انسان با خالق و مخلوق، مهارت حل مسئله و تصمیمگیری است. بدین منظور مطالب در سه بخش تنظیم گردیده است، ابتدا آیات یک تا پنج سوره حجرات، بیانگر چگونگی مهارت ارتباط انسان با خداوند و رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) به عنوان حاکم اسلامی و مؤلفه های مؤثر در ارتباط، همچنین بیان مهارت خودآگاهی که به اعتقاد برخی از دانشمندان این مهارت پیش شرط خداشناسی و زمینهساز ایجاد مهارتهای دیگر میباشد، پرداخته شده است. در نهایت نیز مدل مفهومی ازمفاهیم آیات ترسیم گردیده. سپس در بخش دوم آیات شش تا ده مورد بحث و بررسی قرار گرفته، مهارتهای مورد توجه آیات مانند مهارت حل مسئله و تصمیمگیری و ارتباط اجتماعی بیان گردیده است، لازم به ذکراست در آیه ده طرح خاص قرآن تحت عنوان ایجاد روحیه اخوت و برادری درجامعه مطرح گردیده که یکی از مؤلفههای اساسی در پیوند اجتماعی میان افراد است. در پایان این بخش، بحثی تحت عنوان شبکههای مفهومی آیات همراه با ترسیم مدل مفهومی آن آمده است. در قسمت سوم موانع ایجاد ارتباط موثر همراه با راهحلهایی در رابطه با دفع موانع و راههای مقابله با آن بیان شده است. نتایج بحث ناظر به آن است که از خطابها، اوامر و نواهی خداوند در آیات سوره حجرات، دستورات خداوند به پیامبر با عنوان بالاترین شخص در جامعه، افعال بکار گرفته شده و ارتباط مفهومی کلمات با یکدیگر میتوان به مهارتهای خودآگاهی، ارتباط مؤثر، حل مسئله، تصمیمگیری و مؤلفه های تأثیرگذار در آن دست یافت.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
تحلیل محتوایی سوره لقمان وحجرات با رویکرد راهبردهای تربیتی آن در مقطع متوسطه اول
نویسنده:
نویسنده:معصومه کهنسال؛ استاد راهنما:فاضله میر غفوریان؛ استاد مشاور :معصومه بیات
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
فهرست منابع فارسی
فهرست منابع انگلیسی
فهرست نوشته ها
زبان :
فارسی
کلیدواژههای اصلی :
سوره لقمان
,
سوره حجرات
چکیده :
وجود پیوستگی و ارتباط موضوعی آیات یک سوره، از ویژگیهای قرآن کریم است. در این پژوهش، با روش تحلیل محتوا، به بررسی کشف محور موضوعی در سورههای مبارک لقمان و حجرات پرداخته شد. به این منظور، در ابتدا تحلیل محتوای کمی، فراوانی کلمات، موضوعات آیات و جهتگیریها بررسی و به صورت جدول و نمودار ترسیم شد. طبق اطلاعات حاصلشده از آنها، روشن گردید که بخش بزرگی از هر دو سوره، به اصول دین با بیشترین تأکید روی توحید و ولایت الهی پرداخته است. در گام دوم، با درنظرگرفتن اطلاعات حاصل از تحلیل محتوای کمّی، به تحلیل محتوای کیفی پرداخته و مضامین استخراجشده دستهبندی شد. در این بخش، برای استخراج مقولات چند گام پیموده شد: در گام نخست، نقاط تمرکز آیات، در جدول تحلیل محتوا قرار داده شد. در گام دوم، نقاط تمرکزی که فراوانی بالاتری داشتند، روشن گردید و آنهایی که مضمون واحدی داشتند در کنار هم قرار داده شدند. در گام سوم، مضامینی که یک مفهوم مشترک داشتند، روشن شدند. و در گام آخر، مفاهیم مشترک، ذیل یک مقوله سازماندهی شد. این مقولات در سورۀ لقمان عبارتاند از: 1. پیروی از خداوند، مایۀ رستگاری میشود؛ 2. نصایح توحیدی لقمان حکیم به فرزندش؛ 3. تسلیم محض خدا بودن؛ 4. دلایل بر یگانگی خداوند؛ 5. دعوت به تقوا و بندگی خداوند. سورۀ حجرات در قالب سه مقوله دستهبندی شد: 1. وظایف مؤمنان در برابر پیامبر خدا؛ 2. وظایف مؤمنان در برابر یکدیگر و 3. وظایف مؤمنان در برابر دین خدا. سپس مهمترین مؤلفههای آداب اجتماعی سورههای لقمان و حجرات، استخراج و با توجه به این مؤلفهها، راهبردهای تربیتی ارائه شد.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
تحلیل محتوای کیفی مضامین اجتماعی در سوره حجرات
نویسنده:
سید محسن میرسندسی
نوع منبع :
نمایه مقاله
زبان :
فارسی
کلیدواژههای اصلی :
سوره حجرات
چکیده :
توجه و دستیابی به نظریات جدید از متن قرآن همیشه مورد توجه قرآنپژوهان بوده است. یکی از راههایی که در این مسیر میتواند کاربرد مؤثری داشته باشد، استفاده دقیق و مبتنی بر قواعد علمی از روشهای نوین تحقیق است. تحلیل محتوای کیفی یکی از روشهایی است که به موازات اقبال گسترده در فضای مطالعاتی جهانی، در دهه اخیر نیز مورد توجه محققان قرآنی قرار گرفته است. در این پژوهش برای فهم و دستیابی به مضامین اجتماعی سوره حجرات از این روش استفاده کردهایم. مبتنی بر یافتههای تحقیق، مقوله مرکزی بهدست آمده از مجموع مضامین استنباط شده در این سوره، بر محور «زمینههای رشد اجتماعی در جامعه مؤمنان» بوده است. خداوند در این سوره به بیان نوعی نظام هنجاری برای مناسبات اجتماعی میان مؤمنان و پیامبر بهعنوان پیشوای الهی مردم از یک سو، و خود افراد در جامعه از سوی دیگر، و همچنین خطراتی که میتواند انسجام میان آنها را به خطر بیندازد، میپردازد. مجموعه عوامل و موانعی که در تحقیق برای رشد جامعه مؤمنان بهدست آمده است، تصویری کلی از ویژگیهای جامعه مطلوب و بهخصوص نقش آداب و اخلاق در این نظام را نشان میدهد. همچنین در این سوره به حاکمیت «رابطه برادرانه» بهعنوان نوع خاصی از رابطه اجتماعی در تعاملات میان مؤمنان تأکید میشود.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
الأنوار البهية في التفسير المنتزع من كتب أئمة الزيدية المجلد 3 : تفسير وبيان لبعض آيات القرآن (الفتح - الناس) [تفسیر زیدیه]
نویسنده:
عبد الرحيم بن محمد بن أحسن متميز
نوع منبع :
کتاب , آثار مرجع , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
فهرست
وضعیت نشر :
بی جا: مولف,
زبان :
عربی
کلیدواژههای اصلی :
زیدیه
,
ائمه زیدیه
,
تفسیر قرآن
,
مفسران زیدیه
,
تفسیر زیدیه
,
5- تشیع Shiism (اعم از امامی و زیدی و اسماعیلی، (فرق اسلامی))
,
زیدیه Zaydism (فرق تشیع)
,
کتب تفسیر زیدیه
,
فاقد چکیده
,
کتب تفسیر قرآن
کلیدواژههای فرعی :
سوره تغابن ,
سوره جمعه ,
سوره صف ,
سوره قمر ,
سوره واقعه ,
سوره ناس ,
سوره حجرات ,
سوره ذاریات ,
سوره طور ,
سوره فتح ,
سوره مُلک ,
تفسیر قرآن ,
عقاید زیدیه ,
کتب تفسیر زیدیه ,
سوره حشر(59) آیه 9: ...و یؤثرون علی أنفسهم ولو کان بهم خصاصة... ,
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
واضح في التفسیر المجلد 15 : سورة الفتح - سورة المجادلة
نویسنده:
سید عباس علي موسوي
نوع منبع :
کتاب , شرح اثر , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
فهرست
وضعیت نشر :
لبنان/بیروت: مرکز الغدیر,
زبان :
عربی
کلیدواژههای اصلی :
فاقد چکیده
,
کتب تفسیر شیعه
کلیدواژههای فرعی :
سوره قمر ,
سوره مجادله ,
سوره نجم ,
سوره واقعه ,
سوره الرحمن ,
سوره حجرات ,
سوره حدید ,
سوره ذاریات ,
سوره طور ,
سوره فتح ,
سوره ق ,
تفسیر شیعه ,
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
تفسیر جامع - جلد 6 (سوره ص - سوره قمر)
نویسنده:
سید ابراهیم بروجردی
نوع منبع :
کتاب , آثار مرجع , کتابخانه عمومی
وضعیت نشر :
تهران - ایران : انتشارات کتابخانه صدر,
زبان :
فارسی
کلیدواژههای اصلی :
سوره احقاف
,
سوره جاثیه
,
سوره زخرف
,
سوره زمر
,
سوره شوری
,
سوره ص
,
سوره قمر
,
سوره نجم
,
سوره حجرات
,
سوره دخان
,
سوره ذاریات
,
سوره طور
,
سوره فتح
,
سوره فصّلت
,
سوره ق
,
سوره محمد ( ص )
,
سوره غافر
,
سوره نجم
,
تفسیر قرآن
,
تفسیر مأثور
,
تفسیر ترتیبی
,
تفسیر شیعه
,
تفسیر امامیه
,
تفسیر روایی
,
کتب تفسیر شیعه امامیه
,
کتب تفسیر روایی شیعه
,
بحار الانوار: علامه مجلسی
,
01- کافی : شیخ کلینی
,
من لا یحضره الفقیه
,
استبصار
,
تهذیب الاحکام
,
تفسیر مجمع البیان (اجتهادى)
,
عیون اخبار الرضا: شیخ صدوق
,
038- سوره ص
,
039- سوره زمر
,
040- سوره غافر
,
041- سوره فصلت
,
042- سوره شوری
,
043- سوره زخرف
,
044- سوره دخان
,
045- سوره جاثیه
,
046- سوره احقاف
,
047- سوره محمد
,
048- سوره فتح
,
049- سوره حجرات
,
050- سوره ق
,
051- سوره ذاریات
,
052- سوره طور
,
053- سوره نجم
,
054- سوره قمر
کلیدواژههای فرعی :
پیامبر شناسی ,
ارسال انبیا ,
احتجاجات پیامبران علیهم السلام ,
معجزات ,
پیامبران حی ,
احوال بهشت ,
جهنم ,
آیات معاد ,
آیات الاحکام ,
قَصص ( قرآن ) ,
آیات نبوت ,
بهشت ,
آیات خاتمیت ,
چکیده :
تفسیر جامع اثر سید ابراهیم بروجردی از تفاسیر روایی معاصر و به زبان فارسی که از زاویه حدیث به تفسیر نگریسته و معانی آیات را با جستجو در روایات دنبال کرده است. این تفسیر در حقیقت، گردآوری شده روایات تفاسیر امام عسکری، عیاشی و قمی است نه جامع در معانی و روشهای تفسیری. به همین دلیل باید تفسیر جامع را ترجمه این چند کتاب روایی دانست؛ زیرا مؤلف در این تفسیر جز ترجمه و نقل روایات و دیدگاهها، در نقد و بررسی و تحلیل کلمات سخنی و توضیحی از خود نیاورده است. این تفسیر، احکام فقهی را به تفصیل بیان میکند و از قصص قرآن تا آنجا که اخبار و روایات نقل کردهاند آورده و نظرات مفسران شیعه را بیان میکند. مؤلف در ابتدای کتاب، دیدگاه خویش را این گونه بیان میکند: «کتابهای زیادی به نام تفسیر به زبان عربی و فارسی از طرف خاصه و عامه نگاشته شده، لیکن در حقیقت بیشتر آنها را نمیتوان تفسیر نامید؛ زیرا اکثر آنها تفسیر به رأی بوده و تفسیر به رأی حرام است؛ چنانچه بعد از این شرح داده خواهد شد. در قرآن کریم خداوند عظیم فرموده تأویل قرآن را نمیداند کسی غیر از خدا و راسخون در علم که ائمه اطهار (ع) می باشند و تفسیر منحصراً بیان ائمه و روایات رسیده از آنهاست و اینگونه تفسیر معدود و آن هم بیش از چند تفسیر نیست و در بعضی از آنها هم به ذکر ادبیات و اِعرابِ قرآن پرداخته و از معانی صرف نظر شده و در اطراف قشر دور زده و از لُبّ قرآن دور گشتند.»
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
روح المعاني في تفسير القرآن العظیم و السبع المثاني المجلد 26
نویسنده:
محمود شکری آلوسي بغدادي
نوع منبع :
کتاب , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
فهرست
معرفی کتاب
وضعیت نشر :
لبنان/ بیروت: ادارة الطباعة المنيرية - دار إحياء التراث العربي,
زبان :
عربی
کلیدواژههای اصلی :
اصطلاحنامه علوم قرآنی
,
کتب تفسیر اهل سنت
کلیدواژههای فرعی :
افعال حضرت محمد (ص) ,
سوره احقاف ,
سوره حجرات ,
سوره ذاریات ,
سوره فتح ,
سوره ق ,
سوره محمد ( ص ) ,
تفسیر اهل سنت ,
آداب العشرة ,
سیره نبوی(پیامبر ص) ,
چکیده :
روح المعاني في تفسير القرآن العظيم و السبع المثاني اثر محمود بن عبدالله آلوسى به زبان عربى است. روح المعانى گستردهترين و جامعترين تفسير در نوع خود، ميان اهل سنت مىباشد. جامع آراء گذشتگان از روايت و درايت بوده، اقوال آنان را با كمال امانت و عنايت، بيان داشته است. كتاب خلاصهاى از تفاسير پيش از خود محسوب مىگردد، تفاسيرى همچون تفسير ابنعطيه، ابوحيان، كشاف، ابوالسعود، بيضاوى، فخر رازى و ديگران. آلوسى ضمن نقل نظرات متفاوت مفسرين برخى از آنها را به نقادى پرداخته است. بيش از همه از تفسير فخر رازى بهره برده و احيانا بخشهايى از منقولات رازى بهويژه مسائل فقهى آن را نقد كرده است. اين تفسير، تفسيرى است عقلى و اجتهادى كه روش بلاغى، بيانى و ادبى را پيش مىگيرد. آلوسى در تفسيرش دربارۀ مسائل اصول و فروع، نسبت به مذهب سلف تعصّب ورزيده و آشكارا آن را بيان مىدارد، به همين علت در بسيارى از موارد، ادب نويسندگى را رعايت ننموده است، به معتزله و شيعه بسيار مىتازد از جمله ذيل آيۀ 15 سورۀ بقره ج1 ص148 كه به زمخشرى مىتازد. وى شيوۀ بدبينى به شيعه و تهمتهاى نارواى سلف خويش را دنبال كرده، در هر مناسبت، تهمتهايى بيان نموده كه در كلام گذشتگان نبوده است. مانند، سورۀ ساختگى «الولاية» كه نويسندۀ زردشتى «دبستان المذاهب» بى جهت آن را به شيعه نسبت داده و در هيچيك از منابع شيعه يافت نشده است، آلوسى با كمال جسارت آن را به «ابن شهر آشوب» نسبت مىدهد و مىگويد: «آن را در كتاب «مثالب» آورده است» (ج 1 ص 23 فائده ششم از مقدمه). با بررسى دو نسخه خطى از كتاب «مثالب» در كتابخانههاى هند اثرى از آن يافت نشد، بلكه در بخشى از كتاب، مسألۀ تحريف با انكار شديد، مطرح شده بود. وى مسائل فقهى نيز به طور گسترده بيان مىكند و آراى فقها و مناقشات و مجادلات آنان را يادآور مىشود، چنانكه از تفسير به كتاب فقه تبديل مىشود مانند آيه 236 سورۀ بقره. در مسائل كلامى هم سخن را به درازا مىكشاند و تعصب خود را نيز ابراز مىدارد. در تفسير آياتى كه متعلق به طبيعت و آسمانها و زمين مىباشد، با نقل كلام اهل حكمت و هيئت چنان كلام را بسط مىدهد كه از مدار تفسير خارج مىشود و نظر خود را به اثبات مىرساند، مانند آيات 38-39 و 40 از سورۀ يس، و آيه 12 سورۀ طلاق. اسرائيليات و روايات دروغ و جعلى، يكى از مشكلات برخى تفاسير پيشينيان بوده است، آلوسى در اين باب ضمن نقل آنها، به نقد و بحث مىپردازد و دروغ بودن آنها را آشكار مىسازد مانند آيه 12 سورۀ مائده و رواياتى كه بغوى در اين مورد نقل مىكند. آلوسى متعرض قراءات نيز مىگردد، امّا مقيد به متواتر بودن آنها نيست. همچنانكه مناسبات بين سور و آيات را نيز بيان مىدارد. در روح المعانى، اسباب النزول آيات، مورد توجه قرار مىگيرد. در بحثهاى نحوى نيز آلوسى سخن را به دراز مىكشاند و جاى جاى تفسير آشكار است. وى از تفسير رمزى و عرفانى نيز چشم نمىپوشد و پس از تفسير ظاهرى آيات، در حدّ توان به آن مىپردازد، در اين مورد از تفاسير نيشابورى، قشيرى، ابن عربى و مانند آن، بهره مىگيرد و گاهى نيز در وادى خيال و وهم سرگردان مىماند. خلاصه اينكه، روح المعانى، دايرةالمعارف تفسيرى طولانى و مفصل است كه تقريبا از حجم و حدود تفسيرى خارج شده است. مىتوان گفت: تفسير آلوسى، گستردهترين تفسيرى است كه پس از فخر رازى به شيوۀ كهن ظهور يافته است، بلكه نسخۀ دوم تفسير رازى است ولى با اندكى تغيير. روش كلى وى در ورود به تفسير بدينگونه است كه: ابتدا به نام سوره، مكى، مدنى بودن و اقوال موجود در اين قسمت، مىپردازد، سپس به ذكر فضل سوره و خواص آن همت مىگمارد، بعد از آن تفسير سوره را آيه به آيه و كلمه به كلمه، بيان مىدارد، كه در آن به لغت، ادبيات، قرائت، مناسبت بين آيات و سور و اسباب نزول، مىپردازد و در مباحث لغوى و ادبى به اشعار عرب استشهاد فراوان دارد. جلد بیست و ششم به تفسیر سورههای احقاف، محمد، فتح، حجرات، ق و آیه 1 تا 30 سوره ذاریات میپردازد.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
نظم الدرر في تناسب الآيات و السور المجلد 18
نویسنده:
إبراهیم بن عمر بقاعي
نوع منبع :
کتاب , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
معرفی کتاب
زبان :
عربی
کلیدواژههای اصلی :
کتب تفسیر اهل سنت
کلیدواژههای فرعی :
دخان مبین ,
سوره احقاف ,
سوره جاثیه ,
سوره حجرات ,
سوره دخان ,
سوره ذاریات ,
سوره فتح ,
سوره ق ,
سوره محمد ( ص ) ,
تفسیر اهل سنت ,
فضایل اخلاقی ,
آداب معاشرت ,
چکیده :
نظم الدرر في تناسب الآيات و السور، اثر ابراهيم بن عمر بقاعى شافعى (م 885ق)، تفسير بزرگى است كه نويسنده آن را به آهنگ تبيين، توضيح و تثبيت تناسب سورهها و آيهها و اثبات پيوند محتوايى بين سوره با سورهها و آيه با آيهها در ضمن سورهها، نگاشته است. شيوه نگارش اين تفسير، چنين است كه در آغاز، تناسب نام سوره را با مباحث اصلى مذكور در سوره، بهطور كلى بررسى مىكند، آنگاه، با اهتمام بسيار به تناسب مباحث مطروحه در سوره مىپردازد و رواياتى را كه در باب تناسب آيات، وارد شده است، نقد و بررسى مىكند. اين اثر باآنكه تا حدود زيادى متكلفانه به نظر مىرسد، اما خواندنى است و ذوق برانگيز. نويسنده در مقدمه، ذكر مناسبات ترتيب آيات و سورهها در تفسيرش را، حاصل تدبّر طولانى و تفكر فراوان در آيات دانسته و كار خود را امتثال امر خداوند در آيه «اين، كتابى است پربركت كه بر تو نازل كردهايم تا در آيات آن تدبّر كنند و خردمندان متذكّر شوند» ذكر نموده است. فوايد علم مناسبت از ديدگاه بقاعى را مىتوان در امور زير، خلاصه نمود: * پى بردن به حكمت ترتيب اجزاى قرآن: بقاعى نخستين ثمره علم مناسبات را، شناخت و درك دليل ترتيب اجزاى قرآن ذكر مىكند و ثمره يافتن ربط هر عبارت، به جملات قبل و بعدش را، آگاهى از جايگاه و رتبه آن عبارت مىداند كه اين آگاهى، اسرار بلاغت قرآن را كه همان مطابقت معنا با مقتضاى حال مخاطب است، آشكار مىكند. * پايدارى ايمان در قلب: بقاعى علم مناسبت را وسيلهاى براى كشف اعجاز لفظى قرآن معرفى مىكند؛ چراكه به نظر او ترتيب دقيق و حكيمانه كلمات قرآن، يكى از وجوه اعجاز است و اين اعجاز، از دو جهت قابل بررسى است: يكى نظم كلمات موجود در هر جمله و بررسى جمله از جهت تركيب الفاظش و ديگرى نظم جملات و ترتيب قرار گرفتن آنها در كنار يكديگر. - بقاعى بخش اول را سهل الوصول و در دسترس مىداند؛ بهطورىكه هر شنونده قرآن، اعم از باهوش و كودن، اگر در قرآن دقت كند، بخش اول اعجاز برايش نمايان مىشود، اما اگر انسان كمهوشى در ربط جملات به يكديگر دقت كند، آنها را جملاتى دور از هم در معنا و غرض مىپندارد و چهبسا آنها را نفىكننده يكديگر تصور كند و اين ممكن است موجب قبض روحى و ايجاد شك در يقين او شود. * كمك به كمتر شدن مشكلهاى تفسيرى: وى سومين فايده پرداختن به اين علم را، كشف حقيقت در مورد آياتى كه بهظاهر به آيات ماقبل هيچ ربطى ندارند و مفسّران به دليل بىتوجهى به اين علم درباره آنها به حيرت افتادهاند، ذكر مىكند و از جمله آنها آيات 58 اسراء، 133 بقره و 11سجده را ذكر مىكند. * پى بردن به حكمت تكرار داستانهاى قرآن انواع مناسباتى كه در اين تفسير به آنها اشاره شده است، عبارتند از: * مناسبات جملهاى: از نمونه آياتى كه جملههاى آن در نگاه اول بدون پيوند معنايى و بيگانه از هم به نظر مىرسند، عبارات آيه 189 سوره بقره است: «درباره [حكمت] هلالها [ى ماه] از تو مىپرسند، بگو: آنها [شاخصِ] گاهشمارى براى مردم و [موسم] حجند» و [آيه 177 همين سوره]: «نيكى آن نيست كه از پشتِ خانهها درآييد، بلكه نيكى آن است كه كسى تقوا پيشه كند و به خانهها از درِ [ورودىِ] آنها درآييد و از خدا بترسيد، باشد كه رستگار گرديد». در اين آيه اين سؤال به ذهن مىآيد كه چه ربطى ميان سؤال درباره هلالهاى ماه و آمدن به خانه از پشت آن هست؟ - بقاعى در اينگونه موارد، سعى دارد دو آيه را طورى معنا كند كه پيوستگى آن دو به نمايش گذاشته شود؛ هرچند مجبور باشد قسمتى از آيه را عطف بر چندين آيه قبل در نظر بگيرد. ذيل آيه مذكور، پيوستگى دو عبارت را چنين توضيح مىدهد: «از آنجايى كه (اعراب جاهليت) در حج به عادتهاى زشتى خو گرفته بودند و ترك كارهايى كه نفس به آنها عادت كرده، از مشكلترين كارهاست و به همين دليل اهل طريق و بزرگان اهل تحقيق گفتهاند، ملاك قصد بهسوى خدا، بيرون آمدن از عادتها و سعى در قبول فرمانهاى نازل شده از ناحيه اوست، خداوند در حالى كه جمله «و لَيْسَ الْبِرُّ بِأَن تَأْتُواْ الْبُيُوتَ مِن ظُهُورِهَا» را بر آيه «لَيْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِب» عطف مىكند، عمل اعراب را زشت مىشمارد و به آنها هشدار مىدهد كه آنها همان گونه كه كارشان را بهعكس انجام مىدادند و از پشت در خانه وارد مى شدند، در روش سؤال هم عمل آنها وارونه بود و از امورى سؤال مىكردند كه جاى سؤال نداشت. از جهت تركيب نحوى اين جمله مىتواند عطف بر حالى باشد كه سياق جمله بر آن دلالت دارد و تقدير جمله را مىتوان چنين فرض كرد: «و الحال أنه ليس البر سؤالكم هذا عنها و ليس البر بأن تأتوا البيوت من ظهورها»؛ «و اين در حالى است كه خوبى پرسيدن چنين سؤالى نيست و خوبى اين نيست كه از پشت خانه به آن داخل شويد» * تناسب آيات يك سوره با يكديگر: پس از مناسبات جملهاى، رايجترين بحث در علم مناسبات، مناسبات آيهاى است و مناسبات آيهاى از فراگيرترين بحثهاى علم مناسبات است. معمولاً كسانى كه براى اولين بار قرآن مىخوانند و آشنايى كافى با سبك قرآن ندارند، سلسلهاى از ابهام و اشكالها براى آنها به وجود مىآيد و از خود مىپرسند چرا بايد آيههاى قرآن اين چنين پراكنده و بدون ربط باشند؟ چرا خداوند پس از موضوع عقايد يكباره به سراغ تاريخ انبيا مىرود، از خلقت آدم به داستان بنى اسرائيل مىرود، از معراج پيامبر(ص) وارد داستان حضرت موسى(ع) مىشود و...؟ - بقاعى در اين اثر، مىكوشد به اين سؤالهاى فرضى كه در ذهن هر خوانندهاى ممكن است ايجاد شود پاسخ گويد؛ بهعنوان مثال، وى در تفسير آيه 133 سوره بقره (آيا هنگامى كه مرگ يعقوب فرا رسيد، شما حاضر بوديد؟! در آن هنگام كه به فرزندان خود گفت: پس از من، چه چيز را مىپرستيد؟ گفتند: خداى تو و خداى پدرانت، ابراهيم و اسماعيل و اسحاق، خداوند يكتا را و ما در برابر او تسليم هستيم)، درباره ارتباط آن با آيه قبلش (و ابراهيم و يعقوب (در واپسين لحظات عمر) فرزندان خود را به اين آيين، وصيت كردند (و هركدام به فرزندان خويش گفتند: فرزندان من! خداوند اين آيين پاك را براى شما برگزيده است و شما، جز به آيين اسلام [تسليم در برابر فرمان خدا] از دنيا نرويد)، مىنويسد: آيه 133، با حرف عطف «أم» كه از حروف عاطفه است شروع شده و معطوفعليه آن در آيه قبل مشاهده نمىشود. بقاعى اين آيه را به آيه «آنها گفتند: هيچكس، جز يهود يا نصارى، هرگز داخل بهشت نخواهد شد؛ اين آرزوى آنهاست! بگو: اگر راست مىگوييد، دليل خود را (بر اين موضوع) بياوريد»؛ يعنى 22 آيه قبل مرتبط دانسته، «أَمْ» را حرف عطفى مىداند كه معطوفعليه آن حذف شده و آن را نظير آيه «أَمَّنْ هُوَ قانِتٌ آناءَ اللَّيْلِ ساجِداً وَ قائِما...» ؛ «آيا چنين كسى باارزش است يا كسى كه در ساعات شب به عبادت مشغول است و در حال سجده و قيام...» ذكر مىكند كه در اين آيه هم معطوفعليهى براى «أَم» وجود ندارد. بقاعى اين آيه را در جواب حرف يهوديان كه بهشت را مختص خود پنداشتند، مىداند و تقدير آيه را به اين صورت بيان مىكند: «آيا هنگامى كه حكم كرديد كه بهشت به شما اختصاص دارد در موقع مرگ يعقوب، حاضر بوديد يا غائب؟ تا حضور در آن صحنه شما را از چنين حكمهايى بازدارد» - به دليل افزايش حجم مقاله، ديگر مناسبات مذكور در اين تفسير فقط نام برده مىشود. اين مناسبات عبارتند از: * تناسب هر سوره با سوره قبل از خود؛ * تناسب آغاز هر سوره با پايان همان سوره؛ * تناسب شروع قرآن با ختم آن؛ * تناسب لفظ و محتواى آيات؛ * تناسب «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم» با درونمايه سوره؛ * تناسب آيههاى يك سوره با يكديگر يا وحدت موضوعى سورهها در پايان مىتوان چنين گفت كه ويژگى اصلى اين تفسير، عنايت به مناسبات ترتيب سورهها و آيات است كه با توجه به همين رويكرد در نوع خود كمنظير و در بررسى روشمند و اصولى تناسب سورهها و آيات، بىنظير است. جلد هجدهم به تفسیر سورههای دخان، جاثیه، احقاف، محمد، فتح، حجرات، ق و ذاریات میپردازد.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
1
2
3
4
تعداد رکورد ها : 40
×
درخواست مدرک
کاربر گرامی : برای در خواست مدرک ابتدا باید وارد سایت شوید
چنانچه قبلا عضو سایت شدهاید
ورود به سایت
در غیر اینصورت
عضویت در سایت
را انتخاب نمایید
ورود به سایت
عضویت در سایت
×
ارسال نظر
نوع
توضیحات
آدرس پست الکترونیکی
کد امنیتی
*
*
با موفقیت به ثبت رسید