جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قدرت عمل ـ که از آن به «ارادة انساني» نيز تعبير مي‌شود ـ حقيقتي اکتسابي، مدّرج و افزايش‌پذير است و اتصاف به آن ذاتي يا تصادفي نيست، بلکه حدوث، بقا و بالندگي آن وابسته به تلاش و مجاهدت آدمي است. با اين وصف، بايد عوامل پيدايش، پايداري و تقويت عمل را مطالعه کنيم. راه‌هاي تقويت قدرت عمل چند چيز است: يکم. يادآوري و توجه که صورت‏هاي متفاوتي دارد (يادآوري شخصي، يادآوري توسط ديگران، يادآوري از راه مشاهدة عمل ديگران، يادآوري از راه تجربة عملي، و يادآوري از راه تداعي معاني)؛ دوم. مقابله با هوا و تضعيف اميال مزاحم؛ سوم. اراده ورزيدن و عمل؛ چهارم. جزئي‌سازي برنامة عمل. اين عوامل به‌صورت مطلق، براي تقويت اراده مفيد هستند و عنصر ايمان در آن لحاظ نشده است؛ يعني در يک فضاي غيرديني يا منکر دين نيز پاسخگو و مؤثرند. در کنار اين عوامل، مي‌توان از عواملي سراغ گرفت که ارادة معطوف به حق را تقويت مي‌کنند و تناسب بيشتري با فضاي ايماني دارند؛ يعني به‌صورت همزمان، هم ايمان و هم قدرت عمل را افزايش مي‌بخشند. به واسطة اين عوامل، به‌صورت تلفيقي قدرت عمل مؤمنانه (تقوا) يا ايمان جاري در عمل (عبوديت) تقويت مي‌شود. شيوه‌هاي تقويت همزمان ايمان و عمل عبارت است از: يکم پرهيز از گناه و هوس براي رضاي خدا؛ دوم. عمل خالصانه؛ سوم. توكل بر خدا؛ چهارم. شنيدن موعظه؛ پنجم. دعا، تضرع و استعانت از خدا؛ ششم. مشارطه، مراقبه و محاسبه؛ هفتم. مراوده با اهل ايمان.

مذهب تشيع، به دليل توان بالايى كه معارف انسان ساز الهى در اختيار آن قرار داده است، با ارائه جهان بينى ويژه و آداب و دستورالعمل هاى خاصى براى همه ابعاد زندگى انسان، به دنبال شكل دهى به نوع خاصى از زيست انسانى است كه با آمدن منجى عالم بشريت مسير نيل به مقصد نهايى به شكلى صحيح طى گردد. هدف اين مقاله، بررسى ابعاد رفتار اخلاقى در سبك زندگى زمينه ساز ظهور موعود است. روش پژوهش توصيفى ـ تحليلى مى باشد. براى گردآورى داده هاى لازم براى نيل به اهداف پژوهش، منابع حديثى موجود و مرتبط با موضوع پژوهش با استفاده از فرم هاى فيش بردارى از منابع، جمع آورى شده و با شيوه هاى كيفى مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است. اين پژوهش، ضمن تبيين چيستى سبك زندگى زمينه ساز ظهور به عنوان تبلورى از زندگى اسلامى كه شرايط لازم براى پذيرش ولايت حضرت حجت (عج) در فرد و جامعه را فراهم مى آورد، به بررسى هندسه معرفتى رفتار اخلاقى در چهار بعد الهى، فردى، اجتماعى و زيست محيطى پرداخته است.

از ویژگی های تربیت دینی این است که پیش از آن که از بیرون به تربیت بپردازد، در آغاز، خویشتن فرد را به وی می نمایاند، که انسان اسرار آمیزترین موجود جهان هستی است؛ موجودی که جهان کوچکی است که جهان بزرگی را در درون دارد، موجودی که علاوه بر داشتن بعد مادی از بعد معنوی نیز برخوردار است، هدف از آفرینش چنین موجودی حرکت در مسیر فطرت توحیدی است. بنابراین با توجه به فلسفه و هدف آفرینش انسان و با وجود برخورداری او از فطرت و نیز تعالیم انبیای الهی که یکی از اهداف بعثت آن ها متوجه کردن انسان ها با خویشتن حقیقی و حرکت در مسیر تکامل بوده است، از خود فراموشی می توان به عنوان مانع اصلی سعادت و کمال نام برد. از طرفی کلید معرفت خداوند شناختن نفس است پس اگر انسان نتواند خود را بشناسد چگونه می تواند پروردگارش را بشناسد. تزکیه همان که خداوند با یازده قسم پیاپی، اهمیت فراوان آن را به ما گوشزد می کند، از همان جایی آغاز می شود که آدمی وجود نور را باور می کند، ولی خود را در تاریکی می بیند. این جا ابتدای راه تزکیه است، لذا بر آن شدیم تا در بحث خودشناسی و خودسازی قدم بگذاریم تا تلازم بین این دو را کشف کنیم، و روشن سازیم که چگونه تهذیب و مجاهده راه به سوی خداوند می گشاید. براین اساس با استفاده از آیات نورانی قرآن و رهنمودهای پیامبر و ائمه اطهار ( علیهم السلام) و بزرگان، مبادی و اصول تزکیه را استخراج و در اختیار طالبین قرار دهیم. این تحقیق در دو فصل خودشناسی و خودسازی گرد آوری شده که در آن راههای معرفت خداوند بررسی، و بیان شده که در واقع خودشناسی، کلید خودسازی و گذرگاه خداشناسی است. بر اساس آنچه از مجموعه آیات قرآنی بدست می آید در میان مسائل اعتقادی اسلام، توحید و پس از آن معاد، حایز بیشترین اهمیت است. که اگر اعتقاد به نفس به عنوان موجودی مسقل از بدن – که می تواند پس از فنای آن باقی باشد – نداشته باشیم، اصولا جایی برای معاد باقی نمی ماند. با این بیان، به این نتیجه می رسیم که، نخستین گام در طریق تهذیب مجاهده است و مربی در این بین نقش بسزایی دارد. همان گونه فراگیری علوم حصولی نیازمند استاد مجرب و دانا است، وصول به معارف حقه نیز تنها در پرتو راهنمایی مربیان روحانی و هدایت عالمان ربّانی میسر است. با این هدف که خوانندگان راه سعادت، ترغیب به کشف خویشتن خویش شوند و از این شناخت برای معرفت حق تعالی بهره جویند.

«ذکر و موانع آن از دیدگاه قرآن و حدیث» از مباحث بسیار مهمّی است که در تربیت انسان نقش اساسی دارد. این رساله طی یک مقدمه و هفت فصل به بازشناسی دقیق ذکر، ابعاد، مراتب، عوامل، آداب و شرایط، آثار، موانع و آثار نپرداختن به ذکر از نظر آیات و روایات پرداخته است. فصل اول در مورد تعریف مسئله، اهمیت، ضرورت، پیشینه، مشکلات و محدودیت های تحقیق، مفهوم، حقیقت، اهمیت و کاربردهای ذکر در قرآن و روایات است. فصل دوم، تقسیمات و مراتب ذکر را مورد بررسی قرار داده است. فصل سوم به بیان توفیقات الهی، مطالعة سرگذشت پیامبران و امت های قبلی، تفکر در مظاهر قدرت الهی و توجه به علم خداوند نسبت به همة هستی پرداخته است. فصل چهارم به بیان خضوع و خشوع، حضور قلب، طهارت قلب، انتخاب زمان و مکان مناسب برای ذکر و ذکر از نظر آیات و روایات پرداخته است. فصل پنجم به آثار دنیوی و اخروی ذکر از جمله: جلب عنایت پروردگار، خودسازی، اطمینان قلب، سرچشمه فکر و اندیشه، زمینه سازی برای استغفار، رستگاری، غفران الهی، اجر عظیم و رضوان الهی پرداخته است. فصل ششم، موانع ذکر از قبیل شیطان، نسیان، آرزوی طولانی، دوست و همنشین بد، رفاه زدگی، توجه افراطی به دنیا، غرور، استکبار و هواپرستی را از دیدگاه آیات و روایات مورد بررسی قرار داده است. در فصل هفتم به بیان پیامدهای ترک ذکر از قبیل زندگی مشقت بار، قساوت قلب، تسلط شیطان، اضطراب و نگرانی، خودفراموشی در دنیا، کور محشور شدن، عذاب جاودان و حسرت ابدی در عالم آخرت و... از نظر آیات و روایات پرداخته است.