جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

برهان صدیقین درصدد است بدون وساطت مخلوقات، وجود حق ـ‌تبارک و تعالی‌ـ را اثبات نماید. این منهج را فارابی طرح کرده و ابن‌سینا با تقریر برهان «امکان و وجوب»، بر آن جامه تحقق پوشاند. صدرالمتألهین به «صدیقین بودن» به تقریر ابن‌سینا معترض شده و خود او برهانی مبتنی بر روش مذکور ارائه کرده است. حال پرسش اینست آیا با توجه به ضوابط منطقی، میتوان این برهان ـ‌که نتیجۀ تلاشهای بزرگان فلاسفۀ اسلامی، از فارابی تا ملاصدراست‌ـ را از قرآن‌کریم استنباط نمود و ادعا کرد قرآن این حقیقت را چندین قرن قبل از فارابی، بوعلی و صدرالمتألهین، بیان نموده است؟ این پژوهش با روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی و با کاربرد قواعد علم منطق، برهان مزبور را از آیۀ 53 سورۀ فصلت کشف و استنباط کرده و با تبیین هر کدام از صغرا و کبرای برهان، نشان داده است که چگونه میتوان هر یک را از آیۀ مذکور استنباط نمود. بثمر نشاندن این تحقیق، اولاً، نمونه‌یی از عقلانی بودن مفاهیم قرآن، ثانیاً، جلوه‌یی از تفکیک‌ناپذیری قرآن و برهان بصورت عینی و مصداقی، و ثالثاً، جنبه‌یی از اعجاز علمی این کتاب آسمانی است.

فیلسوفان مسلمان با اعتقاد به هماهنگی آموزه‌های فلسفی خود با آموزه‌های وحیانی و در تقابل با کسانی که این دو نوع آموزه را از اساس متفاوت و بلکه متضاد می‌دانند، در تأیید دیدگاه‌های فلسفی خود گاه به آیاتی از قرآن کریم یا روایات پیامبر اسلام (ص) و امامان معصوم (ع) استشهاد کرده‌اند. این نوع استشهادها را در آثار و منابع فلسفی از فارابی تا حکیم سبزواری و فیلسوفان معاصر می‌توان مشاهده کرد. با این تفاوت که در آثار برخی آنان (مانند فارابی و ابن‌سینا) تعداد این استشهادها اندک و در آثار برخی دیگر (مانند سهروردی و ملاصدرا) به فراوانی وجود دارد. بررسی این استشهادها می‌تواند از یک‌سو ما را با ‌ تفسیر قرآن کریم به روش فلسفی آشنا سازد و از این طریق نگاه تفسیری ما را تعمیق بخشد و از سوی دیگر با نشان دادن قوت و ضعف این استشهادها میزان موفقیت تلاش فیلسوفان مسلمان را در جهت تقریب آموزه‌های فلسفی و دینی آشکار سازد.