جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

خراسان، سرزمینی با وسعتی پهناور و ارزشمند، در دوره های مختلف تاریخی، نقش مهمی در تحولات تاریخی، فرهنگی و به ویژه تولید آثار هنری در ایران، ایفا نموده است. شهرها و مراکز مهم خراسان ازجمله هرات، سمرقند، نیشابور و مشهد هر کدام در دوره ای از تاریخ ایران، مرکز تولید یکی از آثار هنری، چون بناهای تاریخی، فرش، سفال و کاشی های رنگین بوده اند. یکی از درخشان ترین دوره ها، دوران حاکمیت تیمور و فرزندان او بر شهرهای خراسان ازجمله هرات و مشهد است. استفاده از نقوش تزیینی گیاهی و هندسی در کنار خط و خوشنویسی، در این دوران، رو به کمال نهاده و نه تنها بر صفحات نسخ خطی به ویژه نسخ قرآنی، چشم بیننده را به سوی خود می کشانده، بلکه زینت بخش کاشی های رنگین بناهای تاریخی نیز، بوده است. در این مقاله، با توجه به جایگاه و موقعیت منطقه خراسان آن زمان، نقوش تزیینی مورد استفاده در تذهیب های نسخ قرآن هرات موجود در موزه ها و مجموعه های داخلی و خارجی (موزه ملی ایران، دیترویت، هنر و ترک اسلامی استانبول، متروپولیتن، گنجینه قرآن آستان قدس رضوی، مجموعه خلیلی و کتابخانه چستربیتی) و کاشی های مسجد گوهرشاد مشهد، به عنوان دو مرکز مهم و فعال دوره تیموری، در 3 گروه نقوش اسلیمی، ختایی و هندسی، مورد بررسی قرار گرفته و نتایج علاوه بر انعطاف پذیری نقوش در اجرای آن ها بر صفحات کاغذ و پهنه کاشی ها، پیوستگی نقوش در تذهیب های هرات و کاشی های رنگین مسجد گوهرشاد مشهد، ارتباط میان طراحان، مذهبان و کاشی کاران را نمایان می سازد. اهداف مقاله:-1 دسته بندی و شناسایی نقوش تزیینی مورد استفاده در تذهیب قرآن های تیموری و کاشی های مسجد گوهرشاد مشهد.-2 تطبیق و مقایسه نقوش تزیینی در تذهیب ها و کاشی کاری ها بر اساس ویژگی های بصری و تزیینی. سوالات مقاله:-1 قرآن های تیموری و تزیینات مسجد گوهرشاد از چه ویژگی های بصری تزیینی برخوردار هستند؟-2 چه تفاوت ها و تشابهاتی میان نقوش تزیینی تذهیب ها و کاشی کاری مسجد گوهرشاد مشهد وجود دارد؟

آغاز سده دهم مصادف است با ناآرامی های سیاسی ایران و متعاقب آن مهاجرت بسیاری از هنرمندان به شرق و غرب و ازجمله دیار عثمانی. دفاتر اهل حرف یکی از اسناد معتبری است که اطلاعات قابل توجهی را از چگونگی فعالیت برخی از این هنرمندان مهاجر در کارگاه های هنر توپقاپی سرای در اختیار می گذارد. ضرورت بازخوانی این اسناد با توجه به این نکته که مشاغل مختلف دربار استانبول در آغاز سده دهم با الگوبرداری از کارگاه های هنر ایران و با حضور بسیاری از هنرمندان ایرانی شکل گرفتند، افزون می گردد. فرضیات مقدماتی، احتمال حضور هنرمندان مهاجر ایرانی را در این اسناد و فعالیت چشمگیر آن ها را در کارگاه های دربار استانبول مطرح می سازد.هدف از این پژوهش، شناسایی هنرمندان کتاب آرای مهاجر ایرانی و جایگاه شان در کارگاه های هنر توپقاپی سرای است. دستاوردهای کلی، مبین این نکات هستند که تا پیش از انتقال هنرمندان ایرانی به دربار عثمانی، فعالیت های هنری توپقاپی سرای بسیار محدود و کم رونق بوده، ولیکن با ورود هنرمندان ایرانی، کارگاه های هنر توپقاپی سرای چه از نظر تنوع مشاغل و چه از نظر تعدد هنرمندان بالاخص در جماعت نقاشان رشد چشمگیری می یابد. از بررسی میزان مقرری اعضای نقاشخانه توپقاپی سرای، چنین برمی آید که میانگین مقرری جماعت نقاشان ایرانی بالاترین میزان را در طول سده دهم دارا بوده است. این جماعت از بزرگ ترین گروه های هنری فعال در دربار عثمانی محسوب می شده اند، ولیکن به تدریج از نیمه سده دهم هجری دامنه فعالیت آن ها کاهش یافته و تا پایان سده از رونق می افتد. اهداف مقاله:1- شناسایی هنرمندان کتاب آرای مهاجر ایرانی و جایگاه شان در کارگاه های هنر توپقاپی سرایسوالات مقاله:1- هنرمندان کتاب آرای مهاجر ایرانی به کارگاه های هنر توپقاپی سرای چه کسانی هستند؟

مقاله حاضر حاصل یافته های پژوهشی است که به منظور بررسی بازنمایی رسانه های غربی از حجاب زن مسلمان از جنبه حقوقی و سیاسی انجام شده است. مساله مهم در بازنمایی واقعیت توسط رسانه ها این است که یک رسانه هیچ گاه ابزار خنثی و یک میانجی بی طرف در ارایه تصویر به حساب نمی آید. رسانه متکی به زبان و معناست و زبان و معنا نیز در چارچوب گفتمان همواره متکی بر قدرت است. لذا بازنمایی حوادث توسط رسانه ها، بدون در نظر گرفتن جنبه اخلاقی آن سوگیری ایدئولوژیک دارد و در راستای تضعیف یا تثبیت قدرت و گفتمان ویژه ای گام برمی دارد. یافته ها نشان می دهد در کلیشه سازی رسانه ای غرب نسبت به حجاب شخصیت زن مسلمان محجبه به عنوان نماد ضد حقوق زن و سیاسی منفی جلوه داده می شود.

بررسی فتوت نامه ها در فرهنگ اسلامی، یکی از بهترین بسترها برای شناخت تاریخ هنر اسلامی و تعامل میان هنر و عرفان تلقی می شوند هنرمندان با پرداختن به هنرهای مشروع، علاوه بر کسب شغل، به رفتاری دیندارانه مبادرت می ورزیدند و لذا این دسته از هنرها هیچ گاه در زمره حرفه های تفننی و تجملی نبودند بلکه ارتباطی تنگاتنگ با اندیشه های حکمی و عرفانی داشتند. در گذشته پیران و مرشدان هر صنف رساله ها و و کتاب هایی را درباره شیوه و روش جوانمردی در شغل خود می نوشتند و آن را فتوت نامه می نامیدند. با بررسی متون فتوت نامه ها به ویژه فتوت نامه چیت سازان نمونه های تدوین یافته از یک نظام کامل تربیتی که منجر به آفرینش عظیم هنری شده است، دیده می شود. پاره ای از هنرها از آن رو عاری از فتوت نامه بودند که با مبانی عرفانی و دینی سازگاری نداشتند و لذا هنرهایی غیرمشروع و غیرمقبول به شمار می آمدند.اهداف مقاله:-1 بررسی میزان ارتباط فتوت نامه با هنر اسلامی .-2 بررسی محتوایی رساله چیت سازان.سوالات مقاله:-1 آیا آموزه های دینی بر روی هنرهای سنتی تاثیر گذاشته است؟ -2 فتوت نامه ها به ویژه فتوت نامه اصناف چگونه به وجود آمده اند؟

اگرچه متخصصان تاریخ هنر، سده های آغازین اسلامی در ایران را دوران «استحاله هنری» می دانند، لیکن باید اذعان داشت که محدودیت اطلاعات مرتبط با هنرها و صنایع ایران در این زمان به اندازه ای است که اظهارنظر قطعی در این خصوص را با مشکل مواجه می سازد. علیرغم تحقیقات متنوعی که به تاریخ تحولات هنر فلزکاری اختصاص یافته، ابهامات فراوانی نیز در این زمینه باقی است. نظر به ماندگاری این مواد فرهنگی و نقشی که در مطالعات باستانشناسی ایفا می نمایند، نمونه های شاخص از اشیا فلزی باقی مانده از سده های اولیه اسلامی انتخاب تا ویژگی های آن ها در تحلیل تحولات هنری و نگرش فرهنگی صنعتگران این مرز و بوم در دوران انتقال از ساسانیان به سده های اولیه اسلامی مورد استفاده قرار گیرد. اهداف مقاله:1- بررسی ویژگی های برجسته فرهنگی-هنری فلزکاری ایران در انتقال از ساسانیان به سده های اولیه اسلامی.2- بررسی میزان و چگونگی تغییرات احتمالی در دوره های مذکور.سوالات مقاله:-1 با انتقال حاکمیت ایران از ساسانیان به امرای اسلامی چه تغییراتی در جنس، فرم، تکنیک ساخت و تزیین، نقوش تزیینی و مراکز ساخت فلزکاری ایران به وجود آمده است؟-2 تغییرات احتمالی ایجاد شده در هنر فلزکاری تا چه میزان از دستورات دین جدید (اسلام) متاثر بوده است؟

گنبد غفاریه متعلق به دوره ایلخانان و دارای تزیینات بسیار زیبا، به ویژه انواع هنر کاشی کاری مرسوم در این دوره است. برخی از عناصر معماری در گنبد غفاریه، ایرانی نیست و همین طور در ضلع جنوبی، شرقی و غربی بنا از نشانی به نام چوگان دار استفاده شده که در بنای دیگری در ایران مشاهده نشده است که این نشان به نوعی هویت بنای غفاریه را مشخص می کند.درباره تزیینات و حتی معماری بناهای دوره ایلخانی، بالاخص گنبد غفاریه مراغه به قدر کافی صحبت نشده است. برخی از تزیینات بناها، مانند کاشی معرق و تکنیک جدید کاشی لعاب پران، در این دوره شکل گرفته و از این دوره کاربرد کتیبه های کاشی معرق به صورت جدی فراگیر شده است. با بررسی تزیینات گنبد غفاریه و نمونه های مشابه آن، به ویژه در دوره ایلخانی، می توان به دسته بندی جامعی از تزیینات این دوره دست یافت. پرداخت اطلاعات در پژوهش حاضر به شیوه توصیفی، مقایسه ای و تحلیلی بوده و روش یافته اندوزی در آن به صورت کتابخانه ای و میدانی است و تقریبا هفده بنا از دوره های مختلف مثل گنبد سرخ، گنبد سلطانیه، مسجد جامع اشترجان و... گونه شناسی شده است. حاصل این مطالعه، شناخت تزیینات گنبد غفاریه، برج مقبره های پیشین و بناهای هم عصر گنبد است. در این گنبد تزیینات متنوعی به کار رفته که منشا آن در این دوره و از نمونه های اولیه این تزیینات است.اهداف مقاله1- معرفی شاخصه های معماری تزیینات گنبد غفاریه.2- مقایسه تزیینات گنبد غفاریه با برج مقبره های هم دوره و قبل، به منظور دست یابی به ویژگی بارز تزیینات معماری دوره مورد بحث.سوالات مقاله1- تزیینات گنبد غفاریه نسبت به تزیینات برج مقبره های موجود در مراغه در سده های گذشته چه تفاوت ها و چه شباهت هایی دارد؟2- شاخصه ها و ویژگی های فنون و تزیینات به کار رفته در دوره ایلخانی نسبت به دوره های گذشته کدام است؟

توقف یا عدم توقف ازدواج دوشیزه بالغ و رشید بر اذن یا اجازه ولی، از مسایل مهم و مبتلابه است. فقیهان اسلام به تبع اختلاف مفاد روایات مرتبط با این مساله، در این باره، نظرات مختلفی دارند.قانون گذار جمهوری اسلامی ایران هر چند اندیشه توقف را پذیرفته است، لکن از برخی نهادهای مرتبط با قوه قضاییه پیشنهاد عدم توقف داده شده است. نظری که در گذشته از شهرت قوی در میان فقیهان برخوردار بوده است. در این مقاله، مساله حاضر با توجه به اسناد شناخته شده اجتهاد از یک سو و با توجه به پدیده شناسی ازدواج و تحلیل ماهیت ولایت ولی به نظارت و حمایت، بررسی شده و اندیشه توقف تایید می شود.

هدف معماری در هنر دینی به ویژه در جهان بینی اسلام، شفاف سازی مرز بین ماده و ذهن، جسم و جان است. در معماری مسجد از یک سو نگاه عارفانه و شهودی هنرمند مسلمان با تاسی به مبانی قرآنی و مبتنی بر هندسه و ریاضیات و از سوی دیگر، نگاه فقهی و کلامی او آثاری ارزشمند پدید آورده است. در هنر اسلامی، سازگاری با روح اسلام یعنی توحید، شاخص ترین رویکرد و ویژگی به شمار می رود که در معماری مسجد می توان آن را یافت. در نظام ارتباط معنا و شکل وجه مشترکی وجود دارد که هدف این پژوهش قرار گرفته است؛ وجه مشترکی که چیزی جز تشبه به اخلاق الهی نیست و بی کرانگی را طلب می کند. این بی نهایت از معرفتی حاصل می شود، مبتنی بر اندیشه در ذات حضرت حق و انسان. در واقع مسجد مجموعه ای از هنرهای گوناگون است که فضا و مکانی قدسی برای برقراری رابطه میان خداوند و خلق پدید می آورد.اهداف مقاله1- دستیابی به وجوه مشترک در نظام ارتباط معنا و شکل در معماری مسجد.2- تطبیق معماری مسجد و فرم شناسی نماز بر اساس جهان بینی اسلامی.سوالات مقاله1- ارتباط شکل و عملکرد بر مبنای جهان بینی مذهبی چیست؟2- جایگاه معرفت شناسی در معنا و فرم در معماری اسلامی چگونه است؟

نگارگری ایرانی دارای ویژگی های بصری بسیاری است. فضا نیز یکی از ویژگی های مهم و درخور توجه در این هنر است. هنرمند ایرانی برای خلق این فضا، از تمهیدات بصری گوناگونی بهره جسته است تا به نتیجه مورد نظر خود برسد. در این مقاله سعی شده است تا علاوه بر بررسی و معرفی فضای مثالی و چگونگی ایجاد آن، به انواع دیگری از فضا و حضور آن ها در مکتب نگارگری «هرات» با تاکید بر منتخبی از آثار کمال الدین بهزاد پرداخته شود. در این دوره، اجتناب از قرینه سازی محض به نگارگر امکان می دهد که فضاهای مختلف را مجسم و تصویر کند. در آثار هنرمندان این دوره از جمله کمال الدین بهزاد، فضا، هم دو بعدی است و هم عمق دارد؛ هم یکپارچه است و هم ناپیوسته. هر بخش فضا، مکان وقوع رویدادهای خاص و غالبا مستقل است. در آثار انتخابی، به ایجاد انواع فضا با خطوط و سطوح رنگی که در کنار هم قرار گرفته اند و دارای جنبه های بیانگرا و عاطفی هستند، اشاره شده است. در آثار این دوره، فضا و ترکیب بندی هایی متشکل از عناصر مورب و دایره وار دیده می شود. مباحث با معرفی مکتب هرات و تعریفی کلی از فضا شروع می شود و در ادامه به بررسی فضا و انواع آن در آثار انتخابی از بهزاد، می پردازد.اهداف مقاله1- چگونگی بهره گیری و درک هر چه بهتر نگارگری ایرانی، با شناخت فضا و انواع آن.2- چگونگی دستیابی هنرمند ایرانی به خلق فضای خیال انگیز.سوالات مقاله1- هنرمند ایرانی چگونه به فضا و خلق آن در آثارش اهمیت داده است؟2- چرا فضای غالب در آثار نگارگری ایرانی، فضای مثالی و ملکوتی است؟

خانواده کانون مقدسی است که بر عالی ترین عواطف بنا شده است و به لحاظ کارکرد، مهم ترین نقش را در سعادت و شقاوت جوامع ایفا می کند، لذا تلاش در راستای حفظ و استواری آن، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. با توجه به ویژگی های منحصر به فرد خانواده، ضمانت اجراهای کیفری اصولا در این کانون جایگاهی ندارند. با این وجود در مواردی که زوج از تادیه حقوق زوجه خودداری کند و گذشته از سوء معاشرت، تسریح به احسان را نیز نپذیرد، به دلیل مغایرت آن با مصالح عالی شریعت و آثار منفی اجتماعی آن، می توان در قبال آن ضمانت های کیفری را اعمال کرد. یکی از کاستی های موجود در لایحه حمایت از خانواده، توجه نداشتن تهیه کنندگان آن به این موضوع مهم است، لذا به نظر نگارنده تلاش برای از بین بردن این خلا ضرورت دارد.