جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

---

‫اين تحقيق، ترجمه کتاب آزادي در فلسفه سياسي اسلام تأليف حجّت الاسلام دکتر منصور ميراحمدي به به زبان اردو است. کتاب مذکور در سه بخش تنظيم شده است. بخش اوّل آن، سه فصل را دربر مي‌گيرد و فصل نخست به مفهوم آزادي، اقسام آن و انواع برداشت‌ها از مفهوم آزادي اختصاص دارد. در فصل دوم از اين بخش ديدگاه فلاسفه مسلمان درباره مفهوم و محدوده آزادي، تحوّل مفهوم آن در فلسفه سياسي اسلام و نظريات برخي فيلسوفان قديم، مانند فارابي، خواجه نصيرالدّين طوسي و فلاسفه معاصر، همچون: استا مطهّري، علاّمه محمّدتقي جعفري و آيت الله محمّدتقي مصباح يزدي را مي‌خوانيم. در فصل سوم از بخش اوّل، تحليلي اسلامي از مفهوم آزادي ارائه شده و مؤلّفه‌هاي مهّم آزادي سياسي، تقسيم آزادي سياسي بر اساس رفتار سياسي و حقوق اساسي مردم و تشکل‌هاي سياسي بيان مي‌شود. بخش دوم به مباني آزادي در فلسفه سياسي اسلام مي‌پردازد. نگارنده در فصل اوّل از اين بخش، مباني آزادي در فلسفه سياسي ليبراليسم و مباني انسان‌شناسي، هستي شناسي و معرفت شناسي آن را شرح مي‌دهد. وي در همين زمينه مباني حقوقي و اخلاقي آن را در نظام هاي فلسفي و سياسي غرب و اسلام مقايسه و تفاوت آزادي در اسلام و نظام ليبراليستي را تبيين مي‌کند. بخش سوم به قلمرو و محدوده آزادي در نظام سياسي اسلام اختصاص دارد. در اين بخش ابتدا محدوده آزادي در فلسفه سياسي ليبراليسم مطرح شده و آزاد بودن افراد جامعه تا هنگامي که به حقوق ديگران تجاوز نشود و آن ها شکايتي از فرد يا گروه خاصّي نداشته باشند، ارزيابي شده و ارتباط ميان آزادي و منافع و امنيت جامعه و امنيت ملّي، تحليل مي‌شود. نويسنده در فصل دوم از بخش سوم، قلمرو آزادي در اسلام، فلسفه سياسي و مصاديق آن را ذکر مي‌کند. رابطه اختيار انسان با آزادي او، مفهوم آزادي بيان و عقيده و مباني آن در اسلام، از ديگر مندرجات اين نوشتار محسوب مي‌شود، که نگارنده با استفاده از ادلّه قرآني، روايي و عقلي، آن ها را واکاوي مي‌کند.

‫آدمي از ابتداي خلقت تاکنون، همواره در انتظار برپايي جامعه آرماني يا مدينه فاضله بوده است. منظور از مدينه فاضله بر اساس آموزه‌هاي ديني، ايجاد نوعي شرايط اجتماعي است که وصول آدمي به سعادت واقعي و قرب الهي را به آساني ميسر سازد. در اين راستا، پژوهش حاضر به بررسي ويژگي‌هاي مدينه فاضله از ديدگاه اسلام، و مقايسه آن با مسايلي که در فلسفه سياسي دانشمندان مسلمان و غيرمسلمان پيرامون اين موضوع آمده، پرداخته است. بر اساس آن‌چه از آيات قرآن کريم و روايات معصومين(ع) استفاده مي‌شود تحقق مدينه فاضله در آخرالزمان، امري حتمي است. در آموزه‌هاي اسلامي به ويژگي‌هاي خاصي هم براي اين جامعه آرماني اشاره شده که در ساير جوامع آرماني يافت نمي‌شود، و ارکان آن نيز شامل قانون، حاکم و مردم مي‌باشد. از سوي انديشمندان غربي مانند نيچه، جيام، توين بي، هگل و کارل مارکس نيز در زمينه مدينه فاضله ديدگاه‌هايي ارايه گرديده که در اين رساله بررسي شده است. علاوه بر آن، از سوي انديشمندان سياسي مسلمان هم ديدگاه‌هايي در زمينه ارکان و ويژگي‌هاي مدينه فاضله مطرح گرديده است؛ در اين زمينه، فارابي، ابن سينا و خواجه نصيرالدين طوسي به مباحثي همچون خداشناسي، انسان‌شناسي، غايت‌شناسي، و نيز وظايف و شرايط حاکم در مدينه فاضله پرداخته‌اند. از ميان فيلسوفان غربي، افرادي مانند افلا طون، ماکياولي و توماس هابز به ترسيم جامعه آرماني پرداخته‌اند؛ در جامعه‌اي که ماکياولي به تصوير مي‌کشد، از اصول، مباني سياسي، انسان‌شناسي، اخلاق، ارکان، و ويژگي‌هايي مثل اومانيسم، ناسيوناليسم و سکولاريسم سخن گفته شده است. همچنين در نظريه هابز، که از ارکان اصلي سياست سخن به ميان آمده، تصريح مي‌گردد که آدميان در آرمان‌شهر به حکم طبيعت برابرند؛ او همچنين به مباحثي مانند ضرورت دولت و حاکم، قرارداد اجتماعي، وظا يف حاکم، قانون خوب، آزادي اتباع، مالکيت مردم و مواردي همچون سکولاريسم پرداخته است.