جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از میان تفاسیر متنوع قانون طبیعی، پرطرفدارترین آنها عبارتست از اينكه «قانون طبیعی، فرمانهای عقل عملی دربارة رفتارهای اختیاری بشر در همة زمینها و زمانهاست که بشر با اطاعت از آنها به خوشبختی همیشگی دست می¬یابد». آموزة قانون طبیعی در دورة جدید دستخوش دو خوانش متضاد تجربه¬گرا و عقلگرا قرار گرفت. مراد از «عقل» در اندیشة عقلگرایی دورة جدید، عقل حسابگر بود که عقلگرایان آن را ابزاری برای رسیدن به آرزوهای مادی و غیرمادی (اخلاقی) خویش میدانستند. سه فیلسوف عقلگرای عصر روشنگری که در آن زمان بیش از دیگران دربارة آموزة قانون طبیعی بحث و نظر داشته‌اند، عبارتند از: منتسکیو، روسو و کانت. در این مقاله پس از بیان گزارشی مختصر از مباحث و نظريات آنها در مورد قانون طبیعی، به ارزیابی اين ديدگاهها بترتيب ذيل پرداخته شده است. در گفتار نخست، منتسکیو با طرح يك افسانة¬ خودساخته معتقد است كه پیروی از میل طبیعی، بشر را به خوشبختی میرساند. این پیروی در نگاه او، مفاد قانون طبیعی است. مهمترین نقد بر نظریة قانون طبیعی منتسکیو آنست که او قانون طبیعی را با «قانون طبیعت» خلط کرده است. در گفتار دوم، روسو برخلاف منتسکیو، اعتقاد دارد كه قانون طبیعی مبتنی بر عقل نیست، بلکه در غرایز و احساسات بشر ریشه دارد. اشكال اساسي اين ديدگاه، نگرش مادی روسو به طبیعت بشر است و همين باعث شده که انسان در نظر او، در سطح یک حیوان فروكاسته شود. سرانجام، در گفتار سوم به بررسي انتقادی قانون طبیعی در اندیشة کانت پرداخته شده است. بنظر وي، قانون طبیعی با قانون طبیعت تفاوت دارد. كانت بر این باور است که ماهیت قانون طبیعی دو ویژگی دارد: جهانشمولی (کلیت) و درونی (باطنی) بودن. با اینهمه، او هیچیک از مصادیق قانون طبیعی را بیان نکرده و در ارائة تبييني كامل براي این آموزه موفق نبوده است. این ناکامی ريشه در نظام معرفتیِ فلسفة کانت دارد که بر مبناي آن، عقل عملی و فرامين آن (يا همان قانون طبيعي) را بايد غیرمستدل و غیرقابل اعتماد دانست. كانت معتقد است مباحث مربوط به امور غیرمادی و حتی جواهر مادی، مباحثی جدلی هستند، و نه برهانی. روش تحقیق در این نوشتار، همانند هر مطالعة انتقادی دیگر، روش ترکیبی نقلی ـ عقلی است. در این روش، ابتدا ديدگاههاي اين سه فیلسوف عقلگرای دورة جدید دربارة قانون طبیعی نقل شده و سپس بکمک برهان و استدلال عقلی، بررسي و ارزيابي شده است.

ترجمه ماشینی : فلسفه شوپنهاور، در نگاه اول به زیبایی گرد شده، پس از تحلیل، خود را به عنوان عرصه مخفی دو جهان بینی متضاد نشان می دهد. تحلیل حاضر این تعارض را با رویارویی شوپنهاور به عنوان «شاگردی از نوع کانت» با شوپنهاور به عنوان «همکار سابق گوته در نظریه رنگ» بررسی می‌کند. در اینجا این دو بر سر مسائل عمیقی که انقلاب علمی قرن هفدهم به طور اجتناب ناپذیری پیش روی ما قرار داده است، ملاقات می کنند: سطح مناسبی برای درک طبیعت چیست؟ پایه و اساس مناسب برای یک اخلاق سازگار چیست؟ چگونه (اگر اصلا) می توان به یک تصور واحد از جهانی که توسط علم مدرن شکسته شده است رسید؟ در این مطالعه عمیق، روشن نوشته شده، انسانی و عالمانه، تاریخ جریان های فلسفی با تاریخ علم، با تاریخ ایده ها به طور کلی، و (برای روشن کردن بخش های مرتبط از زندگی نامه شوپنهاور و محیط فکری و اجتماعی) با تاریخ آلمان آمیخته می شود. هم. این تحلیل، در عین اینکه از ادبیات علمی بهره می برد، اساساً مبتنی بر تحقیقات اصیل در میان آثار گردآوری شده شوپنهاور، کانت و گوته است که با همه تنوع فلسفی، علمی و ادبی آنها در نظر گرفته شده است.

ترجمه ماشینی : این پایان نامه برخی از آثار و مضامین اصلی ژان ژاک روسو را در پرتو بحث های اخیر با محوریت اشکال سوبژکتیویته در مدرنیته لیبرال بازنگری می کند. روسو متفکری لیبرال نیست به این معنا که عاملیت سیاسی کامل را بر روی فرد سرمایه گذاری می کند. با این حال، او با سنت لیبرال در ترویج خود به استثنای امر اجتماعی در تعدادی از آثار مشترک است. از سوی دیگر، چارچوب کاملاً سیاسی روسو در به رسمیت شناختن ماهیت صرفاً عمومی مشروعیت جامعه‌گرایانه است - اراده عمومی که از همه شهروندان انتظار می‌رود ابراز کنند و با آن مطابقت کنند. استدلال می شود که دوگانگی مشخص شده در آثار روسو بین موقعیت سوژه و شهروند در درک کامل پتانسیل یک دیدگاه بازسازی کننده از سوبژکتیویته ناکام است. این دیدگاه بازسازی مبتنی بر پتانسیل آشتی فردی و اجتماعی شدن است. این آشتی دو شاخه دارد. در وهله اول، سوژه هر گونه وضعیت ایده آلیستی یا متعالی را از دست می دهد، آگاهی، شناخت، دانش و سایر پارامترهای حیاتی تعریف از خود متمرکز می شود. ثانیاً، ذهنیت در امتداد خطوط رابطه ای به عنوان بین الاذهانی بازسازی می شود. در این فرآیند، حقیقت از قطعیت سطحی به زندگی فروتن تر در محیط معاملاتی حوزه اجتماعی تنزل می یابد که اقدامات، اشکال و اعمال روزانه را سازماندهی و هماهنگ می کند. آثار روسو صراحتاً سازماندهی مجدد بین الاذهانی ذهنیت را به رسمیت نمی شناسند. با این حال، آنها در فرآیند تلاش برای تعریف موضوع یا زندگی اجتماعی بر اساس مقوله ایده آلیستی خودبودن یا مقوله عملی اجتماع، از میدان تنش عبور می کنند. نقاط مرجع اصالت و خودمختاری در کنار هم قرار می‌گیرند تا نشان دهند که آن نظریه‌های بازسازی‌کننده که برخی از تفکرات کنونی را هدایت می‌کنند می‌توانند در بازنگری مفهوم روسو از ذهنیت به معنای کامل‌تر مفید باشند. این کامل بودن بیشتر، بُعدی از عدم قطعیت را می‌افزاید، زیرا با تقابل مستقیم آثار روایی و زندگی‌نامه‌ای روسو و آثار نظام‌مند و فلسفی او حاصل می‌شود. اعترافات به‌عنوان اثری که در آن تلاش برای توصیف اصالت فوراً از جایگاه امر واقعی در زبان ناکام می‌شود، تجدید نظر می‌شود. با این حال، امر واقعی نمی تواند جز در زبان ظاهر شود. از نظر روسو، خود هویتی تمامیت جوهر دارد و بلافاصله درک می شود. این بی واسطه‌گی همان چیزی است که زبان مبهم می‌کند، اما از طریق بازسازی حضور خود در خود قابل بازیابی نیست. در عوض، سوژه باید مدیون تشخیص هویت خود توسط دیگری باشد. این بدهکاری باید بیشتر به عنوان شناخت دیگری بیان شود، که شناخت در هسته زبان قابل شناسایی است و از آگاهی عمدی، از جمله خودآگاهی جدایی ناپذیر است. دیالوگ ها محصول بحران سوژه ای است که به خاطر باج گیری و به دام افتادن کامل آن در شبکه های یک توطئه عینیت می یابد. سوژه از وضعیت منحصر به فرد خود به عنوان تنها هدف این نظام بازنمایی جهانی فضیلت دارد. این واقعیتی است که توطئه به آن توجه می کند، اما هرگز نمی تواند به طور کامل به آن دست یابد. با این وجود، قدرت سازنده توطئه نمی‌تواند خود واقعی را که تلاش می‌کند خود را به‌صورت غیرمشتق‌آمیز به‌عنوان حقیقتی که توسط دروغ‌ها نادرست معرفی شده است، از بین ببرد. متن وعده می دهد که موضوع را به عنوان حضور - به عنوان حقیقت - ارائه دهد، اما شکست می خورد. این شکست تا آنجا ثمربخش است که مدلی از فهم را که هم با تجربه خود از توطئه شده علیه سوژه هماهنگ شده است، ارائه می دهد که نمی تواند در نهایت نه توطئه گران و نه موضوعی را که آن گفتمان ساخته است شناسایی کند. تلاش سوژه برای آزمایش توطئه و نشان دادن خود به عنوان تنها موضوع کاملاً بررسی شده هرگز نمی تواند تمام شود. آنچه در پی می آید بررسی، مکاشفه و تفسیر بی پایان، جابجایی حقیقت به دور از هستی شناسی، و تمرکززدایی موضوع از حضور به زمان، یا چارچوب های زمانی متعدد است.

اندیشه‌های روسو تقریباً‌ بر تمام فیلسوفان بزرگ پس از او تاثیرگذار بوده‌است، اما صاحبنظران متفق‌القول هستند که بیشترین و مهم‌ترین تاثیر او را می‌توان در آثار کانت دید. کانت در فلسفه اخلاق، فلسفه سیاسی و اجتماعی و نیز نقد متافیزیک تحت تاثیر افکار روسو قرار دارد. برداشت کانت از ماهیت انسان و همچنین مفهومِ اراده خودآیین که از مبانی مهم فلسفه اخلاق کانت است، ریشه در ایده اراده عمومی مطرح شده توسط روسو در قرارداد اجتماعی دارد. روسو نه‌تنها بر محتوای اندیشه اخلاقی کانت تاثیرگذار بود، بلکه تاثیر او را حتی در زبان و سبکِ نگارشِ کانت نیز می‌توان دید. خواندن آثار روسو، کانت را متقاعد کرد که متافیزیک به طور بالقوه با اخلاق عملی خصومت دارد و آنجا که عقل نمی‌تواند نتیجه‌ای داشته باشد، بهتر است به متافیزیک اجازه دهیم تا از نیازهای عملی پیروی کند. همچنین گفته‌ّهای روسو در امیل و نیز در هلوئیز جدید در شکل‌گیری اندیشه اخلاقی کانت نقش داشته‌است. در مقاله حاضر به بررسی جایگاه روسو در تکوین فلسفه اخلاق کانت می‌پردازیم.

این پایان نامه به یکی از مباحث عقاید اسلامی ، وآن حکومت امام مهدی # در سوره های قرآن کریم می پردازد ، زیرا آنچه که ما از این متون که به دوران ظهور اشاره می کند استفاده مى کنیم بیانگر ویژگی های حکومت مهدوی است ، واین دولت مصداق روشن یکی از مهمترین اهداف الهی بعثت پیامبران است. این تحقیق به مسأله مربوط به حکومت امام مهدی # و خصوصیات آن از نگاه تفاسیر فریقین در سوره های القصص و الزخرف پرداخت است. از نوآورى هاى این تحقیق این است که به موضوع امام مهدی # در سوره های القصص و الزخرف ، به طور گسترده و به صورت مقایسه ای بین مفسران شیعه واهل سنت ،مورد بحث قرار گرفته است. رویکرد دنبال شدهبه عنوان روش تحقیق، یک رویکرد تحلیلی و توصیفی مقایسه ای است. این تحقیق در ابتدا شامل مفاهیم کلی است ، فصل دوم در مورد حضور امام مهدی # در سوره القصص و الزخرف وفصل سوم در مورد حکومت امام مهدی و ویژگی های آن در سوره های القصص و الزخرف پرداخته شد. مهمترین نتایج این بحث این است که آیه ی شصت ویکم در سوره زخرف عقیده مهدویت را مورد تأکید قرار داده است، وظهور امام موعود را امرى مسلّم مى داند . یکی از مهمترین ویژگی های اجتماعی ، سیاسی و اقتصادی حکومت مهدی حاکمیت صالحین و برقراری عدالت مى باشد، و اینکه حکومت مهدى# حکومت جهانی است که شرق و غرب را در اختیار خواهد داشت ، عدالت را بر قرار و توحید را احیا می کند ، قدرتمندان و فراعنه رانابورد کرده و با سخاوت ، سعادت ، رفاه و امنیت متمایز می باشد.

قرآن کریم دربردارندهی حقایق عمیق عالم پنهان برای عالم مادی و محسوس است که نیل به آنها نیازمند تفسیر است. قرآن از آغازین روز نزول با روشهای مختلفی ازجمله: روایی، عرفانی، اجتهادی، ادبی و قرآن به قرآن تفسیر شده است. بر اساس قرآن و احادیث معتبر، رسول گرامی اسلام صلیالله علیه و آله و سلم و معصومین علیهمالسلام عالمترین و آگاهترین افراد به تفسیر کل قرآن هستند. تنها راه دستیابی و بهرهمندی از منبع سرشار علوم معصومین علیهمالسلام مراجعه به احادیث ایشان است. لذا یکی از شیوههای کهن تفسیر قرآن کریم تفسیر روایی است که همزمان با نزول وحی پا به عرصهی وجود نهاده و بر پایهی روایات صادره از ناحیهی معصومان علیهمالسلام شکلگرفته است؛ اما ازآنجاییکه روایات طی قرون متمادی دستخوش تغییراتی همچون تصحیف، تحریف، جعل و نقل به معنا شدهاند. درنتیجه اعتماد به این روایات تفسیری منسوب به معصومین علیهمالسلام بدون بررسی علمی امکانپذیر نیست. از طرفی کتاب های تفسیر روایی ازجمله البرهان و نورالثقلین گردآمده از احادیث تفسیری معصومان تنها به جمعآوری و نقل آنها پرداختهشده است. در این پژوهش سوره قصص با هشتادوهشت آیه و بالغبر دویست و چهلوهفت حدیث در قالب بیان معصومین علیهمالسلام موردمطالعه و تفسیر روایی قرار گرفت. پیکربندی این طرح در قالب چهار فصل که هرکدام به مباحث و آنها نیز به گفتارهایی تقسیم میشوند، ارائهشده است. در مبحث اول و دوم از فصل اول طی دوازده گفتار به کلیات و مفاهیم طرح پرداختهشده و در مبحث سوم طی چهار گفتار نگاه کلی به سورهی قصص و معرفی آن پرداختهشده است. در ادامه غرض و مفاد آن و نیز فضیلت خواندن آن ارائهشده است. فصل دوم در قالب دو مبحث که رویهم هشت گفتار را تشکیل میدهد، داستان مفصل حضرت موسی علیهالسلام را از دوران قبل از تولد تا زمان پیروزی مورد بررسی قرار میدهد. در این فصل حمایت الهی از حضرت موسی علیهالسلام، حفظ جان و نجات آن جناب، بعثت ایشان و بهطورکلی پیروزی جبهه حق را بازگو میکند. فصل سوم نیز که شامل دو مبحث میباشد در نُه گفتار به بهانههای مشرکین و کفار مکه و پاسخ قاطع قرآن به آنها میپردازد. در فصل چهارم که سه مبحث را به خود اختصاص داده، به حمایت الهی از رسول خدا و تحقق وعدهی خداوندی و سرانجامِ پرستش خدای یگانه پرداختهشده است. در این تحقیق ابتدا آیهای از قرآن آورده شده و واژههای مهم و مؤثر آن با مراجعه به لغتنامههای معتبر ریشهیابی و ترجمهشدهاند. پسازآن روایات دستهبندیشده و زیر آیات مربوط قرار دادهشدهاند. همه روایات حدیثشناسی و گونههای حدیثی آنها نیز تعیینشدهاند. در مواردی احادیث مورد فقه الحدیث و نقدالحدیثی قرارگرفتهاند. آیاتی که حدیثی ذیل آنان نقل نشده، تنها با نظر مفسران تفسیر شده است. دامنهی مطالعاتی در این تحقیق محدود به تفاسیر مبنا نبوده بلکهبا مراجعه به حدود سی تفسیر اعم از قدیم و جدید، شیعه و سنی، فارسی و عربی و تجزیهوتحلیل نظرات آنان و تعدیل آراء آنها با رأی نگارنده تفسیری روان و قابلقبول مبتنی بر احادیث معصومین علیهمالسلام ارائهشده است. در این طرح برای فهم بهتر قرآن، آیات به قسمتهایی تقسیمشده و تفسیر هر قسمت ذیل آن آورده شده است. در پایان امیدوارم این تلاش های نگارنده مورد پسند و رضایت خداوند متعال و حضرات معصومین علیهمالسلام قرارگرفته باشد.

ترجمه ماشینی : مونتن به طور گسترده ای به عنوان یکی از مهم ترین شکاکان قرن شانزدهم در نظر گرفته شده است. با این حال، اگر مقالات او را به عنوان یک کل در نظر بگیریم، معلوم می شود که او بیشتر یک متفکر شکاک مانند سقراط یا آگوستین مقدس است تا پیرونیستی مانند سکستوس امپریکوس. او بیشتر به شکاکیت آکادمیک نزدیک است تا به شکاکیت مطلق پیرونیسم. این تز ادعا می کند که علیرغم اکثر تحقیقات مدرن، بزرگترین بدهی مونتن به منابع باستانی به سقراط، افلاطون، سیسرو، سنت پل، سنت آگوستین و پلوتارک است تا سکستوس امپیریکوس. من استدلال می کنم که مونتن با تمایز بین شکاکیت آکادمیک و پیرونی آشنا بود و جست و جوی او برای حقیقت به این معنا بود که او بیشتر با سقراط و سنت آگوستین میل داشت تا سکستوس امپریکوس یا پیرو. او قضاوت خود را بیشتر به تعلیق نینداخت: برعکس، او آن را در هر موقعیتی اعمال می کرد. سنت مسیحی نشانی مهم‌تر از آنچه در ابتدا در مقالات مونتن تصور می‌شد بر جای گذاشت. این بازنگری در شک مونتن منجر به ارزیابی مجدد جنبه‌های مختلف سنت شک‌گرایانه از دوران باستان می‌شود. در این پایان نامه من نشان می دهم که شک مونتن تا حدی با حضور شکاکیت در سنت یهودی-مسیحی، عهد عتیق و در سنت پل، لاکتانتیوس و آگوستین قدیس شکل گرفته است. جریان‌های قدرتمند شک‌گرایی در سنت‌های مختلف در قرون وسطی نفوذ کردند و اگرچه وجود آنها تأیید شده است، اما بدهی احتمالی آنها به دوران باستان یونانی-رومی و تأثیر آنها در بازیابی و انتقال شک‌گرایی در اوایل دوره مدرن هنوز نیاز به بررسی بیشتر دارد. من استدلال می کنم که در بحران شکاک اوایل دوره مدرن، نوشته های سکستوس ممکن است به این بحران دامن بزند، اما آنها آن را آغاز نکردند. من ادعا می کنم که احیای Sextus Empiricus بیشتر یک نتیجه بود تا یک علت بحران شک. با توجه به اینکه شک گرایی بخش اساسی از کل مقالات است، می توان گفت که مونتن بخش مهمی از بحران شک بود، اما شک او توسط سکستوس شکل نگرفت. من در این پایان نامه اصالت مونتن و پیچیدگی اندیشه او را ارائه می کنم، و اگرچه گاهی پیگیری آن دشوار است، دیدگاه او کاملا هماهنگ و منسجم است. مونتن ایده های بسیاری را که پیش از او رفته بودند، در نظر گرفت، گاهی آنها را دنبال می کرد، گاهی راه خودش را می گرفت. مونتنی به امکان دانش واقعی معتقد بود، حتی اگر به سنت سقراط و آگوستین، از دستیابی به آن در زندگی یک نفر ناامید بود. مونتن شکاکی بود که به وجود حقیقت اعتقاد داشت و آن حقیقت را از طریق مقاله جستجو می کرد.

گام نخست برای فهم صحیح کتاب آسمانی قرآن و درک درست از مفاهیم آن، شناخت معنای دقیق واژگان است. برخی واژگان به کار رفته در قرآن تکامد هستند. از سویی دیگر کلماتی درمتن قرآن وجود دارد که تحت عنوان کلمه غریب (مشکل) بیان شده‌اند و منظور از آن‌ها همان کلماتی است که افراد آشنا به زبان عربی به سادگی معنای آن را درنمی‌یابند. این واژه‌ها به دلایلی نظیر سابقه‌ی ذهنی و تحولات احتمالی در زبان و ... مشکل و پیچیده جلوه کرده ‌است؛ از این رو می‌توان گفت که غریب بودن برخی واژه‌ها امری نسبی است. هدف از این پژوهش که به روش تحلیلی توصیفی صورت گرفته، یافتن معنای صحیح ومنطقی برای چنین واژگانی است که در«سوره قصص» آمده تا با بررسی ترجمه‌ی آن‌ها در معاجم کهن و اولیه و همچنین در برخی تفاسیر مد نظر این پژوهـش، در نهایت ترجمه‌های دقیق برای آن واژگان ارائه دهیم. دستاوردهای پژوهش بیانگر آن است که: اغلب مفسران روش معنایی را در ترجمه‌ی این واژگان تک‌کاربرد داشته‌اند. برخی از ایشان از ترجمه واژگان تکامد صرف نظر کرده‌اند وبه آوردن عین کلمه در ترجمه اکتفا نموده‌اند و می‌توان گفت نقش آن کلمات را مد نظر نگرفته‌اند. در برخی موارد نیز مفسران علی رغم تلاش برای بیان نمودن معنایی واضح برای چنین واژگانی با توجه به کاربرد آن‌ها در جمله نتوانسته‌اند معنای صحیح که معادل واژه تکامد باشد بیابند. برخی نیز به تبیین معنای واضحی برای این کلمات دست یافته و معنای آن واژگان را برای خواننده روشن نموده‌اند. واژگان تکامد در تقسیم‌بندی به سه صورت: فعل و اسم (با ریشه‌‌ی ثلاثی و یا ریشه‌ی رباعی) و حرف و اداوات بیان گردیده‌اند که در «سوره قصص» از این بین یک مورد تکامد حرفی به‌کار رفته (ویکَأنّ ،ویکَأنّه/82) و هشت مورد مابقی اسمی و فعلی می‌باشند.

بهره‌گیری از مبانی انسان‌شناختی قرآنی برای علوم انسانی در تولید علم دینی، نقش اساسی دارد. نظریه‌های مختلف معرفتی و علمی، بر اساس مبانی هستی‌شناختی، انسان‌شناختی، معرفت-شناختی، روش‌شناختی و... بیان گردیده است. علوم انسانی بر پیش‌فرض‌های انسان‌شناختی خاصی استوار است و نظریه‌هایی که در این علوم پیشنهاد می‌شود مستقیم یا غیرمستقیم مبتنی بر این پیش-فرض‌ها است. بر این اساس، جهت‌گیری دیدگاه‌ها و نظریات یک شخصیت علمی به مبانی انسان-شناختی او وابسته و در ارتباط است. به طوری که تغییر در مبانی و پیش‌فرض‌های او موجب تغییر در نظریه‌های وی خواهد شد. یکی از نظریات مهم در حوزه‌ی علوم اجتماعی و سیاسی نظریه قرارداد اجتماعی است که با رویکردهای مختلفی از سوی اندیشمندانی همچون توماس هابز، جان لاک و ژان ژاک روسو ارائه گردیده است. هر یک از دانشمندان مذکور در ارائه نظریه خود دارای مبانی و پیش‌فرض‌های انسان‌شناسانه‌ای هستند که نیازمند تحلیل و بررسی می‌باشند. مسأله اصلی در این تحقیق آن است که اولاً مبانی انسان‌شناختی هابز، لاک و روسو چیست و چه تأثیری در نظریه‌ی ‌قرارداد اجتماعی آن‌ها دارد و ثانیاً اگر مبانی انسان‌شناختی آن‌ها را تغییر داده و به جای آن-ها مبانی انسان‌شناختی قرآنی را قرار دهیم چه تغییری در محتوای نظریه قرارداد اجتماعی پدید می-آید؟ علاوه بر این آیا می‌توان با کاربست مبانی انسان‌شناختی قرآنی در نظریه قرارداد اجتماعی به نظریه قرارداد اجتماعی با رویکرد اسلامی دست یافت؟ هابز، لاک و روسو نگاه های متفاوتی به انسان دارند و نظریه پردازی آنها در حوزه قرارداد اجتماعی مبتنی بر همین برداشت آنها از انسان است. با تغییر در مبانی انسان‌شناختی آن‌ها و جایگزین کردن مبانی انسان‌شناختی قرآنی در نظریه تغییراتی پدید می‌آید و نظریه جدید مبتنی بر وحی حاصل خواهد شد. از جمله اینکه که انسان‌ها برای حفظ و تعالی امور مادی و معنوی خود و همچنین تضمین سعادت خویش با قرار اجتماعی قدرت را در اختیار فردی قرار می‌دهند که نسبت به وضع قوانین صالح و سازگار با موازین دینی و الهی و هم‌سو با فطرت انسانی از سایر انسان‌ها آگاه‌تر است و با ایجاد زمینه رشد انسان‌ها فطرت ملکوتی آن‌ها را به فعلیت می‌رساند. این تحقیق بر اساس روش توصیفی- تحلیلی با استناد به منابع کتابخانه‌ای نگاشته شده است.