جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

معاد به معنای رستاخیز دربردارنده اصولی چون وجود جهان و نشئه دیگری غیر از عالم مادی و همچنین حساب و کتاب نسبت به فضایل و رفتار آدمی است.اعتقاد به معاد و سرایی دیگر و بازگشت و رستاخیز انسان، یکی از اصول اولیه آموزه‌های تربیتی همه ادیان الهی و از مهمترین مبانی پذیرش اصول اخلاقی و حرکت در مسیر فضایل اخلاقی است.همچنین آموزه‌های اخلاقی بخش وسیعی از معارف قرآن را به خود اختصاص داده است، این آموزه‌ها برخاسته ازعوامل و انگیزه‌های متعددی است؛ که برخی، صرفاً برخاسته از ندای درونی وجدان آدمی و برخی دیگربرخاسته از خداباوری و خودشناسی می باشد. آن چه در این رساله مورد مداقّه واقع شده است؛ آن دسته از آموزه های اخلاقی است کهیا مستقیماً منبعث از باور به معاد و روز جزاست و یا این که معادباوری موکّد برخی از آنهاست. در این نوشتار با تمسک به آیات غنی قرآن و مراجعه به روایات تفسیری ائمه معصومین 3، تلاش شده است تا به تحلیل و بررسی الزامات اخلاقی برخاسته از ایمان به معاد و نقش کاربردی آن در اکمال و تعالی اخلاق فردی و اجتماعی انسان پرداخته شود تا نقش برجسته ایمان به معاد در تربیت و تزکیه نفس انسان که در نهایت التزام عملی را به دنبال خواهد داشت کاملاً مشخص شود. گردآوری اطلاعات در پژوهش حاضر از طریق اسناد کتابخانه ای انجام پذیرفته و روش آن آمیزه ای از وصف و تحلیل است.کلیدواژه: الزامات اخلاقی، ایمان به معاد، قرآن کریم

ملاصدرا علاوه بر استوار نمودن نظرات حکمی خود بر پایه اصول عقلی، در آثار خود به کرات به آیات و روایات استناد نموده است. وی معرفت قیامت و سایر اصول آخرت را وابسته به متابعت از شریعت می‌داند. این پایان‌نامه به منظور آگاهی از میزان تأثیر قرآن و حدیث در معرفت ملاصدرا از معاد و تطابق آراء فلسفی وی با آیات و روایات تدوین شده است. در این تحقیق پس از بیان معاد از منظر قرآن و روایات، آراء صدرا و استشهاد وی به آیات و احادیث مورد بررسی قرار گرفته است. ملاصدرا معاد جسمانی مورد نظر شرع را برهانی نموده و معتقد است حشر انسان با عین همین بدن دنیوی است. منظور از عینیت در قرآن، عینیت صورت است نه ماده . اما مخالفان ملاصدرا حشر انسان را با همین بدن مادی و عنصری دانسته‌اند.

در این پژوهش مسئله معاد از دیدگاه قرآن و عهدین مورد بررسی قرار گرفته است اصل مسئله معاد مورد اتفاق تمام ادیان و شرایع آسمانی بوده و تنها جزئیات مسئله معاد مورد اختلاف است. در کتب مقدس یهود و مسیحیت بسیار کوتاه در مورد چگونگی معاد و کیفیت پاداش و عذاب و نیز چگونگی حشر انسانها بحث به میان آمده است .مسئله احیاء اموات و نیز مسئله بهشت و جهنم تقریباً بیشترین بحث را در کتب عهدین به خود اختصاص داده است . بر خلاف کتب عهدین در قرآن هم مسئله اصل و اثبات معاد و هم پرداختن به جزئیات بصورت گسترده مورد بررسی قرار گرفته است . در این رساله در حد امکان و به صورت مبسوط مسائل مربوط به معاد در قرآن و عهدین بحث گردیده است. کلید واژگان: معاد، عهد عتیق، عهد جدید، قرآن.

---

---

‫اين رساله از يك مقدمه ودو بخش ويك خاتمه تشكيل شده است، بخش اوّل شامل سه فصل مى‏باشد. در فصل اوّل معنى لغوى واصطلاحى واژه‏هاى كليدى چون تعليم، تربيت، برزخ، معاد و... مورد بحث وبررسى قرار گرفته است. در فصل دوم جايگاه واهميت وضرورت تعليم وتربيت در قرآن وروايات وزندگى مشخص گرديده است ودر فصل سوم روشهاى تربتى چون تبشير وتشويق، انذار وتنبيه وتذكر وجايگاه آنها وموارد استفاده از آنها بررسى شده است واينكه هر يك از اين روشها در چه موقعيتى وبراى چه كسانى ودر چه مرحله‏اى از تربيت مورد استفاده قرار مى‏گيرند. اما بخش دوم شامل بيست ودو فصل مى‏باشد وفصل اوّل، عقيده به معاد در دورانهاى مختلف از اقوام باستانى وبعد از آن وعقيده به معاد در ميان اديان بزرگى چون دين مسيح ويهود وزرتشت وغيره مورد بحث قرار گرفته است ودر مورد اعتقادات آنان كه با خرافات آميخته شده ونكات تربيتى از عقايد آنان، مطالبى بيان شده است. در فصل دوم آثار تربيتى اعتقاد به معاد بررسى گرديده وحدود سيزده مورد از آثار تربيتى اين اعتقاد بيان شده است وهمچنين نكات ضد تربيتى عدم اعتقاد به معاد وانكار آن را در چندين مورد بيان نموده‏ايم. در فصل سوم نكاتى در مورد مرگ آورده شده است كه به طور كامل سؤالات به وجود آمده در مورد مرگ را پاسخ مى‏دهد ودرباره مسأله حتمى بودن وعمومى بودن ونيستى نبودن مرگ وعلتهاى ترس از مرگ ونكات تربيتى آن وفوايد مرگ واثرات ياد مرگ صحبت شده است. در باقى مانده فصلهاى اين بخش آثار تربيتى اعتقاد به هر كدام از قبر، سؤال قبر، فشار قبر، برزخ، ميزان، بهشت وجهنم و... ذكر شده است ودر هر كدام از اين آثار تربيتى از آيات شريفه وروايات وكتابهاى اعتقادى وتربيتى كمك گرفته‏ايم. سپس در خاتمه رساله نتيجه گرفته‏ايم كه مسأله معاد به جهت آثار فراوان تربيتى آن، اينقدر زياد در قرآن مورد تأكيد قرار گرفته است وگرنه صرف يك مسأله اعتقادى براى اعتقاد به آن، تنها يك ياد وآيه كفايت مى‏كرد ونيازى به نزديك به هزار وچهارصد آيه نيست. پس اين كثرت آيات براى اين مسأله، نشانه آن است كه علاوه بر جنبه‏هاى اعتقادى، جنبه‏هاى تربيتى معاد بيشتر مورد توجه بوده است.

---

‫«نگاهی به حشر و معاد از منظر قرآن با تأکید بر تفسیر المیزان» موضوع این پژوهش است که با مبنای قرآنی نگاشته شده است. با دقت در قرآن درمی یابیم همه شبهات منکران معاد عدم العلم به معاد است نه علم به عدم آن. با وجود استبعاد و استنکار منکران معاد، حکمت خدا و عدل الهی در کنار قدرت و علم نامتناهی او ضرورت معاد را اثبات می نماید. از اولین مراحل قیامت حشر موجودات است، بر اساس آیه «وَ حَشَرْناهُمْ فَلَمْ نُغادِرْ مِنْهُمْ أَحَداً» تک تک افراد انسان و طبق آیه «يا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ أَ لَمْ يَأْتِكُمْ رُسُلٌ مِنْكُمْ يَقُصُّونَ عَلَيْكُمْ آياتي‏ وَ يُنْذِرُونَكُمْ لِقاءَ يَوْمِكُمْ هذا» همه افراد جن با بروز قیامت برانگیخته می شوند ولی حشر حیوانات، جمادات و نباتات مورد اختلاف است. از آن جهت که برخی آیات مانند «إِنَّهُ يَبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ يُعيدُه» اعاده و بازگشت همه هستی را به خدا می داند و ظاهرِ بازگشت، پس از برچیده شدن نظام کنونی حاکم بر دنیاست؛ بُعدی در حشر همه موجودات از حیث وجودی نمی ماند. به طور عادی سالیان سال از مرگ دنیوی موجودات تا محشر می گذرد، موجودات از مرگ دنیوی خود تا آغاز قیامت و برپایی صحنه محشر در عالم برزخ هستند. مراد ازعالم برزخ، عالم پس از دنیا و قبل از قیامت است و گاهی از آن به عالم قبر تعبیر می شود. در هنگام وقوع قیامت؛ نظام کنونی با حفظ تمام هویت خود به نظام اخروی تبدیل می گردد. به عبارتی با نفخ صور اول همگان می میرند و نظام کنونی از بین می رود و با نفخ صور دوم همگان زنده می شوند و در میان دو نفخه نظام کنونی به نظام اخروی تبدیل می گردد. در آن نظام جدید همه موجودات به لحاظ حقیقت و هویت، عینِ موجود دنیوی خویش و به لحاظ بدن و قالب، مثل موجود دنیوی خود هستند. چون همه چیز به سوی خدا باز می گردد، باید عامل وحدت موجود دنیوی با موجود اخروی در همه موجودات وجود داشته باشد. ظاهراً عامل وحدت «وجه الله» و تجلّی خدا در موجودات است «فَأَيْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ» و این تجلّی خداست که در همه حال حتی با برچیده شدن نظام کنونی ثابت است « كُلُّ شَيْ‏ءٍ هالِكٌ إِلاَّ وَجْهَهُ». واژگان کلیدی : انسان، حشر، معاد، وجه الله، شهادت، قبر، قیامت، روح، بدن، تبدیل

معاد يكى از مهم‏ ترين اصول اعتقادى است كه بيشترين آيات قرآنى را پس از توحيد به خود اختصاص داده و اين حاكى از اهميت فوق‏ العاده ايمان به معاد است. چنين ايمانى ضامن اجراى قوانين الهى است. از آنجا كه ايجاد شبهه و تضعيف باورهاى دينى مردم به‏ منزله تلاش براى درهم شكستن يكى از اركان مهم دين است، لازم مى‏ نمايد تا در زمينه تقويت بنيه اعتقادى جوانان، هر چند مختصر، بداهت و ترديدناپذير بودن معاد با روشى قرآنى و از خود قرآن، بررسى و تبيين شود. قرآن كريم گاهى معاد را امرى ترديدناپذير مى‏ داند و گاهى در پاسخ به بهانه‏ گيرى‏ ها و واكنش‏ هاى منفى منكران معاد، با بيان و پاسخى روشن، معاد را بديهى مى‏ داند. در اين تحقيق، ضمن استخراج عناوين مربوط از قرآن، آياتى هم كه حاكى از آن عناوين است، به شيوه‏ اى مطلوب و نو، تنظيم و دسته‏ بندى شده و علاوه بر استفاده از بيانات مفسران، به نقد و بررسى برخى نظريات آنان نيز پرداخته شده است.