جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«جُنُودُ السَّماوَاتِ والْأَرْضِ»، یکی از عبارات ظریف قرآنی است که از قدرت لایزال حضرت حق سخن می‌گوید، عبارتی که در عین اجمال، سرشار از معانی عمیق و مفاهیم جمیل است، اما کمتر کسی به بررسی موضوع جنود الهی و طبقه‌بندی آنها پرداخته است. یکی از زیباترین آیات قرآنی که توجه بسیاری از علاقمندان و مفسران را در همین رابطه به خود جذب نموده، آیات نورانی 4 و 7 سوره مبارکه فتح است که از وجود جنود الهی خبر می‌دهد «وَلِلَّهِ جُنُودُ السَّماوَاتِ والْأَرْضِ» این آیات انسان طالب حقیقت را به سیر در آفاق و انفس دعوت می‌نماید تا مصادیق متعدد جنود السموات و الارض را یافته و با دیده عقل، عظمت جهان هستی و آفریدگار آن را با عمق وجود درک و لمس نماید. این عبارت قرآنی به رغم ایجاز و اختصار، حاوی محتوایی عمیق و گستره‌ای وسیع است، اما به قدر تاب و ظرفیت عقول بشری می‌توان این لشکریان و جنود الهی را احصاء و طبقه‌بندی و برخی از مصادیق آن را بر شمرد و برخی از خصوصیات و ویژگی‌های آنها را تبیین نمود.دامنه جنود الهی، نه تنها موجودات ماوراء طبیعی، بلکه نمونه‌ها و مصادیقی از این جنود در عالم ماده و احوالات عارض بر انسان را شامل می‌شود، همچنین قبض و بسط‌های طبیعی و روانی عارض بر طبیعت و انسان را در برمی‌گیرد.این پژوهش می‌کوشد تا با دسته بندی مخلوقات بر اساس رویت‌‌پذیری و عدم رویت‌پذیری از سویی، و جاندار و بی‌جان بودن مخلوقات از سوی دیگر، نوعی طبقه‌بندی از جنود الله در آسمان‌ها و زمین به دست دهد و علاوه بر این، مصادیقی از هریک از این دسته‌ها برشمرده و به مأموریت آنها اشاره داشته باشد. سعی بر آن رفته است تا ویژگی هریک از این طبقات نیز مورد اشاره واقع گردد و در مجموع مقایسه‌ای بین جنود الهی و جنود غیر الهی صورت پذیرد.

در معناشناسی حوزه‌ای با تحلیل نسبت‌های صرفی، نحوی، هم‌نشینی و جانشینی در مورد واژگان کانونی می‌توان میدان‌های معنایی وابسته به آن واژه کلیدی را بهدست آورد و به معنای موردنظر متکلم رسید. ازجمله واژگان کانونی قرآنی که حوزه معنایی وسیعی را در قرآن به خود اختصاص داده است، واژه وحیاست.با تحلیل معناشناختی وحی، اطلاعاتی فراتر از معنای لغوی و آنچه تاکنون مفسران به آن توجه کرده‌اند بهدست می‌آید. در این نگاه، ما وحی را فرآیندی فرا بشری و عمومی می‌یابیم که گیرنده این وحی، تنها انبیا نمی‌باشند همان‌طور که ارسال آن منحصر به خداوندنیستهرچند بخشی از تکلم خدا را با بشر شاملمی‌شود؛اما دراین‌بین، فرآیند وحی کتابی از همه پیچیده‌تر و مرموزتر است که شناخت عمق آن جز در سایه چنین تحلیلی امکان‌پذیر نیست.کلیدواژه‌ها: معناشناسی وحی، جانشین‌های وحی، هم‌نشین‌هایوحی، مقابل‌های وحی، فرآیند وحی، وحی گفتاری، وحی معنایی.

بصيرت به عنوان ابزار تشخيص حقيقت و ضروري هدايت، از واژگان كليدي در فهم معارف قرآن به شمار مي‌آيد. استفاده از روش معناشناسي با بررسي روابط بينامتني (روابط هم‌نشيني، جانشيني و سياق) و روابط مفهومي (تقابل معنايي، شمول معنايي و ...) واژة بصيرت در نظام معنايي قرآن، تبيين مي‌سازد كه بصيرت به معناي شناختي مبتني بر معيارهاي ديني است كه داراي مؤلفه‌هاي شرطي چون تقوا، تذكر، تعقل، عبرت‌آموزي است وبينش دقيق و دانش عميق (فهم)، توانايي تشخيص حق از باطل (تمييز) و التزام عملي به باور قلبي از مؤلفه‌هاي ماهوي اين واژه به شمار مي‌آيند. همچنين ترسيم ميدان‌هاي معناشناسي بصيرت در قرآن كريم به كشف لايه‌هاي دروني بصيرت منجر مي‌شود و آشكار مي‌كند كه بصيرت در بعضي از لايه‌هاي معنايي مترادف عقل، حكمت، نور و فرقان است و سبب مي‌شود تا انسان با بينايي قلبي ناشي از علم حضوري و يا حصولي، واقعيت وجودي خويش را درك كند و با انتخاب خداوند يكتا و دنباله‌‌روي از هاديان الهي، به توحيد ناب «بصيرت توحيدي» و غايت خلقت «لقاء الله» دست يابد.

چکیده:به دلیل پرورش یافتن امام علی (ع) در خانه ی وحی و نبوت و مشاهده نزول آیات قرآنی وگردآوری و تنظیم قرآن توسط ایشان و پیوند و همراهی امام (ع) با قرآن، طبیعی است که مفاهیم و اصول قرآن در افکار و عقاید حضرت (ع) منعکس گردد و ایشان ترجمان پژواک قرآن برای امت اسلامی باشد به طوری که گفته می شود: «علی (ع) قرآن ناطقی است که کلمات الهی در قرآن صامت را شرح و تفسیر می دهد» و از اینجاست که مشخص می شود در حقیقت نهج البلاغه تفسیر و توضیح قرآن کریم است.از جمله صنایع بلاغی که در سراسر نهج البلاغه برای رسایی منظور و مفهوم و درک صحیح و درست منظور به کار رفته است بهره گیری حضرت از مثل های متفاوت، متنوّع و پرجاذبه است که در انتقال مفاهیم کلامی، نقش مهمی دارد. از آن جا که مَثَل ها به خاطر رسایی معنا در انتقال درست فکر و اندیشه ی گوینده به مخاطب نقش اساسی و مهمی را ایفا می کنند محقق در این پژوهش استخراج و شناخت مَثَل های سائر و غیر سائر زبان عربی که در نهج البلاغه آمده و تطبیق آن با امثال قرآنی و بیشتر معادل یابی مفهومی آن در زبان فارسی و عربی را مد نظر داشته و در این مسیر گام برداشته است. در این راه سعی شده با کمک تفاسیر قرآنی و شرح های مشهور نهج البلاغه میزان تأثیر پذیری نهج البلاغه از قرآن مشخص گردد. نتیجه به دست آمده از این پژوهش این است که با وجود مشترکات لفظی زیادی که میان قرآن و نهج البلاغه وجود دارد بیشتر امثال نهج البلاغه از لحاظ محتوایی و معنایی با امثال قرآنی مطابقت می یابند و همه ی مشترکات لفظی نهج البلاغه با قرآن را نمی توان تحت عنوان مَثَل به حساب آورد. کلمات کلیدی: 1- مَثَل

با وجود به اینکه موضوع تحقیق، تحلیل و نقد فلسفی جسمانی بودن بدن مثالی از دیدگاه ملاصدراست ولی بیان این نکته لازم است که اصل بدن مثالی از دیدگاه حکما و عرفا و متکلمان (مگر عده قلیلی از آنها) پذیرفته شده است ولی در نحوه وجود آن اختلاف دارند. از دیدگاه حکمت متعالیه و صدرالمتالهین بدن با تمام انحاء وجودی آن ظل نفس می‌باشد، به تبع آن بدن مثالی ظهور و نمود نفس است. از دیدگاه ملاصدرا بدن مثالی بدنی است مجرده از ماده ولی واجد بعضی از عوارض ماده است و بمراتب لطیف‌تر از بدن مادیست و میزان درک و شعور آن بسیار بالاست، بلکه عین درک و شعور است. ملاصدرا جسمانی بودن نشئه ثانی رابه صورت اعم و بدن مثالی را بصورت اخص با ارائه 7 اصل اساسی در آثار خود (که از جهت کمیت با هم اختلاف دارند) اثبات کرده است. اصل حرکت جوهری و اصل تجرد قوه خیال دو اصل اساسی و تاسیسی هستند که آخوند بواسطه آنها دیدگاه خود را تبیین کرده است. از بیان ایشان فهمیده می‌شود که حیثیت و اقتضاء بدن مثالی با عالم مثال یکی است. در ضمن برخی ازآیات و روایاتی که بدن مثال را تبیین می‌کند، بررسی شده. انتقاد و اشکال عده‌ای از حکما، مبنی بر روحانی بودن بدن مثالی و اخروی ملاصدرا آورده شده و جواب آنها هم ذکر شده، به این صورت که با توجه به اصولی که ملاصدرا در آثار خود تبیین کرده است، جسمانی بودن بدن مثالی و اخروی، نتیجه طبیعی آن اصول است و فهم درست آن انسان را به جسمانی بودن نشئه ثانی بصورت عمومی راهنمایی می‌کند.

با توجه به اینکه یکی از اهداف خلقت انسان، رسیدن او به مقام قرب‌الهی است. وخداوند که خالق و اولین مربی انسان است برای تربیت انسان و رسیدن او به کمال، از بهترین و کارآمدترین روش‌ها برای نیل به مقصود استفاده کرده است، که یکی از این روش‌ها تبشیر و انذار است که بارها در قرآن رسولان خود را به عنوان مبشّر و منذر معرفی می‌کند. تبشیر به معنای مژده دادن و شادکردن است و انذار به معنای خبری است همراه با ترسانیدن، امّا سوال اصلی ما در این نوشتار این است که بر اساس آموزه‌های دینی مبانی و آثار تربیتی تقدم تبشیر بر انذار چیست؟ اما لازم است قبل از ورود به این بحثاز تقدم تبشیر بر انذار بر یکدیگر مقداری بحث کرد که آیا اصلاً بحث تقدمی در کار هست یا خیر؟ کما اینکه عده‌ای از مفسرین بر این عقیده هستند که تعادل بین آن‌ها مانند دو کفّه ترازو باید حفظ شود. و الّا موجب غرور یا یأس و ناامیدی در متربی می‌گردد. در اینکه هر دو عامل برای رسیدن به هدف لازم و ضروری هستند بحثی نیست. بحث اصلی در این است که در یک شرایط کاملاً مساوی کدامیک بر دیگری مقدم است. که در این نوشتار با توجه به متون تفاسیر موجود به چهار نظریهازبرخی از مفسرین پرداخته شده است. نظریه اول: تقدم تبشیر بر انذار و نظریه دوم: بهره‌گیری یکسان از تبشیر و انذار و نظریه سوم: نسبی بودن تقدم تبشیر بر انذار یا بالعکس و نظریه چهارم: تقدم تبشیر بر انذار که در ادامه ادّله این نظریه‌ها و نقد برخی از آن‌ها پرداخته شده و در نهایت به نتایج و آثار تربیتی تقدم تبشیر بر انذار وجمع‌بندی و نتیجه‌گیری پرداخته شده است.

در حوزه مباحث کلامی در بحث نبوت انبیا?بحث عصمت از جایگاه ویژه‌ا‌‌ی برخوردار است. چون غرض از بعثت انبیا?تکامل و سعادت بشر است و این هدف بدون عصمت انبیا ? محقق نمی‌گردد. عصمت انبیا ? با دلایل عقلی و نقلی به اثبات رسیده است. اما در این میان آیاتی وجود دارد که ظاهر آنها با مسئله عصمت سازگاری ندارد و این امر موجب شده مخالفان عصمت آن را دستاویز خود قرار داده و در ظاهر مسائلی را به پیامبران از جمله به حضرت موسی ? نسبت دهند کهبا ساحت مقدس آن بزرگواران همخوانی ندارد. ازجمله قتل، خشم و غصب، خوف، نسیان، ذنب، توبه و... البته با وجود دلایل قطعی عصمت، این آیات نیازمند تفسیر و تاویل هستند. و لذا دفع شبهات از آیات، ضرورتی علمی است که نمی‌توان به راحتی از کنار آنها رد شد. این رساله در سه فصل، به شبهات عصمت حضرت موسی ? از طریق مفسرین و متکلمین و روایات پاسخ گفته و ضعف شبهات مخالفان عصمت را روشن نموده است. در بخش نخست این رساله، مباحثى همانند معنای عصمت، دلایل وجوب عصمت، منشأ عصمت، مراتب عصمت و... بررسی شده است. بخش دوم و سوم این نوشتار آیاتی از قرآن ذکر شده که همگی مربوط حضرت موسی ? است. این آیات دارای عناوینی هستند که برخی به ظاهر آنها تمسک جسته و شبهاتی را مطرح نموده‌اند. نوشتار حاضر ضمن بررسی شبهات از طریق مفسرین و متکلمین و روایات به آنها پاسخ گفته است. و این شبهات را مردود دانسته و عصمت را برای حضرت موسی? ثابت می داند.

شیوه زیستن و نحوه‌ی تعامل با محیط اطراف، یکی از مطالب مهم مورد بحث در بین محققین می‌باشد. سبک زندگی انسان با توجه به اعتقادات و نوع نگرش او به جهان هستی، دستخوش تغییرات و تحولات فراوانی گردیده است. اساساًفایده باور به گزاره‌های دینی در زندگی انسان، یکی از مسایل اصلی است که هر فرد دینداری در پی یافتن آن است. با این وجود انسان، همواره به دنبال زندگی همراه با تعالی و پیشرفت بوده است اما چون غالباً مبانی فکری غیرصحیحی داشته، نتوانسته است به هدف خود در زندگی همراه با متعالی شدن دست یابد. ما در این تحقیق اثرات اعتقاد به توحید افعالی الهی را در روش و سبک زندگی انسان‌ها از منظر آیات الهی مورد بررسی قرار دادیم. به نظر می‌رسد بهره‌گیری از دیدگاه موحدانه در نحوه زیستن و سبک زندگی اسلامی از نظر بشر امروزی ـ حتی در بسیاری از جوامع اسلامی ـ مورد غفلت قرار گرفته است. از سوی دیگر چون خداوند متعال خالق و مالک و آگاه به زوایای وجودی مخلوقین خود است ما رابطه بین اعتقاد به توحید افعالی و سبک زندگی را از منظر قرآن کریم که کلام الهی است مورد کنکاش قرار داده‌ایم. این پژوهش که از نوع تحقیقات توصیفی و همچنین میان رشته‌ای و تطبیقی است، هدفش ایجاد معرفت دقیقی از توحید افعالی الهی همراه با عمق بخشیدن به این معرفت در وجود خود و عمل بر طبق تعالیم الهی است تا بتوان با بوجود آمدن شناخت و طرز تفکری صحیح و ایجاد افق فکری وسیع‌تر نسبت به مسائل دنیوی، جریان زندگی را در مسیر صحیحی قرار داد. نتایج این تحقیق و پیاده نمودن آن در درون خود آثار فراوانی در تعالی بخشی به شیوه‌ی زندگی انسان خواهد داشت. نتایج و یافته‌هایی مانند اینکه اعتقاد و باور به مفهوم توحید افعالی می‌تواند انسان را در ایجاد بینش صحیح از زندگی و عمق بخشیدن به آن و ایجاد مفاهیمی همچون صبر، توکل، عدم ترس از فقر و مرگ و... یاری دهد.

وحی که در قرآن کریم بارها مورد تبیین واقع شده و ایمان به آن برای هر مسلمانی فراهم کننده زمینه صحیح اعتقادی در سایر أبعاد دین مبین اسلام است یکی از مسائل مهم در حوزه قرآنپژوهی و نگاه عمیق از نظر کلامی و اعتقادی مبحث خطاپذیری یا ناپذیری وحی در مکتب تشیع وتسنن است. طبری از اهل سنت، مستقیم و غیر مستقیم در بیانات تفسیری و روایی خود وحی نبوی در مرحله ابلاغ آن را به خطاپذیری متهم کرده و در حقیقت مسیر وحی که نبوت است را به آفت خطا و فراموشی متهم کرده است.این نوشته ناچیز به دنبال این است که بینش غلط و غلط انداز اهل سنت را با شاخصه های اصلی وحی، با مبحث خصیصه های ذاتی وحی، با نبوت و عصمت انبیا در تضاد آشکار از منظر فریقین بداند لذا در این نوشته کوشش می شود به این نتیجه رسید که تبیین صحیح از نبوت و سایر اعتقادات دین اسلام مرهون برداشت و تفسیر صحیح و دقیق از وحی الاهی با تمام شئون و ابعاد آن است. و وحیامتناع ذاتی از قبول خطا را در خود دارد چرا که پدیده ای واقع نماست و صحنه واقعیّت هیچ گاه مختلط به خطا و سایر اشتباهات نمی شود وحی در نگاه اهل سنت که غالب آنها معتقد به خطاپذیری آن هستند مورد نقد و ارزیابی این نوشته واقع شده است وقتی قرآن تمام شئون نبوت را محصول وحی ربانی و الاهی می داند و سرچشمه وحی را خدا با صفت «حق» بودن ترسیم می کند نتیجه این می شود که وحی خودش بخودی خود نشئه حق است و چطور حق بذاته باطل پذیر بشود. اهل سنت فراموش کرده اند که وقتی پیامبر در ابلاغ وحی سلطه پذیر شیطان بشود اعتماد و اطمینان به صحت سایر ابعاد اعتقادی متزلزل می شود و دین از اساس بر پایه شک و احتمال و تردید بنا می شود و سایر شئون دین در معرض انحراف و تغییر واقع می شود. این که پیامبر در نگاه اهل سنت یک بشر است و بشر همواره در معرض خطا و فراموشی است دیدی بسیار اشتباه به نبوت و وحی است غافل از این که بشری است که فعل و تقریر و قول او از مصدر و منبع وحی الاهی و ربوبی تغذیه شده است.

چکیده ندارد.