جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فصل اول بررسی مطلب از دیدگاه مفسرین و با استفاده از آیات قرآن و روایات رسیده می‌باشد. در این فصل به بیان آیات مربوط به اسرا و معراج در قرآن، تفاسیر مربوطه به این آیات و همچنین بیان روایات رسیده و حدیث مفصل معراج و جایگاه حضرت علی (ع) در حدیث معراج پرداخته شده است . فصل دوم تحت عنوان بررسی کیفیت معراج و اقوال گوناگون پیرامون آن از دیدگاه متکلمین می‌باشد. یکی از مهمترین بحثهای عنوان شده در ارتباط با معراج، کیفیت معراج می‌باشد به این معنی که آیا معراج جسمانی بوده یا خیر و آرا گوناگون و اختلاف‌نظر فراوانی در این باره وجود دارد. بطور کلی می‌توان این نظرات را تحت عنوان 4 گروه دسته‌بندی کرد. گروهی معتقدند که معراج در عالم رویا به وقوع پیوسته و دلایلی از حدیث و برداشتهای خاصی که از برخی آیات قرآن دارند برای مدعای خود آورده‌اند قول دوم مربوط به کسانی است که معراج را روحانی تلقی کرده‌اند و معتقدند که بدن شریف پیامبر اکرم (ص) مدخلیتی در این امر نداشت گروهی معتقد به معراج جسمانی روحانی هستند اما این گروه نیز خود به دو گروه تقسیم می‌شوند، گروه اول معتقدند که سیر پیامبر اکرک از مسجدالحرام تا مسجدالاقصی و از آنجا که آسمانها با همین بدن خاکی بوده است و دسته دوم معتقدند که از مسجدالحرام تا مسجدالاقصی صورت پذیرفته است . اکثر متکلمین قول به اسرا و معراج جسمانی روحانی را پذیرفته‌اند. در این فصل به نقد و برررسی آرا و گوناگون در این زمینه پرداخته شده است . فصل سوم بررسی مسئله از دیدگاه حکمای الهی می‌باشد ما در این فصل از دیدگاه شیخ‌الحکما ابوعلی سینا به عنوان حکیم سبزواری به عنوان حکیم متاله سود جسته‌ایم، ابوعلی سینا رساله کوچک و مختصری با عنوان معراجیه دارند که در آنجا به بررسی مطلب پرداخته‌اند و ایشان از معتقدین به معراج روحانی یا عقلی می‌باشند، حاج ملا هادی سبزواری نیز مانند اکثر مفسرین و متکلمین و عرفای اسلامی قول به معراج جسمانی را پذیرفته‌اند. فصل چهارم رساله مربوط به بررسی معراج از دیدگاه عرفای اسلامی می‌باشد، عرفای اسلامی نیز همانند سایر طبقات فرهنگی اسلامی به بحث و اظهارنظر پیرامون مسئله معراج پیامبر اکرم (ص) پرداخته‌اند و در بعضی مباحث مربوط به آن با سایرین متفق‌القولند و در بعضی جنبه‌های آن دیدگاههای مخصوص به خود دارند. از آنجا که نظر حکمای متالهه نظیر ملاصدرا، حکیم سبزواری (در برخی از آثارشان) و همچنین حکیم اشراقی شیخ شهاب‌الدین سهروردی در این باب بسیار نزدیک به مشرب عرفانی می‌باشد در این فصل از نظرات این بزرگان نیز بهره جسته‌ایم. البته بحث معراج از دیدگاه عرفا بسیار گسترده می‌باشد بگونه‌ای که خود به تنهایی می‌تواند موضوع یک رساله تحقیقی قرار گیرد، اما از آنجا که در این تحقیق بعننوان بخشی از آن قرار گرفته بطور اجمالی اظهارات برخی از این گروه را مورد بررسی قرار می‌دهیم. عناوینی که تحت این سر فصل مورد بررسی قرار گرفته‌اند عبارتند از کیفیت معراج پیامبر اکرم (ص) از دیدگاه عرفا، نیز به نو به خود در این مبحث مهم به اظهارنظر پرداخته‌اند، مطلب بعدی مشهودات پیامبر اکرم (ص) در شب معراج می‌باشد و بیان و توجیهی که عرفا در این مورد دارند، بررسی عوالم وجود و سیر حضرت در این عوامل که در مورد نظر عرفا می‌باشد مبحث دیگر این فصل است و بالاخره بررسی مقام قاب‌قوسین و مقام او ادنی از دیدگاه ایشان آخرین مطلب این سر فصل می‌باشد. در خاتمه به بیان هدف معراج پیامبر اکرم (ص) و دست‌آورد معراج پرداخته شده است .

یکی از مسائل مهم فلسفی، تبیین نحوه ارتباط عین و ذهن یا به عبارت دیگر چگونگی رابطه مدرک و مدرک می‌باشد. این مسئله پس از ارائه نظریات کانت در باب شناسائی و انقلاب کپرنیکی وی در باب معرفت عمق بیشتری یافت . کانت با بیان اینکه آدمی (مدرک ) تنها قادر به شناخت پدیداری است که پس از گذر از صور ما تقدم احساس و مقولات ما تقدم فاهمه به ادراک در می‌آید، شناخت حقیقت و نفس‌الامر را غیرممکن دانسته و با نارواشمردن ادعای فلسفه در شناخت حقیقت به آن فرمان توقف می‌دهد. مدتی پس از اینکه کانت به فلسفه فرمان توقف داد، هگل با یافتن تناقض موجود در (فرضیه شی نفسه) کانتی، تلاش نمود تا رسالت عظیم فلسفه که به اعتقاد وی، غلبه بر تضاد عین و ذهن است ، را به انجام رسانده و با فرو ریختن حائل میان عین و ذهن (مدرک و مدرک ) شناخت حقیقت را معتبر سازد. وی از طریق دستگاه فلسفی خود نشان می‌دهد که مدرک و مدرک هر دو رویه یک حقیقت واحد هستند، بدین معنی که عین (مدرک ) چیزی جز تجلیات ذهن (مدرک ) نیست . البته با یادآوری اینکه در اینجا منظور هگل روح یا ذهن کلی است ، فلسفه وی از زمره ایدئالیسم عینی را به خود می‌گیرد. در میان حکماء اسلامی نیز، صدرالمتالهین با اعتقاد به اصل وحدت عاقل و معقول و تعمیم آن به همه مراتب ادراک ، وحدت مدرک و مدرک را مستدول می‌نماید. در این مقاله ما تلاش خواهیم نمود پس از بیان تطبیقی آراء این دو فیلسوف درباره وحدت مدرک و مدرک ، وجوه اشتراک و اختلاف این دو نظریه را استنتاج نمائیم.

فلسفه یونانی به مثابه دوره ای از ادوارچند گانه فلسفى یعنى باستان، قرون وسطى، جدید و معاصر مهمترین حوزهفکری دوره باستان و سرآغار تاریخ تفکر غربی وچه بسا بواسطه داشتن صورت اندیشه- بطور کلى شروع تاریخ فلسفه به شمار مى آید. افلاطون بعنوان مهمترین اندیشمند این عصر، در اوج شکوه و شکوفایی فلسفه یونانى، مهمترین فیلسوف این بخش مهم دوره باستان به شمار آمده و همچون هر متفکر دیگرى بى بهره از تاریخ و زمان خود نیست و در رویکرد به گذشته مى بینیم که گامى مهم درکاشت تخم مابعدالطبیعه برداشته است. یس افلاطون و یونان رابطه اى مهم و قابل بررسى را داشته و در ارتباطبا هم بس شایان اهمیت اند. یونان، سرزمینى سرشار از اسطوره ها است. برای تبیین هر پدیده ای مرجعى نمادین و رمز آلود برایآن قائل شده و با تفکر اسطوره ای عالم را تفسیر و تبیین مى کردند. تفکر اسطوره ای بخشاعظمى از سنتهای فکری عصر باستان، بخصوص ، یونان و سنن پیشاافلاطونی را تشکیل می دهد.

چکیده ندارد.

عنوان این پایان‌نامه "بررسی قوه خیال از دیدگاه ابن‌سینا و ملاصدرا" است ، در آن آرا و نظرات دو فیلسوف نامدار و عظیم‌الشان جهان اسلام درباره قوه خیال مورد بررسی و تطبیق قرار گرفته است . قوه خیال یکی از قوای مدرکه باطنی نفس در انسان است که تجرد آن مورد اختلاف این دو شخصیت برجسته، بی‌نظیر و صاحب مکتب در فلسفه اسلامی واقع شده است . استاد شهید مرتضی مطهری درباره ابن‌سینا، رئیس مکتب مشاء می‌گوید: (بوعلی حسین‌بن‌عبدالله ابن‌سینا اعجوبه دهر و نادره روزگار شناختش یک عمر و شناساندنش کتابی بسیار قطور می‌خواهد) و درباره ملاصدرا بنیان‌گذار و قهرمان حکمت متعالیه گفته است : (محمدبن‌ابراهیم قوامی‌شیرازی معروف به ملاصدرا و صدرالمتالمین حکیم الهی و فیلسوف رباین بی‌نظیری [است ] که حکمت الهی را وارد مرحله جدیدی کرد) ابن‌سینا مانند فلاسفه قبلی در مجموع ارا و نظرات خود بر مادی بودن قوه خیال و سایر قوای باطنی نفس در انسان معتقد شده و استدلال نموده است ، اگر چه در کتاب المباحثات خود در مادی بودن آن تشکیک نموده و بر تجردش دلیل آورده است . ولی صدرالمتالهین معتقد است قوه خیال و سایر قوای باطنی نفس در انسان مجرد از ماده‌اند و بر تجرد آن دلایل و براهین زیادی اقامه کرده و نیز به تمامی دلایل شیخ‌الرئیس و جمهور مبنی بر مادی بودن قوه خیال، پاسخ داده است اثبات تجرد قوه خیال از لحاظ "معرفه‌النفس " و "معادشناسی" دارای اهمیت فوق‌العاده‌ای است و درباه هر یک از آن دو نتایج و فواید مهمی را در پی دارد و مبنای حل بسیاری از مسایل در این دو موضوع اساسی است . این پایان‌نامه در سه فصل تدوین یافته است : فصل اول، تعاریف و کلیات است و جایگاه ویژه قوه خیال را تبیین می‌کند. فصل دوم، به دلایل مادی و مجرد بودن قوه خیال اختصاص دارد و دلایل ابن‌سینا را در مادی بودن قوه خیال به همراه پاسخ ملاصدرا و دلایل صدرا را در تجرد آن بیان می‌کند. فصل سوم، برخی از نتایج و فواید تجرد قوه خیال را در دو بعد "معرفه‌النفس فلسفی" و "معادشناسی" یادآرود می‌شود و اهمیت آنها را بیان می‌کند و نیز به برخی از معضلات و مشکلاتی که اعتقاد به مادی بودن قوه خیال در انسان‌شناسی و معاد جسمانی در پی دارد اشاره دارد.

متنی که در پیشروی دارید، شامل دو قسمتعمده است . مقدمه‌ای کوتاه از نگارنده که به بررسی مسئله خدا در قرآن و فلسفه اسلامی می‌پردازد و قسمتدوم ترجمه کتاب"مسئله خدا، دیروز و امروز". کتابحاضر مجموعه سخنرانیهای جان‌کورتنی ماری فیلسوفتومائی‌نو استکه به افتخار قدیستوماسمور در زمستان 1962 میلادی در دانشگاه ییل آمریکا ایراد کرده است . وی که در اصل استاد دانشگاه ووداستاکمری‌لند است . در آن زمان استاد مهمان گروه فلسفه دانشگاه ییل بوده و در سه سخنرانی به موشکافی موضوعی می‌پردازد که در جهان معاصر بعد از توقفی چند قرنی باز به طور جدی مطرح شده است . او در این کتاببا دقت ، مابعدالطبیعه و حکمتتومائی نو را با افکار برخی متفکران اگزیستانسیالیست ، [هیدگر] تلفیق کرده است . نویسنده مقاله بحثرا از ریشه آن در عهد عتیق شروع کرده و از خلال کلماتآباء کلیسا و قدیستوماسآکوئینی به عصر جدید که انکار خدا توسط مادیگرایی نواست ، رسیده است . جان‌کوتنی ماری تفسیر روشن و موشکافانه‌ای از خدا، الحاد و بی‌خدایی از متن کتابمقدسارائه داده و با این تفسیر به طور برجسته جریان بی‌خدایی معاصر را تحلیل کرده است . همچنین با استادی در صدد طرح این سوال برآمده استکه آیا بشر مابعد - تجدد پساز دستدادن اعتقاد به خدای موسی، اختیار و انسانیتخود را نیز از دستداده است ؟ در هر حال کتاب"مسئله خدا" از دیدگاهی فلسفی و لاهوتی به طرح و بررسی یکی از مهمترین و اساسی‌ترین مسائل بشری که از میثاق با آن درگیر بوده، می‌پردازد. از آنجا که کتابحاضر خطابه‌های درسی استاز ارجاعاتی که در کتبتحقیقی یافتمی‌شود، در آن خبری نیست ، بدین خاطر سعی کرده‌ام که این نقیصه را در تعلیقاتی که بر کتابزده‌ام جبران کنم.

اخلاق از ریشه خلق به معنای باطن و صفاتی که به رفتار و حالت انسان تعلق می گیرد ، است و در تعریف خلق آورده اند : ملکه ای بود نفس را مقتضی سهولت صدور فعلی ازو بی احتیاج به فکر و رویتی . علم اخلاق به منزله یک دانش دارای ارزش فراوانی است ، در آثار عالمان غربی و اسلامی به آن توجه فراوان گردیده است . اخلاق حرفه ای به عنوان شاخه ای از دانش اخلاق به بررسی تکالیف اخلاقی در یک حرفه و مسائل اخلاقی آن می پردازد و در تعریف حرفهآن را فعالیت معینی می دانند که موجب هدایت فرد به موقعیت تعیین شده همراه با اخلاق خاص است . اخلاق حرفه ای در سنت با محوریت انسان و انگیزه خدمت به دیگران در طول تاریخ متحول گردیده است ، به گونه ای که امروزه انسان در خدمت حرفه و به ابزاری در جهت اهداف صرفا مادی او تبدیل شده است . در نظامهای غربی مانند سودانگاری ، عدالت توزیعی ، آزادی فردی و تکلیف گرایی اخلاق زمینه رسیدن انسان به سعادت را فراهم می نماید ، اما سعادت در هر یک ا زاین نظامها به معنای خاصی تفسیر گردیده که با نظام اخلاقی اسلامی تباین دارد. در نظام اخلاق اسلامی ملاک نهایی و نهایت سعادت بشری ، الله است و انسان به عنوان خلیفه و جانشین الهی بر روی زمین ، محور توجهات اخلاقی است ، بدین معنا که خشنودی انسان و خدمت به او موجب رضایت و تقرب به خداوند می گردد ، لذا در نظام اخلاق اسلامی با توجه به ملاک نهایی در صدد هستیم تا با ارائه دستورالعملها و آئین نامه های اخلاقی در سطح حرفه و زندگی اجتماعی و همچنین با در نظر گرفتن پیشرفتهای مادی در جهت بهبود زندگی انسانها ، زمینه سعادت و کمال حقیقی بشر را فراهم آورد.

موضوع رساله مذکور که موسوم به برهان وجودی آنسلم و برهان صدیقین می‌باشد مشتمل بر پنج فصل می‌باشد که بعد از بیان نکاتی که در قالب روش و ابزار تحقیق و تاریخچه مختصری در مورد موضوع به ترتیب ذیل می‌باشد فصل اول به برهان صدیقین و وجه تسمیه و تاریخ آن اختصاص دارد و فصل دوم به شرح برهان آنسلم و مقدمات مربوطه و تقریرات و انتقادات حول آن می‌پردازد و در فصل سوم و چهارم، تقریرات برهان صدیقین از نظر ملاصدرا در کتب مختلف وی نظر شده و نظرگاههای افرادی همچون جوادی آملی محقق سبزواری و مصباح در آن بیان می‌گردد و نظر به اهمیتی که فلسفه علامه طباطبائی در زمان ما از نظر بیان فلسفه اسلامی بصورت یک مجموعه فلسفه مبنی بر حکمت متعالیه دارد. دیدگاه ایشان مطرح می‌شود. خلاصه در فصل پنجم عناصر مشترک و گوناگون این دو برهان از باب طرح نحوه قیاس و مقدمات با همراه یک نتیجه، بیان گشته و حسن و ختام محقق می‌گردد.

مکاتباتی در سالهای 1715 م. و 1716 م. بین "لایب نیتس " و "کلارک " واقع شده است که در آنها موضوعات مختلف فلسفی، کلامی و حتی فیزکی (مانند اندازه‌گیری نیرو) مورد بحث قرار گرفته است . مهمترین این موضوعات عبارتند از: اصل جهت کافی، اصل وحدت نامتمایزها، زمان و مکان، جبر و اختیار، رابطهء نفس و بدن، علم انسان به صور ذهنی و به اشیاء خارجی، علم خداوند به اشیاء، خدای رخنه پوش ، ماهیت معجزه و خلا. چنانکه مشاهده می‌شود، غالب موضوعات فلسفی و کلامی مطرح شده در مکاتبات بین این دو دانشمند موضوعاتی است که در فلسفهء اسلامی و خصوصا در فلسفهء صدرالمتالهین مورد بحث قرار گرفته‌اند. مقایسهء بین آراء و افکار فلاسفهء اسلامی و فلاسفهء غربی از فعالیتهای علمی جالب و لازمی است که برای آشکار کردن نقاط قوت و ضعف دو طرف بسیار مفید و در ارتقاء فلسفه بسیار موثر است . سوال در موضوعات فسلفهء مقایسه‌ای این است که نظرات و ادلهء دو طرف تا چه اندازه به هم نزدیکند. مشکل در این موضوعات تعیین مطالب مورد اتفاق و تشخیص موارد اختلاف و با این مقایسه‌ها ثمرهء تلاش و سعی دانشمندان دو طرف در طول قرنها مکمل یکدیگر و موجب ترقی و پیشرفت علم می‌گردد. در این رساله موضوعات فلسفی و کلامی مطرح شده در مکاتبات انتخاب و با آراء و نظرات صدرالمتالهین که موسس حکمت متعالیه در فلسفه اسلامی است ، مقایسه شده است و به عبارت دیگر از دیدگاه صدرالمتالهین بین لایب نیتس و کلارک در مکاتبات داوری انجام گرفته است و با این کار موارد اتفاق یا اختلاف نظر صدرالمتالهین با لایب نیتس و همچنین با کلارک مشخص شده است . برای تحقق این مهم ابتدا نظرات لایت نیتس ، کلارک و نیوتن را با استفاده از مکاتبات مذکور و دیگر آثارشان و با کمک آثار شارحین آنها به وضوح تبیین کرده‌ایم، سپس آراء صدرالمتالهین را از منابع دست اول استخراج کرده و توضیح داده‌ایم. در انتها با تجزیه، تحلیل و بیان لوازم نظرات دانشمندان مذکور و مقایسه و انطباق جزء به جزء آنها، بین لایب نیتس و کلارک از نظر صدرالمتالهین داوری کرده‌ایم، یعنی در هر یک از مطالب مورد بحث در مکاتبات ، مشخص کرده‌ایم که از نظر صدرالمتالهین، کدام یک از آن دو دانشمند نظر صحیحی ارائه کرده است .

نقد متافیزیک ویتگنشتاین متقدم از منظر علوم عقلی اسلامی نشان می دهد که اشتراک دیدگاه در مسائل متافیزیکی فراوانی وجود دارد و اختلاف دیدگاه ها ریشه در تفاوت پیشفرض های پایه ای در باب رابطه ذهن و عین دارد. در حالیکه ویتگنشتاین این رابطه را در وحدت صوری ذهن و عین می داند و میان صورت و ماده واقعیت ، قلمرو امکان خاص و قلمرو ضرورت ، نقش بیان کردن و نشان دادن زیان ، سمانتیک و سینتکس در منطق و زیان ، حوزه علم و حوزه فلسفه تمایز می گذارد و بدین سان تعریف جدیدی از فلسفه به مثابه فعالیت ارائه می کند در علوم عقلی اسلامی رابطه ذهن و عین از ناحیه ماده و مستند به واقع نمایی ذاتی معرفت است و این پیشفرض سبب شده که واژه معرفت مشترک معنوی تلقی شود و قلمرو های پیشگفته به یک معنا متعلق معرفت واقع گردند. لذا در حالیکه ویتگنشتاین معانی متافیزیکی را یاوه نمی داند بیان کردن آنرا ممتنع می داند اما در علوم عقلی اسلامی چنین محدودیتی دیده نمی شود . با پرداخت زیان شناسی نظری سازواری متخذ از مباحث زبانی مطروحه در علوم عقلی اسلامی می توان به نظامی نظری دست یافت که در چارچوب و جهتگیری عمومی ، با زبان شناسی نظری ویتگنشتاین متقدم تفاوت فاحشی ندارد هر چند در اثر اختلاف پیشفرض مذکور لاجرم تمایزهایی خواهد داشت . معرفت شناسی ، وجود شناسی و زبان شناسی در مبادی اولیه باید با یکدیگر متلائم باشند لذا بازخوانی نظریات در هر کدام از این حوزه ها با این هدف ضرورت دارد و باید در شمار اهداف بحث متافیزیکی قرار گیرد.