جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 174
بررسی کارکرد معنابخشی دین در اندیشه علامه طباطبایی
نویسنده:
قربان علمی، مریم چنگی آشتیانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
نیاز روحی انسان­ها به معنادار نگاه کردن به جهان و زندگی و فرار از بی­ معنایی، و نگاه به دین به ­عنوان عاملی برای معنادار کردن زندگی، افق جدیدی جهت شناخت هرچه بیشتر دین گشوده و رهیافتی جدید به­ نام رهیافت معنا به ­وجود آورده است. این رهیافت با ارائه تفسیری جدید از انسان و دین و ارتباط آن­ دو، معتقد است در شناخت انسان و دین‌ باید به همه ابعاد آن توجه داشت. یکی از ویژگی­ های انسان نیاز به معناست که تنها دین می­ تواند آن را برآورد. بر این اساس، مهم‌ترین کارکرد دین معنابخشی است. علامه طباطبایی که نگاهی درون­گرایانه به دین دارد، با به­ کارگیری استدلال­ های منطقی و عقلانی، تفسیری از دین و ابعاد گوناگون آن ارائه می­ دهد که به­ گونه ­ای با نظریه رهیافت معنا در توصیف و تبیین دین نزدیک است؛ چنان­که معنابخشی را مهمترین کارکرد دین می­ داند.
صفحات :
از صفحه 5 تا 25
تحلیلی فلسفی از مبنای انسان شناختی و انگیزش اخلاقی در اندیشۀ علامه طباطبایی
نویسنده:
محمدحسین مهدوی نژاد
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه پیام نور,
چکیده :
علامه طباطبایی به سه نوع اخلاق؛ یعنی اخلاق یونانی، اخلاق دینی، و اخلاق قرآنی پرداخته، تفاوت این سه مرتبه از اخلاق را در منبع انگیزش اخلاقی آنها جستجو می کند. هنگامی که مشوّق و عامل اساسی انسان برای انگیزه مند شدن نسبت به یک فعل اخلاقی، تحسین اجتماع، رسیدن به ثواب و ترس از عقاب اُخروی یا جلب محبت و رضای خداوند باشد، همه به نوعی با بحث منبع انگیزش در ارتباط است به طوری که با تغییر منبع انگیزش، نوع عمل اخلاقی نیز تغییر می کند. علامه برای هر دیدگاه یک انگیزۀ بیرونی را به عنوان پشتوانه انجام یک فعل اخلاقی معرفی می کند که این خود برخاسته از تلقی خاص از انسان است. وی بی آن که از دو دیدگاه نخست عدول کند بر اخلاق قرآنی تأکید می ورزد و بالاترین انگیزه برای افعال اخلاقی را حصول رضایت و محبت خداوند متعال می داند. از آن جا که نوع انسان شناسی، تعیّن بخش نوع اخلاق شناسی است، انسان در گرو اخلاق برآمده از قرآن نه تنها غیر خدا را اراده نمی کند، اصلاً نمی تواند غیر او را اراده کند. اخلاق قرآنی مبتنی بر محبت همراه با معرفت و اراده است. بر اساس نوعی انسان شناسی، انسان تمام عیار اخلاقی در ساحت معرفتی، حقیقت جو و در ساحت عاطفی، عشق ورز و در ساحت ارادی، خیرخواه است. علامه از میان این سه شاخص اخلاقی، بر حبّ به خدا جهت رسیدن به قرب او تأکید می ورزد و انگیزش های دیگر را مطلوب بالذّات تلقی نمی کند.در این نوشتار، پس از بیان مراتب اخلاقی در اندیشۀ علامه طباطبایی به تحلیل مبنای انسان شناسانه و تبیین انگیزش اخلاقی حاکم بر هر یک اشاره شده است و منبع انگیزش اخلاقی هر مرتبه مورد بررسی قرار گرفته است.
صفحات :
از صفحه 95 تا 108
مراتب فضیلت و اخلاق از منظر علامه طباطبایی
نویسنده:
عزیزالله افشار کرمانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: انجمن علوم قرآن و حدیث ایران,
چکیده :
علم اخلاق علم شناخت ارزش ها و ایجاد دگرگونی در زندگی انسان است به نحوی که زندگی اش توام با فضیلت باشد. علم اخلاق حد واسط میان علم عقاید و علم احکام است و میان این دو نوع معرفت ارتباط برقرار می کند به نحوی که رفتارهای اجتماعی، ظهور اخلاق و عقاید انسان است و خلقیات هر فرد، ظهور عقاید و آرمان های اوست. علامه طباطبایی اخلاق را دارای مراتب می داند و به سه نوع اخلاق معتقد است یعنی اخلاق عرفی، اخلاق عقلی و اخلاق عرفانی. اخلاق عرفی به عقل اجتماعی متکی است. اخلاق عقلی بر عقل برهانی تکیه دارد و اخلاق عرفانی بر شهود بنا می شود. سیر حیات اخلاقی هر فرد از اخلاق عرفی شروع می شود و می تواند به مرحله اخلاق عقلی و عرفانی ارتقا پیدا کند. این سه مرتبه از اخلاق درجات متفاوت از یک حقیقت واحدند و با یکدیگر قابل جمع اند و نسبت به هم در حکم ظاهر و باطن اند.
صفحات :
از صفحه 61 تا 78
بررسی انتقادی دیدگاه های معاصر درباره وابستگی اخلاق به دین
نویسنده:
حسین عسگرلو
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژه‌های اصلی :
چکیده :
چکیده: مساله ای که در این نوشتار مورد بررسی قرار گرفته است این است که آیا می توان اخلاق را به دین وابسته دانست؟ اگر جواب مثبت است دقیقا این گزاره چه معنایی دارد و اخلاق در چه محورهایی وابسته به دین است؟ چه دلایل قانع کننده ای برای این وابستگی در هر یک از این محورها وجود دارد؟ برای پاسخ به این مسأله پس از طرح مقدمات لازم که به بحث از معانی دین، اخلاق، وابستگی و پیش فرض های مساله می پردازد مساله در چهار محور مجزا مورد بررسی واقع می شود. در محور اول که درباره وابستگی زبان شناختی بحث شده این نتیجه حاصل شده که گرچه بنیان زبان اخلاق بر دین استوار نیست ولی در عین حال دین می تواند با تحولی که در موضوعات گزاره های اخلاقی ایجاد می کند به تحول اخلاق یاری رساند این مدعا در قالب برخی از مفاهیم دینی نشان داده شده است. در محور بعدی، وابستگی ثبوتی و وجودی اخلاق به دین مورد تحقیق قرار گرفته و این مساله مورد کنکاش قرار گرفته که آیا ثبوت ارزش های اخلاقی برای افعال گوناگون امری ذاتی است و نیاز به جاعل و شارع ندارد و یا اینکه باز در اینجا این دین و اراده تشریعی خداوند است که برای امور مختلف ارزش آفرینی می کند. تحقیق در این باب نیز نشانگر عدم وابستگی ثبوتی اخلاق به دین است و چنین وابستگی با اشکالات متعددی روبرو می گردد. مساله ای که در محور سوم مورد تحقیق قرار گرفته، مساله وابستگی معرفت شناختی اخلاق به دین است. در این محور برخلاف اندیشه سکولار که اخلاق را از نظر معرفتی کاملا مستقل از دین می داند، مدعای وابستگی معتدل و غیر افراطی مورد تصدیق قرار گرفته است و نیاز انسان به دین در شناخت برخی از گزاره های اخلاقی که بخشی از آنها در کتب فقهی نیز بیان شده مورد توجه واقع شده و به اشکالاتی که بر این وابستگی وارد شده پاسخ لازم داده شده است. آخرین مساله ای که مورد بررسی قرار گرفته و محور چهارم این نوشتار را به خود اختصاص داده است مساله وابستگی روانشناختی اخلاق به دین و تاثیر آموزه های دینی در روی آوردن مردم به سمت انجام آموزه های اخلاقی است. در این بخش نیز ابتدا قرائت افراطی و وابستگی حداکثری مطرح شده و مورد نفی قرار گرفته و سپس با ادله کافی به اثبات وابستگی معتدل اخلاق به دین در این عرصه پرداخته شده است. با توجه به دستاورد بحث در محورهای فوق این نتیجه به دست می آید که اخلاق در برخی از عرصه ها به دین نیازمند است که مهمترین آن همان عرصه معرفت شناختی است و این نشان دهنده این است که مدعای تقدم مطلق اخلاق بر دین ادعای درستی نیست بلکه برای شناخت ارزش های اخلاقی ما باید علاوه بر عقل و وجدان درونی به متون دینی نیز مراجعه کنیم و در پرتو معارف حاصل از عقل و نقل به سوی اخلاق واقعی گام برداریم.
تربیت اجتماعی و پایه‌های اخلاقی آن در قرآن از دیدگاه علامه طباطبایی
نویسنده:
مهدی سلطانی رنانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
اصفهان: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - شعبه اصفهان,
چکیده :
اسلام دینی اجتماعی است و احکام فردی آن نیز آهنگ اجتماعی دارد و از آن‌ها برای اصلاح و تقویت روابط اجتماعی و تحقق اخلاقی تربیت اجتماعی و اجرای اهداف مقدس جامعه بهره می‌گیرد. هدف اسلام در این سیر، تنها ساختنِ فرد دین‌دار نیست؛ بلکه ساختن جامعه دین‌دار نیز هست، جامعه‌ای که روابط اجتماعی آن براساس اهداف و احکام دین سامان گیرد، جامعه‌ای ارزشمند است که در آن سعادت فرد با سعادت جامعه پیوند خورده است و تربیت اجتماعی با دو مقوله مسئولیت‌های اجتماعی و ایمان اسلامی، ارتباطی قوی و انفکاک ناپذیر دارد. توجه به پایه‌های اخلاقی با رویکرد قرآنی به مثابه عاملی مهمّ در تثبیت و ایجاد جامعه مطلوب اسلامی و پایداری تربیت صحیح اجتماعی به‌شمار می‌آید و تقوا، عدالت اجتماعی، وحدت و امنیت اجتماعی، مهمّ‌ترین این پایه‌ها محسوب می‌شوند. مرحوم علامه طباطبایی از جمله مفسران و حکمایی است که در اندیشه‌های تفسیری و فلسفی خویش توجه خاصی به بحث یادشده نموده و معتقد است که پایه‌های اخلاقی از لوازم اعتقادی و عملی در تربیت اجتماعی انسان‌ها به‌شمار می‌آید. ایشان جامعه بدون اخلاق و تربیت اجتماعی و جامعه بدون توجه به پایه‌های اخلاقی را عامل سُستی و بی‌بنیادی انسان‌ها در عرصه ایمان و عمل نیک شمرده است که در این صورت، جامعه رو به انحطاط رفته و فساد و هرج و مرج در آن گسترش می‌یابد. سعی نگارنده در این مقاله آن است که پایه‌های اخلاقی تربیت اجتماعی انسان‌ها در قرآن را از دیدگاه علامه طباطبایی بررسی کند.
صفحات :
از صفحه 235 تا 260
جایگاه عقل در تربیت دینی از دیدگاه علامه طباطبایی
نویسنده:
محسن قاسم پور
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: انجمن علوم قرآن و حدیث ایران,
چکیده :
با توجه به تعريف انسان و هدف از آفرينش او در قرآن تربيت دينی غايتمند است. اين نوع تربيت، بر اساس آموزه های دينی دارای مبانی، اصول و روش های خاص خود است. توجه به جايگاه و کارکرد عقل در تربيت دينی بر مبنای خردورزی، شايسته هر گونه تامل و بررسی است. به فعليت رسيدن جنبه های گونه گون اين نيروی خدادی، که ما آن را به ترتيب عقلانی تعبير می کنيم ياری کننده انسان در نيل به آن هدف غايی است. علامه طباطبايی از مفسرانی است که به تفکر و تعقل و نقش ويژه آن در تربيت انسان اهتمام خاصی داشته است. به نظر وی، تعريف قرآن از عقل، نيرويی است که انسان ضمن بهره مندی از آن در دين به وسيله آن خواهد توانست به سوی حقايق معارف و اعمال صالحه راه بگشايد. به نظر اين مفسر نقش عقل در تربيت دينی کليدی است، اما در فرآيند تربيت تحت تاثير عواملی ممکن است دچار لغزش هايی گردد. در اين مقاله، راهکارهای تحقق اين نوع از تربيت با عنايت به روش هايی مانند تعليم علم و حکمت، روش تهذيب نفس و ايجاد بسترهای لازم برای بروز و ظهور تفکر بر اساس آرای علامه طباطبايی در تفسيرالميزان مورد بررسی و تحليل قرار گرفته است.
صفحات :
از صفحه 65 تا 90
زیبایی‌شناسی در جهان‌بینی دینی و فلسفی و علمی
نویسنده:
حسن ذوالفقارزاده
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی,
چکیده :
جهان‌بینی نوعی برداشت و نحوۀ تفکر انسان نسبت به جهان است. نحوۀ نگرش به جهان به سه نوع دینی، فلسفی و علمی دسته‎بندی شده است که نسبت به هم ترتّب زمانی دارند. در هستی‎شناسی دینی، نخستین خلقت نور الهی است. دین سرآغاز همۀ علوم است. با تمسک فلسفه و علم به دین، معرفت و حیات بشری به سمت تکامل و توسعه سیر می‌کند.<br /> در جهان‎بینی دینی‎، زیبایی از سرچشمۀ جمال مطلق نشئت می‌گیرد و ذات حق، جمیل علی‎الاطلاق است؛ ظلّ جمیل، جمیل است و محال است که جمیل نباشد. زیبایی در جهان‎بینی فلسفی، از دیدگاه افلاطون در خط منقسم هستی‎شناسی نخست در عالم مُثُل تعیّن پیدا می‌کند و در عالم ریاضی کمّ و کیف به خود می‌گیرد و در عالم محسوسات به تعیّن عینی می‌رسد. در جهان‎بینی علمی و تجربی، طبیعت و جهان خلقت دارای انتظام فضایی و زیبایی است. جهان هستی کارگاه صنع الهی است و زیباترین مخلوقات بین همۀ موجودات در خلقت انسان، پدیدار گشته است.<br /> در تعامل دین و فلسفه، حکما و فلاسفۀ اسلامی مکتب فلسفی‎شان را از سرچشمۀ زلال دین کسب کرده‎اند. در تعامل دین و علم، زببایی‎شناسی تجربی تحت شمول احکام الهی قرار‎می‌گیرد و در تعامل علم و فلسفه، زیبایی‎شناسی علمی و تجربی، مصداقی و زیبایی‎شناسی فلسفی، کلّی و دربرگیرندۀ مصادیق متعدد است.<br /> زیبایی حقیقی از دین و نظام ارزشی نشئت می‌گیرد و در فلسفه و علم جریان پیدا می‌کند و پس از ظهور زیبایی، زیبایی دینی و فلسفی و علمی در تعامل هم قرارمی‌گیرند و همۀ زیبایی‌ها در دین به وحدت می‌رسند.
صفحات :
از صفحه 45 تا 66
تقابل عقل و هوا در کلام امام علی (ع)
نویسنده:
عبدالهادی فقهی زاده، طاهره چینی فروشان
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعت فرهنگی,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
بزرگ ترین دشمن سعادت و رستگاری آدمی نفس خودبین و هوس مدار اوست. این مرتبه از نفس زمینه را برای راه یابی اخلاق ناپسند به عرصة وجود انسان فراهم می کند؛ اگر آدمی با این مرتبه از نفس مبارزه کند، می تواند خویشتن اصلی خود را پیدا کند و به مرتبة بالاتری نائل آید. از این رو، مجاهده با نفس و کنار زدن هواهای نفسانی موجب به بار نشستن اخلاق و شکوفا شدن آن در وجود آدمی می شود. در عین حال، تنوع و کثرت جلوه های هوا و هوس در انسان مبارزه با آن را دشوار می کند؛ به ویژه به این سبب که هوا دربرابر عقل است، اما از جنس عقل عملی، نه عقل نظری، و هوای نفس مانع پدید آمدن انگیزه هایی است که برای تحریک عقل عملی لازم اند. هوای نفس حتی در عقل نظری هم اختلال ایجاد می کند؛ به طوری که گاه انسان باطل را حق می انگارد یا عملاً به شرک روی می آورد. ازآن جا که در منطق قرآن منشأ همة گناهان به هواپرستی منتهی می شود و مرجع همة اوصاف رذیله شرک است، هواپرستی در حقیقت شرک ربوبی است. ازاین رو، علمای اخلاق «تخلیه»، خالی کردن نفس از رذایل، را بر «تحلیه»، آراستن نفس به زیورهای اخلاقی، مقدم می دانند و آن را عامل شکوفایی فضایل اخلاقی برمی شمارند.
صفحات :
از صفحه 91 تا 104
معنویت گرایی در قرآن (مبانی، مولفه ها و کارکردهای معنویت قرآنی)
نویسنده:
محمدجواد رودگر
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
ساوه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه,
چکیده :
معنویت بر اساس اعتقاد به عالم غیب و جهان ماوراء و اصالت را به عالم باطن دادن شکل می گیرد و معنویت گرایی یعنی غیب گروی که خدا، قیامت، روح مجرد الهیِ انسان و... از مصادیق بارز آن هستند و لذا معنویت منهای خدا و جهان غیب نداریم و معنویت گرایی انسان چه انسان سنتی و چه انسان مدرن، یا قدیم و جدید که البته با توجه به هویت وجودی انسان چنین تقسیمی غیر منطقی است و در جغرافیای معرفت راه ندارد بر مبادی و اصولی استوار است که عبارتند از: اصالت روح، اصالت فطرت، اصالت عالم غیب و اصالت شریعت و دارای مولفه هایی است که عبارتند از: عقلانیت، اعتدال، عبودیت و کارکردهایی دارد که در ساحت های فردی، اجتماعی و مادی و معنوی می تواند تجلی یابد و... . نوشتار حاضر معنویت در قرآن را با توجه به چنان مبانی، مولفه ها و کارکردهایی در سه محور مورد پژوهش و پردازش قرار داده است تا ضمن تبیین ایجابی به نقد ضمنی و سلبی معنویت های سکولار نیز پرداخته شود. در نوشتار حاضر اثبات شده است که معنویت پایه تکامل و دارای جامعیت است تا همه ساحت های زندگی انسان را پوشش دهد و معنویت قرآنی قلمرو گسترده ای دارد که روح حاکم بر زندگی مبتنی بر عقل و اراده و عشق و ایمان است.
صفحات :
از صفحه 15 تا 32
جنسیت و هنجار اخلاقی در قرآن و روایات
نویسنده:
احمد دیلمی
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: پژوهشگاه علوم وحیانی معارج,
چکیده :
مناسبات جنسیت و ارزش اخلاقی، یکی از مسائل بنیادین در پژوهش‌های اخلاقی است. در دوران معاصر، جنبش‌های به اصطلاح طرفدار برابری زنان با مردان، یکسره به انکار ابتنای هنجار اخلاقی بر جنسیت پرداخته‌اند؛ هرچند برخی از آنها در ادعایی تناقض‌آمیز، خواهان برتری ارزشی زنان شده‌اند. رویکرد رایج‌تر در این‌باره آن است که اگرچه ممکن است جنسیت در هنجار حقوقی تأثیر بگذارد، نمی‌تواند منشأ تفاوت در هنجار اخلاقی گردد. در این نوشتار با توجه به لایه‌های مختلف هنجار اخلاقی و پیش‌فرض‌های کلامی و فلسفی اخلاق و مطالعهٔ آنچه در این باب در قرآن و روایات آمده، نشان داده می‌شود که جنسیت می‌تواند در برخی از لایه‌های هنجار اخلاقی تأثیرگذار باشد؛ در حالی که ابتنای برخی دیگر از لایه‌های آن بر جنسیت غیر ممکن است.
صفحات :
از صفحه 101 تا 123
  • تعداد رکورد ها : 174