جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب الآراء و الدیانات،تالیف نوبختی، کتابی درباره عقاید و باورهای پیروان ادیان و مذاهب و مکتبهای گوناگون کلامی و فلسفی به زبان عربی بوده است. کتاب الآراء والدیانات را پس از نوبختی، نویسندگانی مانند: مسعودی، ابن جوزی، ابن ابی الحدید و دیگران در دست داشتهاند. از اشارات آنان میتوان استنباط کرد که الآراء و الدیانات حاوی مطالبی بدین شرح بوده است: عقاید سوفسطاییان، عقاید ثنویان، عقاید فیلسوفان یونان، مذاهب هند و باورهای هندوان، مذاهب صابئیان و مجوسیان، آرای منجمان و اصحاب فلک، عقاید جهم بن صفوان، مذهب هشام بن حکم در تشبیه و تجسیم، عقاید مقاتل بن سلیمان و نعیم بن حماد و داوود جواربی از متکلمان شیعی و عقاید فیلسوفان رواقی.

در این تحقیق برآنیم تا تفسیری تطبیقی از سوره کهف(آیات 1 تا 59) از روایات موجود فریقین در ذیل آیات ارائه دهیم و هدف از آن روشن نمودن نقاط اختلاف و اشتراک بین دو گروه می‌باشد تا معین گردد کدامین مذهب به مباحث معرفت‌شناختی بیشتر پرداخته است.برای این کار علاوه بر منابع مهم فریقین در تفسیر، چه تفاسیر اجتهادی و چه تفاسیر روایی بیشترین بهره را از تفسیر نورالثقلین در روایات شیعه و تفسیر الدرالمنثور در روایات اهل سنت برده‌ایم. همچنین از بسیاری کتب دیگر که ما را در ارائه هر چه بهتر بحث یاری می‌کردند استفاده شده است.تحقیق مورد بحث شامل پنج فصل می‌باشد که فصل اول بیانگر کلیات مورد بحث در تحقیق است، در فصل دوم به تفسیر روایی آیات پرداخته شده است، فصل سوم کار گونه-شناسی روایات را بر عهده دارد تا روشن گردد کدام گونه روایی بیشترین مورد را به خود اختصاص داده است و در فصل چهارم آسیب‌های موجود در روایات شناسایی شده و سعی بر این بوده تا آسیب‌ها به نوعی برطرف گردد و در انتها آموزه‌های هدایتی که از آین آیات به دست می‌آید بیان شده است معارفی که بیشتر درباره مسائل اعتقادی از جمله توحید و معاد می‌باشد.

چکیدهبا توجه به اینکه‌ اسلام آیینی جهانی است و همه ی مردم جهان با زبان های مختلف باید از تعالیمقرآن بهره مند گردند ، لذا به خاطر ابلاغ پیام الهی به ملل گوناگون، قرآن به زبانهای مختلف ترجمه گردیده‌است و سبک بیانى قرآن هم به گونه‏اى است که فهم معانى و مفاهیم ژرف آن جز با افزودن عبارت‏هاى تفسیرى مقدور نیست. دلیل این امر وجود آیات مجمل در قرآن کریم است. آیات مجمل آیاتى است که دلالتشان روشن نمى‏باشد و فهم معناى آنها نیازمند تفسیر است. اسباب اجمال را اموری همانند: وجود الفاظ مشترک، حذف برخى واژه‏ها، نامشخص بودن مرجع ضمیر، کاربرد الفاظ غریب، تقدیم و تاخیر، و وجود چند احتمال در معناى آیه می‌داند. افزون بر این، فهم معناى برخى آیات تنها با دانستن شأن نزول یا فضاى نزول آنها میسر است. بى‌شک افزودن همه این امور به ترجمه قرآن آن را از شکل رایج ترجمه خارج کرده و به تفسیر نزدیک مى‏سازد که مترجمان در این زمینه، ناگزیر از گنجاندن افزوده‌هایی نمایان و یا اشراب شده در متن ترجمه بوده‌اند، که اغلب با استناد به تفاسیر و یا کتابهای سبب نزول و یا مباحث کلامی و اصولی و ... انجام گردیده است و در این جاست‌ که نیاز به تحلیل و تطبیق عبارات و جملات افزوده در این ترجمه‌ها و سنجش میزان انطباق آنها با آراء مشهور، احساس گردید. و در این زمینه، ابتدا آیاتی که مترجمان در ترجمه‌ی این آیات از افزوده‌هایی استفاده نموده بودند، استخراج می‌گردد و بعد از آن، صرفاً ترجمه‌ی مترجمانی از میان هفت ترجمه‌ی برگزیده، ذکر می‌گردد که افزوده‌ی کلیدی و موثر برای فهم بهتر آیه داشته‌اند و بعد از استخراج این ترجمه‌ها، مراجعه به نظرات مفسران که بر اساس مفهوم آیه از حیث آیات الاحکامی و یا مباحث ادبی و لغوی و یا مباحث کلامی انتخاب می‌گردید، انجام می‌گردد و از طرف نگارنده‌ی این رساله، نقد و بررسی انجام می‌گیرد که آیا افزوده‌ی ذکر شده از طرف مترجم، پشتوانه‌ی تفسیری دارد و یا خیر؟ و آیا ذکر این افزوده برای فهم آیه‌ی مورد بحث، لازم بود و یا این که آن، افزوده‌ای زائد و بدون کارایی است؟ این پژوهش، به بررسی‌ افزوده‌های ‌هفت ترجمه‌ی ‌معاصر قرآن به ‌زبان ‌فارسی ‌در ترجمه‌ی جزء 17 و 18، که‌ از میان ‌ترجمه‌های‌ دیگر انتخاب شد، یعنی؛ ترجمه‌های «الهی‌قمشه‌ای، خرمشاهی، صفارزاده، فولادوند، گرمارودی، مشکینی و مکارم» پرداخته و نیاز‌ و عدم‌ نیاز و ضرورت و عدم ضرورت این افزوده‌ها و همچنین منابع و مآخذ مورد استفاده قرار گرفته شده از طرف مترجمان فوق الذکر در ترجمه‌ی این جزء، توسط نگارنده‌ی این رساله مورد بررسی قرار گرفته است ‌که ‌مراجعه‌ به ‌آراء مشهور از مفسران شیعه و اهل سنت‌، مبنای این -پژوهش ‌بوده و با اظهار نظر و تحلیل نگارنده، در پایان بررسی هر آیه همراه می‌باشد.

این رساله با هدف تبیین ارتباط آیات سوره کهف تدوین شده و زیر مجموعهی طرحی بزرگتر است که ناظر بر کلیه سوره های قرآن است و هم‌اکنون در دست اجراست تا عوض بحث‌های نظری در مورد ارتباط یا عدم ارتباط آیات، عملاً رابطه تنگاتنگ آیات به تصویر کشیده شود و ثابت شود اگرچه نزول آیات به صورت پراکنده صورت گرفته ولی چون از سوی خداوند حکیم و برای همه‌ی عصرها و نسلها پیام دارد برخوردار از نظمی است که به هیچ وجه تابع اوضاع زمان نزول، نبوده بلکه کاملاً حکیمانه است.در مسیر بررسی ارتباط آیات این سوره، هشت خط ارتباطی شناسایی و مشخص گردیده است که عبارتند از: جلوه های ولایت خداوند و اولیای او، مشرکان و کافران، پیامبر، توحید، قرآن، معاد، زینت دنیا، مبانی و اصول که هر یک از این خطوط به دستهها و زیرمجموعه های پس از شناسایی خطوط ارتباطی هشت‌گانه، از رهگذر نشان دادن رابطه‌ی بین این خطوط، شبکه‌ی ارتباطی آیات این سوره به تصویر کشیده شده است.این بررسی نشان می‌دهد آیات سوره ی کهف از رابطه‌ی تنگاتنگ برخوردار بوده و یک شبکه ی ارتباطی را پدید آورده است.

شلایر ماخر عنوان پنجاه و نهمین مدخل از مجموعه‌ی دانشنامه فلسفی استنفورد است. فردریش دانیل ارنست شلایر ماخر نه فقط فیلسوف بلکه عالمی برجسته در زمینه‌ی ادبیات یونانی- رومی و متاله برجسته‌ای نیز بود. بخش زیادی از کار فلسفی اودر فلسفه دین بود، اما احتمالاهرمنوتیک (یعنی نظریه تاویل) و نظریه‌ی ترجمه‌ی اوست که از چشم‌اندازهای فلسفی مدرن بیش از هر مبحث دیگری سزاوار توجه است. این مقاله دربردارنده‌ی این مهم است که شلایرماخر اگرچه به لحاظ جنبه‌های فلسفی مهمی وامدار بسیاری از اسلاف و معاصرانش (از جمله اسپینوزا، کانت، فردریش شلگل، شلینگ) است، بالاتر از همه و به طور خاص پیرو اندیشه‌های فلسفی یکی از اسلافش بوده است: هردر.

این نوشتار با عنوان «رویکرد به رخداد عاشورا در دوره آل بویه» در پاسخ به این سئوال که رویکرد به رخداد عاشورا در دوره آل بویه چه بوده است؟چرا؟این فرضیه رامطرح می کند که آل بویه در رویکرد به رخداد عاشورا نه به شیوه تاریخی که منتج به الگوگیری ازآن شود بلکه به شیوه کلامی به آن توجه نمودند که نگاه خاصی به مقولات فراتاریخی وغیرقابل الگوگیری داشت.برای اثبات این فرضیه ابتدا نگاهی به شرایط سیاسی اجتماعی حاکم برعصرآل بویه وسیاست مذهبی حاکمان آل بویه می اندازیم. چرا که رویکرد به این واقعه مهم، مانند هرتحول دیگری ازشرایط سیاسی-اجتماعی جامعه یا نحوه نگرش حاکمان به مسائل تأثیر و تأثر می پذیرد.شرایط بوجود آمده دراین دوره برای شیعیان درابراز علنی عقائد و باورهای دینی خود حائزاهمیت است.درادامه به رویکردهایی که در دوره آل بویه به رخداد عاشورا در حوزه نظر وعمل وجود داشته است پرداخته شده و به نقش مورخان وارباب مقاتل و شعر شعرا ومرثیه سرایان حسینی که دراین دوره ی حکومتی ازنمود و ویژگی خاصی برخوردار است در تبیین این واقعه عظیم، اشاره شده است. به رویکرد و اقدامات عملی هیأت حاکمه در توجه دادن اذهان به این فرایند و نحوه تعامل آنها با اکثریت اهل سنت جامعه درپرتو آن نیز اشاره شده است.درپایان با تأکید براین مسئله که آل بویه سیاست تسامح وتساهل را درهمه امور به ویژه امور مذهبی دنبال می کردند وهر چند که در برپایی مراسم سوگواری شهدای کربلا همت گماردند و دراحیاء ورونق مراسم وتوجه دادن به مشاهد مشرفه شیعه خصوصاً کربلای معلی تلاش زیادی ازخود نشان دادند، اما به دلیل وجود اختلافات مذهبی درجامعه وسپاه تحت امرآنان وحاکمیت وخلافت اهل سنت که در بین مسلمانان مشروعیت داشت وریشه داربود درصورت داشتن رویکردی تاریخی به رخداد عاشورا باعث تحریک جامعه برعلیه حاکمیت خودشان می شد چرا که قیام علیه ظلم وبی عدالتی وبرعلیه خلافت غیرحق دردرون حادثه عاشورا نهفته است.لذا سعی شده است که درمعرفی این قیام جنبه های کلامی وماورائی بیشتر مورد توجه قرار گیرد. رویکردهای کلامی بیشتردر میان مورخین وعلماء شیعه که علم وعصمت امام را مد نظر قرار می دهند وجود دارد.چرا که در قرن 4 و 5 هجری کلام شیعه رشد وگسترش چشمگیری داشته است و رویکرد ماورائی بیشتر درمیان علماء ومقتل نویسان اهل سنت از جایگاه ویژه ای برخوردار است.

در دوره ی سامانی مذاهب مختلف اسلامی در خراسان و ماورالنهر پراکنده بودند. هر چند بیشتر مردم خراسان و ماورالنهر پیرو فرقه ی حنفی، بودند اما پیروان دیگر مذاهب نیز در کنار حنفیان زندگی آرامی داشتند.امیران سامانی اگر چه خود پیرو مذهب تسنن حنفی بودند ، و نسبت به نشر و گسترش آن از هیچ تلاش و کوششی دریغ نکردند ، اما نسبت به سایر مذاهب اسلامی و حتی غیر اسلامی تسامح و مدارا به خرج دادند و کمترین مزاحمت را برای سایر مذاهب به وجود نمی آوردند. هر چند در دوره ای کوتاه ، به سرکوب شدید اسماعیلیه پرداخته شد.که البته این سرکوب نیز بیشتر از جنبه ی مذهبی ، جنبه ی سیاسی داشت.

از میان‌ رفتن مرزهای زمانی و مکانی و نزدیکی فرهنگ‌ها و جوامع، موضوعی به نام جهانی شدن را به محافل سیاسی، اقتصادی و فرهنگی وارد کرده، چالش‌ها و فرصت‌هایی را برای آموزه‌های دینی ایجاد کرده است. هدف از این پژوهش تفکیک فرایند جهانی شدن و پروژه جهانی‌سازی غربی و تبیین نسبت‌های آن با آموزه‌های دینی است. روش تحقیق، توصیفی تحلیلی بود. پس از مطالعه اسناد موجود، تعاریف و نظریه‌های مختلف در زمینه جهانی‌شدن، جهانی‌سازی بررسی و تجزیه و تحلیل شد. یافته‌ها نشان داد می‌توان نسبت‌های مختلفی بین این دو مقوله با آموزه‌های دینی در نظر گرفت؛ نسبت جهانی شدن با آموزه‌های دینی، نسبت جهانی‌سازی با آموزه‌های دینی و نسبت میان جهانی‌شدن در وضعیت کنونی، با آموزه‌های دینی. یافته‌ها نشان داد جهانی شدن در راستای جهانی‌کردن دین اسلام، یکی از اهداف آموزه‌های دینی است. اما جهانی‌سازی غربی در نقطة کاملاً مخالف با آموزه‌های دینی قراردارد.