جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫مقايسه و تطبيق عملکرد کارگزاران خلفاي سه گانه با عملکرد کارگزاران اميرالمؤمنين عليه السلام، يکي از موضوعات مهم تحليليتاريخ صدر اسلام است. در اين پژوهش، ضمن بيانتفاوت سيره حکومتي خلفا با سيره حکومتي علي عليه السلام، معيارهاي انتخاب کارگزاران از ديدگاه خلفا با معيارهاي اسلامي که از آموزه‌هاي قرآني و سيره پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم به دست ميآيد، مقايسه شده و انحرافات رفتاري آنها در شيوه حکومت‌داري آشکار شده است. نگارنده اين تحقيق را در شش بخش ارائه کرده و در چهار بخش اول، به بررسي و معرفي اجمالي شخصيت و عملکرد کارگزاران ابوبکر، عمر، عثمان و امام علي عليه السلام و در بخش پنجم، به مقايسه عملکرد کارگزاران خلفاي سه گانه با عملکرد کارگزاران اميرالمؤمنين عليه السلام پرداخته است. در ادامه، ويژگي‌ها و شرايط يک کارگزار را از ديدگاه قرآن و سنت بيان کرده است که عبارت‌اند از: عقل، اسلام و ايمان، عدالت، تقوا، حسن سابقه، مردم‌داري، اطاعت از رهبر، امانتداري، آگاهي، و توانايي. در اين تحليل به اين نتيجه رسيده است که اصل رعايت معيارهاي اسلامي در انتخاب کارگزاران، پس از رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم دگرگون شد و برخي از افراد که به عنوان کارگزار در دستگاه خلافت خلفاي سه گانه انتخاب شدند، به هيچ عنوان صلاحيت آن مقام‌ها را نداشتند و عملکرد آنها با معيارهاي اسلامي سازگار نبود. مهم‌تر اينکه از سوي دستگاه خلافت، نه تنها با اين‌گونه افراد برخورد نمي‌شد، بلکه از آنها حمايت هم مي‌شد. نگارنده اين مطلب را با ذکر نمونه‌هاي متعدد به اثبات رسانده است. البته دلايل و شواهدي را نيز ذکر مي‌کند که تلاش برخي از همين کارگزاران در به خلافت رساندن خلفاي سه گانه بسيار مؤثر بوده و حتي اين تلاش‌ها در زمان پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم نيز وجود داشته است. همچنين در زمان خلفاي سه گانه، توجه به قبيله خاص مانند قريشي بودن و اموي بودن، در انتخاب کارگزاران بسيار مؤثر بوده که اين موضوع با معيارهاي اسلامي سازگار نيست. نگارنده به تحليل شخصيت و ديدگاه‌هاي حکومتي خلفاي سه گانه و اميرالمؤمنين عليه السلام نيز پرداخته و شيوه هر کدام را در انتخاب واليان، متفاوت ارزيابي کرده است.