جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫موضوع اصلي اين پژوهش اقدامات معاويه در جهت کسب، حفظ و گسترش قدرت، در برابر امام علي(ع) با توجه به نظريه عصبيت ابن‌خلدون مي‌باشد. معاويه در سال هشتم هجري مسلمان شد، و دو سال بعد از حکومت عثمان، مردم سرزمين شام به‌سبب قريشي بودن، کليدداري کعبه و حسب و نسب معاويه، با او هم‌پيمان شده و او را به‌عنوان حاکم خود پذيرفتند. معاويه بعد از به‌دست آوردن حکومت شام در راستاي منع نقل حديث، بيرون کردن صحابه مخالف و امتيازگيري از خلفا، مثل تسلط کامل بر منابع اقتصادي شام، شروع به فرهنگ‌سازي کرده، و براي برانگيختن عصبيت‌هاي قبيله‌اي در ميان مردم شام زمينه‌سازي کرد. با روي کار آمدن امام علي(ع) ، حکومت از دست بني‌اميه به‌دست بني‌هاشم افتاد. به‌همين خاطر، معاويه با نوشتن نامه‌هايي به صاحبان مناصب مهم، تلاش کرد تا عصبيت قومي را در آن‌ها ايجاد تقويت کند. او با معرفي کردنِ امام علي(ع) به‌عنوان قاتل عثمان، و با هم‌فکري عمروعاص و استفاده از دسيسه‌هاي مختلف، روساي برخي از قبايل مثل شرحبيل، که از موقعيت خاصي برخوردار بود، را به‌سوي خود کشانيد، و به‌وسيله عصبيت حلف و ولاء مردم را به خون‌خواهي عثمان، دعوت کرد. وي با سوء استفاده از جهل مردم و تضعيف بينش سياسي ديني آن‌ها، براي کسب قدرت، به تبليغات دروغين، وارونه جلوه دادن حقايق، تطميع سران قريش، تهديد خواندن حکومت امام علي(ع) براي فرمانداران عثمان، خون‌خواهي عثمان، جعل حديث در مذمت امام علي(ع) و مدح خلفا پرداخت. معاويه بعد از رسيدن به حکومت، براي حفظ آن به کشتار مخالفين، فشار مادي به دوست‌داران امام، زنداني کردن منتقدين حکومت خود، استفاده از فرماندهان هم‌فکر، حفظ نيروي موافق، صبر در مقابل اعتراض خودي‌ها، ترويج جبرگرايي براي جلوگيري از مخالفت مردم، منع نقلِ حديث از پيامبر، تصرف در قوانين و سبّ امام علي(ع) پرداخت. او همچنين تجمل‌گرايي و توسعه قلمرو سياسي را براي گسترش قدرت در دستور کار قرار داد.