جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫در این نوشتار بیان شد که قرآن از جذاب ترین شیوه ها به خصوص داستان برای بیان اهداف متعالی رسالتی، تربیتی و اجتماعی بهره گرفته است. قصص آن ویژگی هایی مانند واقعی و حقیقی بودن، پیام محوری و... دارند. این رساله داستان موسی و خضر را بررسی کرد، داستانی که تنها در قرآن آمده و در سایر کتب الهی ذکر نشده است و اسرار بسیاری از روابط پیچیدۀ انسان ها با یکدیگر و جهان هستی و نیز افعال الهی با انسان به دور از مباحث انحرافی و غیر ضروری تحلیل نمود، زیرا داستان انبیاء ـ به ویژه این داستان که شبیه آن در مورد هیچ پیامبر دیگری دیده نمی شود ـ اوامر و قوانین الهی را به صورت ملموس روشن می کند، از این رو اهمیت توجه به آن را افزون می نماید. دیدار موسی و خضر که در عین کوتاهی اش، از قسمت های سرنوشت ساز زندگی موسی، آن پیامبر اولوا العزم بوده است و مانند سایر قصص از اسرائیلیات خالی نیست، اما با این وجود، ابعاد آموزنده ای دارد که با توجه به منابع معتبر کتب تفسیری و روایی و..، با دقت در رویکرد کلامی و تربیتی، در حدّ توان برخی از آنها تحلیل شد، به گونه ای که پاره ای از مباحث ساختگی نقد و بررسی گردید و به صورت مستقل و جامع با ساختاری جدید بدان نگریسته شد. روشن گشت که خضر پیامبری زنده است و مراد از زنده بودن او عمری طولانی داشتن است نه جاویدان؛ بنابراین حتی مهم ترین دلایل منکران حیات او قابل قبول نیست. رسالۀ حاضر ضمن بیان مراحل مختلف این داستان ـ از جستجو تا دیدار خضر و جدایی از اوـ، شبهاتی مطرح پیرامون آن را پاسخ داد، مانند نسیان موسی و یوشع و عدم تنافی آن با عصمت آنها، نفی استطاعت صبر ازموسی، به وسیلۀ خضر، سرّ اعتراضات موسی برافعال خضر و تفاوت علم ومأموریت آن دو، و شبهاتی درمورد افعال خضر و تأویل آنها. با دقت در سیر این داستان واضح شد مانند سایر قصه های قرآنی عبرت های فراوانی دارد که برخی از آنها بیان گردید مانند عبرت های اعتقادی، معرفتی در زمینۀ خداشناسی و راهنما شناسی، عبرتهای اخلاقی و تربیتی برای فرد و اجتماع که ازمهم ترین آنها آداب سیر و سلوک و استاد و شاگرد است. به امید آن که از کسانی باشیم که با رعایت عبرت های داستان، از نتایج سودمند آن در دنیا و آخرت بهره بریم. واژگان کلیدی: قصه، داستان، موسی، خضر، تبعیت، عصمت، قضاء وقدر، عبرت، تعلیم و تعلم

‫اين پايان نامه، اوضاع فرهنگي و سياسي شهر مدينه در دوران امام سجاد( و نقش آن امام در مديريت فرهنگي و ديني مردم به‌رغم فشارهاي زياد دستگاه حکومت امويان بر آن حضرت را به تصوير مي‌کشد. نويسنده در دو بخش به تلاش‌هاي فکري و عملي امام سجاد( در جلوگيري از وقوع انحراف هاي گسترده در جهان اسلام پس از شهادت امام حسين(ع) در کربلا اشاره کرده و اوضاع شهر مدينه در آن عصر را براي فعاليت‌هاي فرهنگي، عقيدتي، ديني امام سجاد ارزيابي و وصف مي‌کند. وي در بخش اول از نوشتار خويش به اوضاع فرهنگي مدينه طي سال‌هاي پس از شهات امام حسين(ع) يعني از سال 61 هجري تا زمان شهادت امام سجاد( (سال 95 هجري) پرداخته، نخست رابطه بين فرهنگ و تمدن را بررسيده و سپس از لحاظ جغرافيايي و تاريخي اهميت مدينه در قالب مباحثي چون: چشمه‌هاي آب، راه‌هاي مواصلاتي، اسامي آن ديار و موقعيت تاريخي اين شهر در قبل و پس از اسلام را شرح مي‌دهد. آن گاه با اشاره به اوضاع مضطرب سياسي شهر مدينه در زمان خلافت امام سجاد( و پس از واقعه عاشورا، سلطه بني‌اميه بر اوضاع سياسي و اجتماعي مدينه از زمان معاويه و پس از آن و قيام‌ها و جنبش‌هاي متعدد صورت گرفته بر ضد دستگاه حکومت يزيد پس از واقعه کربلا و موضع‌گيري‌هاي سياسي امام سجاد( از اين حوادث را بيان مي‌نمايد. نگارنده در ادامه اين بخش از نوشتار خود به اوضاع اجتماعي شهر مدينه درآن عصر پرداخته و وجود طبقات اجتماعي و فاصله شديد ميان آن ها، تعصب شديد ضد شيعي و ضد اهل بيت، گسترش فساد اجتماعي، مانند غنا و موسيقي و اوضاع بد زندگي در آن زمان را وصف مي‌کند. اوضاع ادبي زمان امامت امام سجاد( در مدينه: مانند وضعيت شعر و خطابه، وضعيت علمي در آن زمان به ويژه اوضاع فقه، حديث، تاريخ، علوم قرآن، تفسير، قرائت لغت و...، از ديگر مندرجات اين بخش محسوب مي‌گردد. در بخش دوم ضمن بررسي زوايايي از شخصيت و حيات امام سجاد(، موضع‌گيري‌هاي سياسي، اجتماعي، فرهنگي، عبادي، عقيدتي و عرفاني آن امام همام در آن اوضاع خفقان به تصوير کشيده مي‌شود و تأثير ايشان بر هدايت افکار عمومي با ادعيه صادر شده و همچنين ارشادهاي تربيتي، اخلاقي، اعتقادي و اجتماعي حضرتش شرح و بررسي شده است.