جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫پژوهش حاضر، ضمن بررسي کليات و اصول اخلاقي حاکم بر فکر شيعي، ديدگاه‌هاي اخلاقي ابن مسکويه به عنوان يکي از فلاسفه مسلمان را همراه با فلسفه اخلاق وي شرح مي‌دهد. نگارنده نخست به اهميت اخلاق و مفهوم لغوي و اصطلاحي اخلاق، ادب، فلسفه اخلاق و اخلاق عملي و سپس از لحاظ فقهي به بررسي مفاهيم اخلاقي مي‌پردازد و ميراث فکر شيعه در مقوله اخلاق و فلسفه اخلاق را باز مي‌گويي. وي در همين زمينه ابتدا به معرفي منابع فکر شيعه در مسأله اخلاق، علم اخلاق و فلسفه اخلاق، تاريخچه پرداختن شيعيان به مسايل اخلاقي و ويژگي‌هاي تفکرات اخلاقي آنان را ارائه کرده، آن‌گاه ميراث بر جا مانده از تفکرات و علم اخلاق شيعه را نيز معرفي مي‌کند. او در فصل دوم علي بن مسکويه رازي يکي از فلاسفه مشهور مسلمان و شخصيت علمي، حيات اجتماعي، تفکرات فلسفي و اخلاقي و برخي عملکردها و اقدام‌هاي علمي وي را در مقوله علم فلسفه و اخلاق شرح داده است. در فصل سوم اصول فکري و اخلاقي ابن‌مسکويه، مانند علم النفس، تعريف نفس، ويژگي‌هاي نفس، ادراکات نفس، خلود و جاودانگي نفس، سعادت و شقاوت نفس، فعل اخلاقي و کمال نفساني انسان، ذکر مي‌شود. در فصل چهارم نيز برخي ديگر از اصول اخلاق نظري ابن‌مسکويه همچون: تطور انواع، رابطه جسم با نفس و پيدايي فضايل نفساني، رابطه بين قواي نفس و فضايل نفساني، معيار اعتدال و حد وسط در فضايل اخلاقي، عدالت، رابطه عدالت با نفس، اقسام عدالت، معيار عدالت، محبت، عوامل محبت، اقسام محبت، ارزش محبت و رابطه بين محبت و عدالت را مي‌خوانيم. در فصل پنجم مباحثي مثل جبر و اختيار، ضرورت نيت در فعل اخلاقي، معيار فعل اخلاقي، اثر محيط در تربيت اخلاقي، نقش دولت و محيط اجتماعي در اخلاق و تربيت، طب روحاني، حفظ سلامت نفس، ضرورت محاسبه نفس، علاج بيماري‌هاي نفس، مانند غضب، خوف و حزن (غم) و ظرفيت‌هاي مختلف نفس براي رسيدن به فضايل و رذايل اخلاقي، از منظر ابن مسکويه شرح و بررسي شده است.

هدف این پژوهش "تبیین آثار تربیتی ابتلاء در زندگی فردی و اجتماعی ابتلاء از منظر اسلام" می باشد. این پژوهش، تحقیقی توصیفی با توجه به ماهیت موضوع از نوع مطالعه کتابخانه ای است و محقق بر اساس مطالعه آیات و روایات کریمه، بهنتایج زیر دست یافت؛ در این تحقیق، دو رکن ابتلا؛ امتحان گیرنده و امتحان شونده، مشخص شد. خداشناسی، معاد و انسان شناسی به عنوان مبانی ابتلاء بیان گردید. هدف از ابتلاء ظهور انسانیت انسان، ظهور ملکات اخلاقی، ظهور رفتار اخلاقی تر، اتمام حجت پروردگار، برگشت به سوی حق و تنبیه و تربیت بیان شد. ابزار آزمایش و ابتلاء شامل؛ نماز، روزه ، جهاد ،حج ، آیات الهی و معجزات انبیاء، تغییر قبله، مال ، جان ، فرزند ، زینت های دنیایی، زیبایی چهره، ویژگی های ممتاز افراد و ملت های مختلف ، مقامات و برتری های اجتماعی، قدرت، فقر، امور طبیعی، دشمنی ها، بیماری و آزارهای دیگران می باشد. در تأثیرات فردی ابتلاء به آثاری نظیر؛ گذر از نفس و رجوع به خدا ، بیداری و یاد حق،خودیابی و یافتن جایگاه خویش ، شکوفا شدن استعداد عبودیت ، تقویت روحیه آزادگی ، تنبیه و تکان دادن ، از بین رفتن جهل و نادانی و بارور شدن عقل و اندیشه ، خالی کردن دل از دلبستگی به دنیا ،از بین رفتن سستی و به وجود آوردن عزم و اراده، پاکی و دوری از گناه توبه و بازگشت به خدا ، از بین رفتن بی تابی و جایگزینی صبر ،صعود به مقامات بالای معنوی ، اخلاص دست یافته شد و در مبحث تأثیرات اجتماعی آثار از بین رفتن کینه ها، ازبین رفتن عُجب و تکبر، شکوفایی فضایل اخلاقی، توحید در استعانت مشخص گردید.واژگان کلیدی؛ ابتلاء، تربیت، تربیت اسلامی،زندگی فردی، زندگی اجتماعی، ابزار، اسلام، مبانی، ارکان