جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شرح العلامة الزرقانى على المواهب اللدنية بالمنح المحمدية تألیف علامه شهاب‌الدین ابوالعباس قسطانى متوفاى 923 ه.ق است. اين كتاب شرحى بر كتاب مواهب لدنية از علامة قسطانى است، پيرامون شمائل پيامبر اسلام و سيره و صفات شريف ايشان به زبان عربى نوشه شده است. كتاب مواهب در 10 مقصد چيده شده است. مقصد اول در مشرف شدن پيامبر به نبوت و طهارت نسب و ولادت و رضاعت تا سال وفات حضرت، از جانب بارى تعالى. مقصد دوم در اسماء و اولاد و ازواج، اعمام و خادمين پيامبر مى‌باشد. مقصد سوم در آنچه كه خداوند از كمال خلقت به پيامبرش بخشيده كه شامل سه فصل مى‌باشد و مقصد چهارم در معجزات و خصائص ايشان كه دليل بر ثبوت نبوت و صدق رسالت اوست كه در دو فصل تنظيم يافته است. مقصد پنجم در خصائص معراج وى مى‌باشد. مقصد ششم پيرامون مواردى است كه در آيه تنزيل در بلندى و رفعت ذكر پيامبر و شهادت خدا بر صدق نبوت و ثبوت بعثت ايشان است. مقصد هفتم در وجوت محبت پيامبر و آل و اصحاب و عترت ايشان است. مقصد هشتم در طبابت پيامبر بر انسان‌هاى مريض و تعبير خواب كردن ايشان و خبرهاى غيبى‌اى كه ذكر مى‌نمودند و مقصد نهم در حقايق عبادت ايشان كه شامل 7 نوع از طهارت، نماز، زكات، روزه، اعتكاف و حج و مختصرى از ادعيه و اذكار وقرائات حضرت مى‌باشد و مقصد دهم درباره اتمام نعمت خدا بر پيامبر كه شامل سه فصل در زيارت قبر شريف و مسجد وى و در امور آخرت مى‌باشد. شرح كتاب به اين صورت است كه بالاى هر صفحه، متن اصلى كتاب مواهب ذكر شده و در پايين صفحه با آوردن جملات يا كلماتى از متن اصلى كتاب كه نياز به شرح داشته، به توضيح جزء جزء مطالب كتاب پرداخته است.

کتاب النبي الامي تعریب شده کتاب پیامبر امی اثر مرتضی مطهری می باشد که توسط محمدعلی تسخیری به عربی برگردانده شده است. کتاب، به بررسی مفهوم امی بودن پیامبر صلى الله عليه وآله وسلم، و نظرات برخی از خاورشناسان از جمله "ویل دورانت"، "گیورگیو" و "گوستاولوبون" می‌پردازد. سپس مباحث دبیران پیامبر صلى الله عليه وآله وسلم، جریان صلح حدیبیه و اتهامات مخالفان بر پیامبر مطرح گردیده است. عناوین کتاب عبارتند از: - مقدمه؛ - رسول درس ناخوانده: - اعترافات دیگران؛ - پیدایش خط در حجاز؛ - دوره رسالت و مخصوصاً دوره مدینه؛ - دبیران پیغمبر؛ - جریان حدیبیه؛ - ادّعای عجیب: - آیا منشأ اعتقاد به درس ناخواندگی پیغمبر تفسیر كلمه امی بوده است؟ - آیا از قرآن استفاده می‌شود كه رسول اكرمصلى الله عليه وآله وسلم می‌خوانده و می‌نوشته است؟ - تواریخ و احادیث؛ - اتّهام مخالفان؛ - نتیجه.

کتاب إتقان الصنعة فی تحقیق معنی البدعة توسط عبدالله بن محمد بن الصدیق الغماری به رشته تحریر در آمده است. وهابییون با عقائد ضاله و افکار منحرفشان بدعتهای بیشماری را در دین ایجاد نموده اند که این عمل آنان لطمات زیادی را بر شرع مقدس و مسلمین وارد کرده است. نویسنده این اثر، درصدد است تا بدعت و معنای آن را بیان کند و همچنین انواع بدعت را نیز ذکر نموده و بدعتهای خوب و بد را بر حسب اقتضای ادله در چارچوب قواعد اصولیه بیان دارد. همراه این اثر، کتاب توضيح البيان لوصول ثواب القرآن، که به تبیین اقوال و ادلاتی که در رابطه با قرائت قرآن از طرف قاری و اهداء ثواب آن برای اموات پرداخته و جوابیه ای بر ادله مانعین بر وصول ثواب نیز آورده شده است. و کتاب سنیة رفع الیدین فی الدعاء بعد الصلاة که به سنت بلند کردن دو دست در دعا بعد از نماز می پردازد. و در انتها کتاب حُسن التفهم و الدرك في مسألة الترك که در بیان مسائل ترک می باشد. این کتاب شامل مقدمه و هفت مبحث می باشد. مباحث اثر حاضر عبارت است: قرآن بدعت حسنه و نیکو را تأیید می کند. بدعت دو نوع می باشد. محدوده آنچه که صحابه ایجاد نمودند بعد از دوران پیامبر اسلام، برگزاری نماز در مساجدی که در آن قبور است، نشستن بر قبر، بنای مساجد بر قبور، و در ادامه مطالب این اثر، کتابهای توضيح البيان لوصول ثواب القرآن، سنیة رفع الیدین فی الدعاء بعد الصلاة، حسن التفهم و الدرك في مسألة الترك می باشد. مؤلف پس از بررسی در مسئله بدعت به معانی بدعت و انواع آن پرداخته است. و در نتیجه بدعت خوب و بد را از یکدیگر تفکیک نموده و آن بدعتی که ضلالت محسوب شده و در آتش است را بدعت سیئه یا بد دانسته است. و سپس به بنای مساجد بر قبور و اقامه نماز در آن را جائز دانسته است.

الشمائل المحمدية نوشته "ابوعيسى محمد بن عيسى ترمذى" متولد دهه اول قرن سوم هجرى و متوفاى 279 هجرى است. نام اين كتاب به صورت "شمائل النبى"، "شمائل المحمدية"، "الشمائل النبوية" و "الخصائل المحمدية" در منابع و مآخذ آمده است و بيشتر به شمائل ترمذى معروف است. اين كتاب داراى 56 باب است. 32 باب آن در جلد اول و 24 باب آن در جلد دوم است. در جلد اول 206 حديث و در جلد دوم 187 حديث و در جمع داراى 393 حديث است و حدود 10 حديث مكرّر است كه در ابواب مختلف آمده است. چهار باب درباره خصائص جسمى پيامبر(ص) است كه در آنها چگونگى چهره و رنگ پوست و مهر نبوت و موى و موهاى سپيد و طرز آراستن موهاى ايشان بررسى شده است و 43 حديث را دربر دارد.سه باب مربوط به چگونگى خضاب بستن و سرمه كشيدن و استعمال عطر و روغن‌هاى معطر است كه چهارده حديث را دربر دارد. هفت باب در مورد لباس و كفش و دم‌پايى و عمامه و ردا و اِزار و مُهر و انگشترى آن حضرت است كه 49 حديث را شامل است. سه باب به بيان اسلحه پيامبر(ص) اختصاص دارد كه مشتمل بر هشت حديث است. چهار باب به بيان چگونگى نشستن، راه رفتن، تكيه دادن به اشياء و تكيه دادن به اشخاص و... غيره اختصاص يافته و يازده حديث را شامل است.دوازده باب كتاب درباره قدح، بستر، چگونگى خوابيدن، خوردن، آشاميدن و... سخن مى‌گويد و 75 حديث را دربر دارد. ابواب ديگر كتاب به بيان گفتار، خنده، فراح، عبادت و نماز و غيره پرداخته است.

اگر بخواهیم در میان انبوه احادیث نبوی روایت شده، متواترات را فهرست کنیم، بی شک حدیث ثقلین در شمار صدر نشین ها و در کنار غدیر و کسا و منزلت و یوم الدار و ... جای خواهد گرفت. به نقل فریقین، رسول گرامی خاتم (صلی الله علیه و آله) در مناسبت های چند، به ویژه در روزهای پایانی عمر شریف خود، چنین فرموده اند: «إنّی تارکٌ فیکم الثقلین: کتابَ اللهِ و عترِتی اهلَ بیتی». این سخن که اهمیّت و هم سنگی خاندان رسالت را در کنار کتاب گران ارج خدا ( قرآن ناطق و قرآن صامت ) یاد آور است ـ در چنان جایگاهی از ارجمندی بوده است که کتاب های گوناگونی درباره آن به نگارش آمده است. کتاب الله و أهلُ البیت فی حدیثِ الثقلَینِ من الصِّحاح و السُّنن و المسانید ... من مصادر أهل السٌّنّة عنوان تازه ترین اثر جامع تحقیقی است که در این زمینه منتشر شده است. لجنة التحقیق فی مسأله الإمامة از مدرسة الإمام باقرالعلوم (علیه السلام) در قم عرضه کنندۀ این اثر در 592 ( الف – و+ 572 ) صفحه در یک مجلد است و ناشر آن دلیل ما، این نخستین چاپ را به شمارگان 2000 نسخه در 1422 ق با کیفیت تجلید خوب عرضه کرده است. ویژگی این تحقیق، آن است که در آن حدود 600 متن از میان 160 مأخذ - در فهرست 180 نام آمده - بررسی و تنظیم شده است که با واژه ها و عبارات گوناگون، همتایی دو یادگار نبوی را بیان می دارد.1 این متن ها از سه زاویه دسته بندی شده اند: 1- سند؛ 2- موقعیت صدور؛ 3- محتوای متن. به سخن دیگر، اسناد گونه گون و مناسبت های مختلف و عبارت های متنوع در نقل های حدیث استقراء و استقصا گردیده است. الف) سند هر نقل همراه آن، لفظ به لفظ از مأخذ بازنویسی شده است، امّا نه جداگانه. توضیح اینکه هر یک از احادیث با این شیوه دیده می شود: شمارۀ ترتیب ( از 1تا 587 ) ـ نام مشهور مؤلّف کتاب مأخذ ـ سند حدیث ( مطابق نسخة مبنا) ـ متن حدیث -که در آن، بخش مورد نظر با حروف سیاه متمایز است؛ شمارۀ ارجاع - که به پاورقی حاوی نام مأخذ و شمارۀ مجلّد و صفحه و گاه شمارۀ حدیث راهنمایی می کند. ب) بخش نخست کتاب (ظروفُ حدیثِ الثّقَلَین شامل سه باب) یاد کرد متن های تاریخی و حدیثی است که جا، روز، ساعت بیان، سخن و موقعیت و حالت پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله )را به هنگام آن نشان می دهد. برای نمونه، براساس آمار کتاب، سه نقطۀ مکۀ مکرمه ( زمزم، عرفات، مسجد خیف) شنوندۀ این توصیۀ جاودان رسول گرامی بوده اند و نیمه روز 18 ذی الحجه سال 10 یکی از زمان ها. از حالات آن حضرت نیز سوار بر شتر بودن و هم در بستر بیماری گزارش شده است. ج) حجم عمدۀ کتاب ( مُحتوَی حدیثِ الثَّقَلین ) انبوه دسته بندی شدۀ متن است در 4 باب زیر: 1- ماوَرَد فی متن الحدیث بشأنِ الکتاب و العترة معاً ( شامل 6 فصل، از جمله: ما ورد من فعلِ النبیِّ ( صلی الله علیه و آله )بالثقلین فی حدیث الثقلین و ...) 2- ماوردَ فی حدیث الثقلن بشأن الکتاب العزیز ( شامل 4 فصل، از جمله: أوصاف القرآن و ...) 3- ماورد فی حدیث الثقلین بشأن العترة (شامل 4 فصل از جمله: العترة فی تعابیر الحدیث و ...) 4- ماورد فی حدیث الثقلین بشأن علیّ (علیه السلام) ( شامل 6 فصل ، از جمله: ماورد من فعلِ النبیَّ ( صلی الله علیه و آله ) بشأن علیٍّ (علیه السلام) فی حدیثِ الثقلین و ...) باب های 4 گانه هر یک شامل فصل هایی است پرشاخه ( که نخستین هر کدام یاد شد). برای نمونه، واپسین فصل باب سوم ( ثمرة اتباع العترة فی حدیث الثقلین ) دو شاخه «الثَّمرة الأولی: النجاة » و« الثّمرة الثانیة: الاعتصام بملازَمَتهِم من الهَلکة و الضلال » را دارا است. روشن است که این دسته بندی پس از جمع آوری انبوه اسناد و متون سامان گرفته است. گفتنی است که اگر یک سند، به مناسبت هایی، بیش از یک جا در این دسته بندی جای می گیرد، متن کامل و شمارۀ آن تنها یک بار آمده و در دیگر جاها از ارجاع استفاده شده است. در این جا، به تیمن، متن یکی از روایات گوناگون این حدیث شریف، به گزارش یکی از مخالفان سرسخت شیعه، فخرالدین رازی، نقل می شود: «*انّی تارکٌ فیکُم ما ان تمسَّکتمُ به لَن تضِّلوا: کتابَ الله و عترتی». با پاس داشت تلاش ستایش انگیز گردآورندگان این مجموعۀ نفیس، پژوهشگران فرهنگ شیعی را به بهره گیری از این اثر مفید دعوت می کنیم.

تدوين السنة الشريفة اثر سيد محمدرضا حسينى جلالى، پژوهشى است كه جواز و اباحه تدوين و كتابت روايات پيامبر(ص) و بررسى ادله مثبتين و منكرين آن از ابتدا تا انتهاى قرن اول هجرى را مورد بررسى قرار داده است. اين كتاب به زبان عربى به همراه مقدمه نويسنده به تاريخ 1412ق منتشر شده است. كتاب با مقدمه نويسنده آغاز و مطالب در دو بخش (قسم) تنظيم شده است. بخش اول مشتمل بر چهار فصل و يك خاتمه و بخش دوم مشتمل بر شش فصل، دو الحاقيه و يك خاتمه است. نويسنده در دو بخش كتاب، ابتدا به بيان ادله جواز و اباحه تدوين روايات پرداخته و سپس، دلايل مانعين را ذكر كرده و مورد بررسى و مناقشه قرار داده است. در مقدمه، به منظور بيان جايگاه روايات در اسلام، حديث، تالى قرآن و مصدر احكام اسلامى‌دانسته شده است. به اعتقاد نويسنده، مهمترين مباحث مطرح شده در مسأله تاريخ حديث، تاريخ تدوين آن يا به عبارت ديگر، مشخص كردن محدوده شروع تدوين حديث و اسباب و انگيزه‌هايى كه منجر به منع از تدوين آن در بعضى از فترات تاريخ در صدر اسلام گرديد، مى‌باشد. در مقدمه همچنين به اختلافات موجود پيرامون تحديد دقيق تاريخ تدوين حديث و مباحث كلى مطرح شده در كتاب، اشاره شده است. در بخش اول كتاب، به مسأله جواز تدوين روايات و اباحه آن از زمان پيامبر(ص) به بعد، پرداخته شده است. به اعتقاد نويسنده، مورد اتفاق علماست كه تدوين حديث در عصر پيامبر(ص) واقع شده و بسيارى از رواياتى كه در زمان آن‌حضرت كتابت شده، به اذن و تحت اشراف آن‌حضرت بوده است. وى در اين زمينه، ابتدا به بررسى اقوال علمايى همچون دكتر شيخ عبدالحليم محمود (از اساتيد سابق دانشگاه الازهر)، دكتر عتر و دكتر رفعت پرداخته و سپس، بنا بر اصل اباحه هر چيزى تا زمان اثبات خلاف آن، مسأله تدوين حديث در عصر نبوت را جايز دانسته است. نويسنده براى استدلال بر جواز تدوين حديث و اباحه آن، به چهار دليل تمسك كرده و هر يك از فصول اين بخش را، به يك دليل، اختصاص داده است. اين دلايل به ترتيب عبارتند از: الف) عرف عقلا و تقرير شرع بر آن: نويسنده پس از بيان و بررسى اقوال علما پيرامون عرفى بودن تدوين و كتابت علوم، به اين نكته اشاره دارد كه عقلاى بشر، بر اهميت و فضيلت كتابت و نوشتن مباحث و مطالب مهم و ارزشمند، اتفاق نظر داشته و آن را بهترين وسيله براى ضبط و انتقال افكار پيشينيان به آيندگان مى‌دانند. وى به منظور نشان دادن تأييد اين سيره و عرف توسط شرع مقدس، به بررسى آيات و روايتى پرداخته كه به كتابت و فضيلت آن، اشاره نموده‌اند. ب) سنت شريف نبوى: سنت به سه قسم تقرير، فعل و قول معصوم(ع) تقسيم مى‌شود و نويسنده بحث تدوين حديث را در هر سه قسم، بررسى كرده است: سنت تقريريه: در زمان پيامبر(ص) نويسندگانى همچون سعد بن ربيع خزرجى و بشير بن سعد بن ثعلبه وجود داشته و آن حضرت نيز از كتابت در مواردى همچون دعوت پادشاهان و ملوك آن عصر به اسلام، استفاده مى‌نمود. سنت فعليه: نويسنده برخى از امور را دال بر سنت فعلى پيامبر(ص) بر كتابت و تدوين روايات دانسته است كه عبارتند از: ادخال كتابت در امور سياسى نظامى از جمله آنكه يكى از شروط آزادى اسرا، تعلم كتابت و قرائت توسط آنان به مسلمانان بود؛ امر آن حضرت بر يادگيرى و تعليم خط و كتابت به بعضى از اصحاب از جمله عبدالله بن سعيد بن عاص؛ امر آن حضرت بر صحابه مبنى بر كتابت احاديث، اخبار مسلمانان و حوادث عصر نبوت مخصوصاً احكام شرعى و فرامين صادره؛ املاى پيامبر(ص) بر بعضى از صحابه و نوشتن احاديث و اقوال آن حضرت. سنت قوليه: نويسنده روايات وارده از پيامبر(ص) پيرامون كتابت و تدوين را به چهار قسمت زير تقسيم كرده و براى هر يك، نمونه‌هايى را ذكر كرده است: رواياتى كه در آن‌ها به كتابت و تقييد، تصريح شده است؛ احاديثى كه در آن‌ها، به كتابت و تقييد، اذن داده شده است؛ رواياتى كه متضمن لفظ كتابت و تصريفات آن بدون صيغه امر مى‌باشد؛ احاديثى كه متضمن ذكر ادوات كتابت مانند «الكتاب»، «الورق»، «القلم»، «الحبر»، «المداد» و «الخط» مى‌باشد. ج) اجماع اهل‌بيت(ع): نويسنده در اين فصل، ابتدا درباره ثبوت اجماع اهل‌بيت(ع) و حجيت آن بحث كرده است. وى حديث ثقلين را يكى از دلايل ثبوت حجيت اين اجماع دانسته و به نكاتى پيرامون اين روايت متواتر، اشاره كرده است از جمله آنكه: خطاب در اين حديث، متوجه تمامى امت مى‌باشد. حكم مذكور در روايت، مبنى بر رجوع به قرآن و عترت، واجب بوده و تخلف از آن، جايز نيست. اين حديث دلالت بر استمرار وجود اهل‌بيت(ع) تا روز قيامت در كنار و همراه با قرآن دارد. حديث، دلالت بر عصمت ثقلين و اعلميت آن بر جميع امت دارد. د) سيره صحابه، تابعين و ساير علماى مسلمين: نويسنده معتقد است تدوين علم و كتابت آن، جزء سيره مسلمين بوده و اگر بتوان ثابت نمود كه اين سيره، متصل به عهد نبوت مى‌باشد، مى‌توان حجيت جواز تدوين را به اين وسيله نيز اثبات نمود. در اين رابطه وى به بررسى چهار دوره زمانى زير پرداخته است: قرن دوم هجرى و پس از آن؛ عهد تابعين قبل از آغاز قرن دوم هجرى؛ دوران صحابه بعد از وفات پيامبر(ص) و عهد نبوت و حظور پيامبر(ص). خلاصه‌اى از مباحث و نتيجه‌گيرى مطالب عنوان شده، در انتهاى قسمت اول، تحت عنوان «خاتمه قسم اول» آمده است. در قسم دوم، در شش فصل، به بررسى ادله و توجيهات مانعين تدوين روايات پرداخته شده است. نويسنده معتقد است، تا قبل از به خلافت رسيدن ابوبكر، هيچ ذكر و اثرى از منع تدوين روايات وجود نداشته و اين مسئله، از آن زمان به بعد، باب گرديده است. هر يك از ادله مانعين، در يك فصل، بررسى شده است. مهمترين دليلى كه مانعين جواز تدوين روايت ذكر كرده‌اند، منع شرعى از كتابت حديث بوده و بدين‌منظور، روايات مرفوعه‌اى از پيامبر(ص) بر همين مضمون ذكر گرديده كه نويسنده به بررسى و مناقشه در سند و دلالت آن‌ها پرداخته است. ساير ادله مذكور، به ترتيب عبارتند از: ترس از اختلاط حديث با قرآن؛ ادعاى ترس از ترك قرآن و اشتغال به غير آن؛ بى‌نياز بودن از تدوين حديث با تكيه بر حافظه؛ عدم آشنايى محدثين به علم كتابت و موارد ديگر. موارد منع روايت حديث و توجيهات عامه براى اقدام خليفه دوم بر اين منع، به همراه آثارى كه پيرامون منع تدوين روايت نوشته شده، در انتهاى كتاب، به صورت ملحقات، آورده شده است. در پايان كتاب، خلاصه و نتيجه مطالب مطرح شده در قسمت دوم كتاب، آمده است.

كامل البهائي تعریب کتاب «كامل بهائی» اثر عمادالدین طبری (متوفی 675ق) است که به قلم محمد شعاع فاخر، از فارسی به عربی ترجمه شده است. در ابتدای کتاب، دو مقدمه از مترجم و محدث قمی افزوده شده است. در مقدمه مترجم، ابتدا شرح حال مختصری از نویسنده ارائه و سپس، توضیح کوتاهی پیرامون کتاب ذکر شده است. مترجم به این نکته اشاره دارد که در اصل کتاب، با اشتباهات لغوی، تاریخی و حتی کلامی فراوانی مواجه شده و پس از تحقیق و تفحص بسیار، به تصحیح آن پرداخته است ازجمله اشکالاتی که مترجم به اصل فارسی کتاب گرفته، آن است که چرا کتاب مورد تحقیق صحیح قرار نگرفته و ناشر، به نسخه‌ای که در طبع بدان اعتماد نموده، اشاره نکرده است؟ در مقدمه دوم نیز شرح حال مختصری از مؤلف ارائه و به آثار او، اشاره شده است. مطالب اصل کتاب دو مجلد در یک جلد سامان گرفته؛ اما مترجم، آن‌را در دو جلد تنظیم کرده است. ازجمله ویژگی‌های این ترجمه، علاوه بر سعی مترجم بر حفظ اصل رعایت امانت در ترجمه و به‌کارگیری عبارات مناسب و تا حدی مسجع، شیوایی و رسایی متن است، به‌گونه‌ای که تا حد امکان، از واژه‌ها و عبارات ثقیل و سنگین در آن استفاده نشده است. به‌منظور آشنایی با نوع ترجمه و مقدار توانایی مترجم، بخشی از متن فارسی به همراه ترجمه عربی آن، نقل می‌شود: «باب یازدهم؛ برپایی سقیفه: چون رسول(ص) را دفن کردند و خبر مرگ او در دیار عرب فاش شد و رؤسا و امراء و فقرا و قبائل عرب روی به تعزیت رسول نهادند و روزبه‌روز می‌آمدند و بنوهاشم به عزا مشغول شدند، صحابه چنان مصلحت دیدند که فرصت نگهدارند و گفتند که کار خلافت به زودی بباید ساخت یمکن که اگر بنوهاشم از عزا فارغ شوند این کار بر ما تمام نشود». «الباب الحادی عشر؛ فی بناء السقیفه: و لمّا انتشر خبر وفاة النبيّ(ص) في الأطراف و الأكناف من ديار العرب، أقبل الرؤساء و الأمراء و قبال العرب للعزاء بوفاة النبيّ(ص) و صاروا يتقاطرون على المدينة يعزّون بني هاشم، و كانوا مشغولين بإقامة العزاء عليه، فاغتنم الصحابة انشغالهم بالعزاء فرصة و قالوا: إذا فرغوا من العزاء فإنّ الأمر لا يتمّ لنا حتما، و ينبغي أن نسارع إلى اهتبال الفرصة لئلّا تضيع من أيدينا»

کتاب معدن الجواهر و رياضة الخواطر تالیف محمد بن علي كراجكي طرابلسي در آداب، حِكَم، ، سخنان پیامبر و ائمه ـ علیهم السلام ـ و سخنان دیگر پیامبران الهی، حکما و زهّاد می باشد. کتاب حاضر به سبک کتاب خصال شیخ صدوق است. مؤلف در این کتاب روایات و مطالبی که اعداد در آنها به کار رفته را به ترتیب از یک تا ده آورده است. نکته دیگر اینکه در این کتاب ابتدا سخنان پیامبر اسلام ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ و سپس سخنان ائمه ـ علیهم السلام ـ و بعد از آن سخنان دیگر پیامبران الهی و در آخر، سخنان شخصیت های اسلامی یا برخی از فلاسفه و حکمای گذشته آمده است. این کتاب از لحاظ ادبی یک اثر بسیار ارزشمند و قابل توجه است که بسیاری از موضوعات اخلاقی را جمع آوری نموده و با سبکی بسیار زیبا انسان را با سخنان گرانبهای پیامبران و اولیای الهی و انسان های برجسته و اندیشمندان بزرگ آشنا می سازد. روایات این کتاب مرسله بوده و مؤلف برای کم شدن حجم آن به اسناد روایات اشاره نکرده تا بتواند حجم گسترده تری از سخنان ارزشمند بزرگان دین و دانش را در این کتاب کوچک جمع آوری نماید. علاوه بر آن، روایات این کتاب در بسیاری دیگر از منابع معتبر روایی موجود می باشد و متن روایات نیز، خود بهترین شاهد بر ارزش و اعتبار آن است. شیخ عباس قمی این کتاب را به فارسی ترجمه کرده و با نام نزهة النواظر به چاپ رسانده است. این کتاب از جمله کتاب های اخلاقی و تربیتی است که می تواند در تزکیه نفس و خودسازی مؤثر باشد.

دفتر سوم أجوبة الشبهات الكلامية، تعریب شده کتابی است که با زبان فارسی به بررسی شبهات مطرح در خصوص شخصیت پیامبر اسلام می‌پردازد. این کتاب اثر محمد حسن قدردان قراملکی است. در معرفی این کتاب آمده است: «تحلیل شخصیت پیامبر اسلام ، با رویكرد كلامی و تاریخی می‌باشد كه با هدف پاسخ‌گویی به انتقادها و شبهات واردشده در راستای تخریب چهره پیامبر اكرم، در دو بخش تدوین یافته است. بخش اول، رویكرد كلامی ـ فلسفی به تحلیل شبهات دارد و به هفت فصل تقسیم می‌شود. امی‌بودن پیامبر، علم غیب، معجزات و عصمت، ازجمله مباحث این بخش است. در بخش دوم، شبهات مربوط به شخصیت و اخلاق فردی و اجتماعی پیامبر پاسخ داده شده است. رویكرد عمده این تحقیق، كلامی ـ تاریخی است و در مواردی، از رویكرد عرفانی و فلسفی نیز استفاده شده است. در كتاب، به یك‌صد شبهه پیرامون موضوع بحث، پاسخ داده شده است»

كتاب نفحات الازهار فى خلاصه عبقات الانوار نوشته سید علی حسینی میلانی به زبان عربی و در موضوع امامت می باشد. نفحات الازهار، خلاصه‌ای‌ اس‍ت‌ از "ع‍ب‍ق‍ات‌ الان‍وار" ح‍ام‍د ح‍س‍ی‍ن‌ ل‍ک‍ه‍ن‍وی‌ ک‍ه‌ خ‍ود ردی‍ه‌ای‌ اس‍ت‌ ب‍ر "ت‍ح‍ف‍ه‌ الاث‍ن‍ی‌ع‍ش‍ری‍ه‌" ع‍ب‍دال‍ع‍زی‍ز ده‍ل‍وی‌. مؤلف در این کتاب شش آیه و ده حدیثی را که دهلوی در کتاب خود مطرح و دلالت آن را بر مسئله امامت انکار کرده است، با اسناد فراوان و غیر قابل انکار نزد مخالفین به تفصیل بررسی کرده است و با دلایل متقن و محکم دلالت آنها را بر امامت ائمه معصومین علیهم السلام به اثبات رسانده است، به صورتی که جای هیچ گونه شک و تردیدی برای یک مسلمان منصف و بدون تعصّب باقی نمی ماند. قبل از آنکه این کتاب عظیم به عربی ترجمه شود، متن فارسی «تحفۀ اثنا عشریه»، توسط شیخ غلام محمد بن محیی الدین بن عمر اسلمی در سال 1227ق به عربی ترجمه شد و سپس این ترجمه توسط محمود بن عبدالله آلوسی، در سال 1301ق در کتابی به نام المنحة الالهیة تلخیص گردید و تا مدّتی جوابی شایسته نسبت به این کتاب به زبان عربی وجود نداشت تا این که در سال 1385ق فاضل ارجمند معاصر سید علی حسینی میلانی، به توصیۀ حجت الاسلام سید محمد سعید، نوۀ صاحب عبقات تلخیص کتاب عبقات به زبان عربی را با تلخیص مجلدات حدیث ثقلین و حدیث غدیر با عنوان خلاصة عبقات الأنوار فی امامة ائمة الأطهار آغاز کرد. در این کتاب از شیوه ای بدیع در بیان محتوای کتاب عبقات الانوار استفاده شده که عبارت است از: 1.