جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آیات و روایات زیادی در باره آفرینش، منافع و رفتار با حیوانات وجود دارد که این نشانگر‏اهتمام اسلام به حیوانات است. از سوی دیگر در غرب انجمن ها و سازمان هایی به دفاع از حقوق ‏حیوانات می پردازند، تا این که بیانیه جهانی حقوق حیوانات در اواخر قرن بیستم به تصویب رسید. ‏مراد از اخلاق سکولار غرب تفکر مدرنی است که با نگرش ماده گرایانه و سودطلبی بر بسیاری از ‏کشورها سیطره یافته است. با توجه به گستره دیدگاه های سکولاریستیتاکیدمادر این جا بربیانیه ‏جهانی حقوق حیوانات می باشد. اسلام به حقوق و عدالت نسبت به حیوانات اهمیت زیادی داده و ‏همگانرا در برابر آنان مسئول می داند. نفقه حیوان که شامل تغذیه، مسکن و درمان می شود، از ‏مهمترین این حقوق می باشد ؛ در اخلاق سکولار انسان بر وفق منفعت خود با حیوان رفتار می نماید. ‏بر خلاف اخلاق سکولار ، از منظر اسلام حیوانات دارای شعور، واجد برخی از انواع معرفت وتسبیح ‏گوی خداوند سبحان می باشند و هر نوع کاری که موجب آزار جسمی و روحی آنان گشته، عملی ‏شیطانی شمرده و همواره بر رفتاری مشفقانه، صادقانه و عادلانه با حیوان تأکید شده است ولعن و ‏نیرنگ و جدایی افکندن بین حیوان و نوزادش امری ناپسند و بهره برداری صحیح ، رعایت حق ‏کامیابی و پناه دادن جاندارانِ بی آزار امری پسندیده ذکر شده است. در اسلام افزون به بیان حقوق ‏به علت های احکام نیز اشاره شده است، توجه اسلام به حیوانات عام استو شامل حیوان حرام ‏گوشت و حیوان مشرف به مرگ هم می باشدکه از این جهت با بنیان اخلاق سکولار تفاوت اساسی ‏دارد.حقوق حیوانات در اسلام به صورت دقیق، جامع و با ضمانت اجرایی قوی بیان شده است ؛ ولی ‏حمایت از حیوانات در بیانیه جهانی، به صورت کلی و غیر جامع مطرح شده است و با توجه به ماهیت ‏بشری داشتن و مبتنی بر خواست انسان بودن، قوانین در اندیشه سکولار از ثبات لازم برخوردار ‏نیست. در اسلام هر حیوانی از حق حیات برخوردار است و بدون علت نمی توان حیوانی را به قتل ‏رساند. در مورد شکار و ذبح حیوان شرایط خاصی در نظر گرفته شده است ؛ ولی در غرب جزئیات ‏مذکور نه تنها مورد اشاره قرار نگرفته که مورد غفلت واقع شده است. ‏تعیین حقوق جهانی برای بشر و موجودات، بر طبق اصولی فراتر از نگاه استقلالی انسان هاست؛ ‏زیرا انسان ها به دلیل اختلاف علاقه ها، سلیقه ها، خطا پذیری و آداب و رسوم نمی توانند ارزش ‏های واقعی در تعامل با دیگران از جمله حیوانات را در یابند. با توجه به علم، حکمت و قدرت خداوند ‏به تمام هستی، تنها برنامه سعادت و مسیر کمال، باید آسمانی باشد.‏

باورهای غیرعقلانی و تحریف های شناختی در روان شناسی، اصطلاحی است که از نظریه دو روان درمانگر آمریکاییبه نام های "آلبرت الیس" و "آرون بک" گرفته شده استکه اشاره به اختلال تفکر افراد در درک واقعیات دارد. هدف اساسی روان درمانی، تغییر نوع تفکرات بیماران روانی درباره خودشان و مردم و زندگی و مشکلاتی است که قبلاً از مقابله با آن ها عاجز بوده اند و همین موجب اضطراب و اختلالات روانی شان می شده است. قرآن کریم، نیز علاوه بر اشاره به علل و موانعی که باعث اختلال در تفکر افراد و درک حقایق می شود، راهکارهای درمانی وشیوه های اصلاح آن رابیان فرموده است. پژوهش حاضر درصدد است که به روش تطبیقی، ضمن بررسی باورهای غیرعقلانی و تحریف های شناختی در نظریه "آلبرت الیس" و "آرون بک" و بازیابی آن در مفاهیم قرآن، به میزان هم پوشانی این دو حوزه، در تبیین موضوع فوق دست یابد؛ و لذا پس از ارائه کلیات، در فصل اول پس از پرداختن به مساله شناخت در لغت و اصطلاح، به بررسی شناخت در سه حوزه فلسفه، روان شناسی و قرآن سامان یافته است؛ و در فصل دوم، به بررسی باورهای غیرعقلانی که شامل ده باور غیر منطقی و نه تحریف شناختی که در روان شناسی نقل و تبیین گردیده است، پرداخته شده است؛ و در آخر این فصل(فصل دوم)، مبنای فلسفی نظریه "الیس" و "بک"،با آموزه های دین اسلام، مورد نقد و بررسی قرار گرفته شده است. در فصل سوم که مهمترین بخش این پژوهش می باشد، پس ازنقد و بررسی تطبیقی یکایک باورهای غیرعقلانی و تحریف های شناختی از منظر قرآن، به اشتراکات و مفترقات دیدگاهقرآن و روان شناسی پرداخته شده است؛ و در پایان بدین نکته راه یافته که در تطبیق باورهای غیرعقلانی و تحریف های شناختی در دو حوزه فوق، مشترکات بیش از مفترقات است و یافته های بشری، بسیار شبیه داده های وحیانی است؛ و چون علم، اساساً بیان هست ها و نیست هاست، از این رو ارتباط با معنویت در بیان ارزش ها و بایدها و نباید های آن، نقش بسیار موثری در مقابله باباورهای غیرعقلانی و تحریف های شناختی دارد. کلید واژه ها: قرآن، روان شناسی، باورهای غیرعقلانی و تحریف های شناختی.

خاتمیت دین اسلام و توقف وحی از یک سو و نیز جریان تغییر و دگرگونی در زندگی بشر، از جانب دیگر، باعث بروز شبهاتی در مورد توانمندی فقه، در ادارۀ جامعه گشته است. از این رو بحث از ثبوت و تغییر احکام در جهت اثبات توانایی دین بر پاسخگویی به نیازهای انسان در تمامی ادوار، بسیار ضروری است. نگارنده در این رساله با دقت در علل و عوامل روند کند قانونگذاری پس از پیروزی انقلاب اسلامی که منجر به تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام گشت، دریافته است که عامل اصلی در بروز این مشکل، و در پی آن تصویب قوانین ناکارآمد، غفلت از عنصر زمان و مکان و نقش آن در تغییر موضوعات است. موضوعاتی که به ظاهر با موضوعات در صدر اسلام فرقی نداشته لکن از حیث کارکرد تفاوت اساسی دارند و از این رو احکام جدیدی را می طلبند. برخی از فقها با ظاهر بینی و بدون توجه به فلسفه و روح قانون، احکامی را که با عنایت به روابط خاص اجتماعی و به جهت اوضاع و احوال و وجود شرایط خاص در صدر اسلام تشریع گشته اند، احکامی جاودانه و ثابت برای آن موضوعات پنداشته و از این رو در جریان اصلاح قوانین بر اساس موازین اسلامی با ترجمۀ ساده و بی کم و کاست کتب فقهی و تصویب آنها به عنوان قانون (مانند قوانین مربوط به قصاص و دیات) جامعه را دچار مشکلات عدیده ای ساخته و حقوق امامیه را ناتوان در ادارۀ امور جامعه وانمود کرده اند. از این رو نگارنده از نظریۀ تقسیم احکام به ثابت و متغیر دفاع نموده و نشان داده است اسلام در ذات خود راهکارهایی را در جهت قابلیت انعطاف پذیری احکام و تطبیق آن با تغییر و تحولات اجتماعی پیش بینی کرده است. تبعیت احکام از مصالح و مفاسد، امکان تغییر آن را به روشنی ثابت می کند، چرا که مصالح و مفاسد، اموری متغیر بوده و در شرایطی دستخوش تغییر می گردند. از این رو احکام تابع آنها هم ناگزیر از تغییرند. از سوی دیگر زمان و مکان دو عنصر تاثیرگذار در استنباط احکام هستند و از ابتدای نزول دین اسلام، به گونه های مختلف و متعدد تاثیر احکام از شرایط زمانی و مکانی مشاهده شده است. همچنین تجویز اجتهاد به عنوان ابزاری جهت استنباط حکم، نشانگر قدرت بشر در درک و فهم برخی ملاکات و استنباط احکام شرعی با به کارگیری عقل و قوه تحلیل است.

تبیین ظرفیت ولایت، به عنوان یکی از محوری‌ترین آموزه های عرفان اسلامی، در تحقق تمدنی اسلامی، از مباحثی است که در فهم ابعاد هستی شناسانه تمدن ایده آل اسلامی‌نقشی بی بدیل ایفا می‌نماید و در این رساله تلاش شده است تا با بهره بردن از گنجینه ارزشمند معارف عرفان و حکمت متعالیه در نظامی‌منسجم به این موضوع به نحو تفصیلی پرداخته شود. به این منظور ابتدا در فصل نخست با شرح جایگاه انسان کامل در عرفان اسلامی ‌و به خصوص از منظر سید حیدر آملی ، تلاش شده است تا اثبات شود که ظهور کامل کمالات وجودی انسان کامل به عنوان مظهر تام مقام ولایت الهی، تنها در بستر حیات اجتماعی امکان پذیر است و تمدن ولایی در حقیقت بستری برای ظهور کمالات انسان کامل و ظهور مقام ولایت الهی اوست.از سوی دیگر برای تبیین نحوه نقش آفرینی مقام ولایت در بستر اجتماع لازم است تا نخست جایگاه هستی شناسانه اجتماع و تمدن روشن شود. به این منظور در فصل دوم با دو رویکرد فلسفی و عرفانی هویت و ابعاد فرا‌اعتباری اجتماع مورد بررسی تفصیلی قرار گرفته است. آنگاه با فراهم آمدن مقدمات لازم در دو فصل نخست، در فصل سوم ایده‌ای کلان در تبیین تمدن ولایی، به همراه ابعاد و لوازم آن مورد اثبات تفصیلی قرار گرفته است که طبق آن، نسبت انسان کامل به تمدن ولایی، به نحو فرا‌تمثیلی، مانند نسبت روح به بدن است و همان گونه که تمامی‌آثار وجودی بدن و هویت اصیل انسانی، به نفس اوست؛ تمامی‌آثار و برکات تمدن ولایی و هویت اصیل آن نیز به واسطه انسان کامل و مقام ولایت الهی اوست.