جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن کریم مهم ترین منبع انسان شناسی است. انسان هنگامی که پا به حیات مادی می گذارد و در زمین مستقر می شود، مسافری است که به کاروان سرای دنیا وارد می گردد.او با فطرت خود توجه دارد که دست قدرت خدایی دانا و حکیم او را به این کره خاکی آورده است و همسایه دیگر آفریدگان خود قرار داده است. از این رو، از پرسش های اساسی ای که ذهن بشر را به خود جلب می کند، نحوه تعامل او با دیگر موجودات است.ریشه این روابط در فطرت انسان به ودیعت نهاده شده است. با وجود این برای شکوفایی و عملیاتی کردن آنها نیازمند هدایت و راهنمایی خالق متعال است. این مقاله پاسخ پرسشهای اساسی ذیل است: 1. رابطه ام با خدا چگونه باشد؟ 2. رابطه ام با خویشتن چگونه باشد؟ 3. رابطه ام با دیگر مخلوقات چگونه باید باشد؟ پژوهش جامع درباره این پرسشها از امکان این مقاله افزون است. از این رو به اختصار نکاتی در این باره اشاره می شود.

‫چکيده : اين پژوهش از منظر قرآني به تبيين عوامل سقوط و بقاي تمدن‌ها مي پردازد و اسباب تأثيرگذار در رشد و انهدام تمدن‌هاي بشري در طول تاريخ و اجراي سنن اجتماعي الهي در حق آن ها به جهت گسترش فساد و بي‌عدالتي در اين جوامع و ظلم آنان به يکديگر را بررسي مي کند. نويسنده قصد دارد با ذکر نمونه‌هايي از سقوط و هلاکت برخي تمدن‌ها مانند تمدن بزرگ فرعونيان، عوامل مختلف تأثيرگذار در سقوط و رشد آن‌ها از جمله: عوامل اقتصادي، ديني (اعتقادي)، فرهنگي، اجتماعي و سياسي سقوط و رشد تمدن‌ها را تبيين نمايد. وي در سه فصل ابتدا مباحثي مقدماتي در زمينه مفهوم تمدن (حضاره) از جهت لغت، اصطلاح، شعرعربي و قرآن کريم ارائه کرده و سپس تعاريف دانشمندان غربي و مسلمان را از تمدن بيان مي‌کند. سپس مفردات و واژه‌هاي مرتبط با واژه تمدن همچون مدنيت و فرهنگ و ارتباط اين اصطلاحات و واژگان با يکديگر را بررسيده، آن گاه مفهوم هلاکت را از لحاظ لغوي، اصطلاحي و قرآني تحليل و واژه‌هاي مترادف هلاکت را نيز معنا مي‌کند. در فصل دوم به ترتيب عوامل مهم رشد و سقوط تمدن‌ها از ديدگاه قرآن کريم، سپس عوامل تقويت، پس از آن عوامل ضعف و در نتيجه: سقوط تمدن‌ها تجزيه و تحليل مي شود. نويسنده در همين زمينه الهي بودن تمدن، شامليت (جامعيت) از جهت زمان و مکان، وحدت، ايمان، تقوا، عمل صالح، عوامل محيطي و جغرافيايي و عوامل اقتصادي را از عوامل رشد و تقويت تمدن‌ها و سپس اموري همچون: فساد، افساد، ظلم، اتراف، عدم شکر نعمت‌ها، شيوع گناهان و معاصي در جامعه و بي‌تقوايي را از اسباب مهم سقوط و هلاکت تمدن‌ها از ديدگاه قرآن کريم برشمرده و آيات متعددي را به عنوان دليل و شاهد آورده و مفاد آن ها را به صورت اجمالي شرح مي دهد. وي در فصل سوم به معرفي تمدن‌هاي مختلف بشري که ابتدا گسترش يافته و سپس بر اثر ظلم، بي‌تقوايي و گناه بسيار سقوط کرده‌اند مي پردازد و شرح احوال و سرنوشت اقوامي مانند قوم و تمدن عاد، قوم و تمدن ثمود، قوم و تمدن سبأ و تمدن فرعونيان را که داستان و فرجامشان در قرآن کريم به صورت مفصل ذکر شده، بيان کرده و عوامل سقوط آن ها را ذکر مي‌کند.

‫چکيده : اين تحقيق، ترجمه کتاب حقوق و سياست در قرآن تأليف آيت ‌الله محمّدتقي مصباح يزدي به زبان اردو است، که به بررسي ابعاد سياسي و اجتماعي قرآن کريم و مسايل حقوقي آن براساس آيات و روايات مي پردازد. نويسنده در فصل اوّل به بررسي خاستگاه حق و نسبتِ بين حق و عدالت اجتماعي در قرآن کريم پرداخته و ضمن تأکيد بر ضرورت وجود حقوق و قواعد حقوقي در جامعه اسلامي، منابع حقوق در اسلام و معيارهاي احکام حقوقي را معرّفي مي کند. وي در فصل دوم به منشأ اعتبار و ارزش قانون و مشروعيت آن و اين که: "چه کسي مي‌تواند قانون‌گذار باشد؟" پرداخته و به شبهه هاي مربوط به مرجع قانون‌گذاري و شرايط قانون‌گذار پاسخ مي دهد. در فصل سوم قانون و قانون گذاري از ديدگاه قرآن کريم و دين اسلام، منشأ اعتبار احکام و قوانين الهي و در نهايت: زندگي اجتماعي، هدف و راه تحقّق آن تبيين مي شود. در فصل چهارم قانون و قانون‌گذاري و ملاک آن و ضرورت وضع مقرّرات و قوانين از سوي مقامي برتر که فوق آن متصوّر نيست و با توجّه به ديدگاه اسلامي که منبع همه‌ارزش‌ها خداوند متعال است و حکمت الهي، مالکيت، ولايت، علم بيکران و غَنا و بخشش او ضرورت ايجاد قوانين را از سوي خدا به عنوان قانون گذار برتر، که خالق انسان و هستي است، موجّه مي سازد. ضرورت وجودِ حکومت و ادلّه نياز به آن، لزوم ضرورت نظم و امنيّت داخلي جامعه، لزوم تصدّي امور، تعليم و تربيت، ايجاد تعامل بين فعّاليت‌هاي اقتصادي، لزوم رفع اختلاف‌ها و دفاع در برابر دشمنان داخلي و خارجي، عنوان مباحث فصل پنجم تحقيق است، که در آن نيز نهايتاً بر ضرورت وجود حکومت از ديدگاه اسلام که شرايط جامعي را براي زمامدار و حاکم ترسيم کرده، تأکيد مي شود. در فصل ششم معيارهاي برتري حکومت اسلامي، در قالب حکومتي که قانونش را پروردگار بر پيامبران اِعطا کرده، به عنوان برترين شيوه حکومت، که قران آن را حکومت اولوالامر خوانده، براي سعادت انسان در نظر گرفته و در عصر غيبت و دسترسي نداشتن به امام معصوم(، بحث ولايت فقيه و جانشينان آن حضرت، که در واقع استمرار همان حکومت با تمام ويژگي‌هاي مربوط به شمار مي آيد، ترسيم شده است. فصل هفتم و پاياني کتاب، به بحث درباره‌شورا که يکي از مباحث مهّم نظام سياسي اسلام محسوب مي شود، پرداخته ضمن بيان جايگاه آن در دين اسلام، بر فوايد شورا و مشورت از منظر آيات و روايات اسلامي، که زمينه‌هاي پذيرش عمومي و تأمين مشارکت همگاني را نيز فراهم مي سازد، تصريح مي شود.

---

‫چکيده : تحقيق حاضر، به تبيين اين موضوع مي‌پردازد که: آيا قرآن کريم طبق گفته‌هاي برخي مستشرقان و قرآن پژوهان غربي، از ديگر فرهنگ‌ها و اديان کهن اثرپذيرفته و از واژگانشان استفاده کرده، يا کتابي مستقل و بي‌نياز از ساير فرهنگ‌ها و آموزه‌هاي مذاهب و ملل و نيز وحي الهي بوده، که سرآمد افکار و انديشه‌هاي زمان قبل و بعد خويش است و زبان خاصي نيز دارد؟ نويسنده در سه فصل الفاظ دخيل در قرآن يا همان معرّبات موجود درآن را که مربوط به ساير فرهنگ‌هاي ديني است، تجزيه و تحليل مي‌کند. وي در فصل اول ضمن بيان کليات تحقيق، ضرورت واژه‌شناسي مفردات قرآن و معرّبات در لغت، قرآن و ديدگاه انديش‌مندان مسلمان را شرح مي‌دهد. در فصل دوم به مباحثي درمقوله استشراق و فعاليت‌هاي مستشرقان اختصاص دارد و آراي آنان درباره قرآن نقد شده است. نگارنده در اين زمينه با تعريف استشراق و انگيزه‌هاي پيدايي آن، آثار و فعاليت‌هاي شرق‌شناسان درحيطه قرآن را ارزيابي مي‌کند. وي در فصل سوم از تحقيق خود، با اشاره به تأثير زبان‌ها در يکديگر و زمينه‌هاي وامگيري آن‌ها از هم، تأثيرپذيري زبان عرب از ديگر زبان‌ها بر اثر معاشرت و ارتباط با ساير ملل و فرهنگ را امري طبيعي قلمداد مي‌کند. او در بخش دوم ضمن نقد انديشه‌هاي مستشرقان در موضوع واژگان دخيل در قرآن، ديدگاه‌هاي مختلف در وجود الفاظ بيگانه در قرآن، فهرست کلمات دخيل در آن و جداول آن‌ها و آراي اهل استشراق درباره بيست واژه قرآن را فراروي مخاطبان پژوهش خويش قرار مي‌دهد.

‫چکيده : نوشتار حاضر مي کوشد نقش شيعه و ائمه شيعي به ويژه امام علي( در حفظ، جمع‌آوري، اعراب گذاري، وحدت مصاحف، نقطه گذاري، دَرج قرائت هاي صحيح قرآن و رسم و شکل آن به صورت امروزي واکاوي کند. اين پژوهش در سه فصل ارائه شده است. فصل اول، مباحثي مقدماتي همچون: تاريخچه پيدايي تشيع از صدر اسلام و گسترش آن، مفهوم لغوي و اصطلاحي شيعه و تشيع، معاني مختلف حفظ و منظور از حفظ قرآن در اين تحقيق، معناي کتاب الله (قرآن کريم) از لحاظ لغوي و اصطلاحي، امتياز قرآن کريم بر ساير اسامي الهي و تعدد قرائت ها در قرآن کريم را در بر مي گيرد. فصل دوم مفهوم جمع آوري قرآن در لغت و اصطلاح، فقره ها و مراحل مختلف جمع‌آوري آن، ترکيب جمله ها و آيات، حفظ قرآن در مرحله صدرو، جمع‌آوري قرائت هاي مختلف، گردآوري ظاهر و باطن قرآن و تأليف قرآن به شکل کنوني را بيان مي کند. نگارنده در همين زمينه با اشاره به نقش مهم وفعّال امام علي( در گردآوري قرآن در مصحف علي( و نقش برخي شيعيان و شاگردان حضرتش در دوران خلافت خليفه هاي اول و دوم را در جمع‌آوري، مشورت کردن و تحقيق و در نتيجه: وحدت مصاحف، تحت اشراف امام علي( گزارش مي کند. وي در فصل سوم و پاياني نقش شيعيان را در حفظ قرآن کريم، از جهت نقطه گذاري، شکل دِهي و رسم الخطّ وا کاوي کرده و اهميت امور مذبور و نيز اعراب‌گذاري را در جلوگيري از تحريف قرآن، منعکس مي سازد. او با همين هدف، نخست به معاني قرائت ها و عوامل تشکيل دهنده يک قرائت خاص از قرآن پرداخته، سپس نقش نقطه گذاري، ضبط در قرائت قرآن و اعراب گذاري را در ارائه قرائت صحيح از الفاظ آن توضيح مي دهد. نويسنده در همين زمينه با اشاره به نقش خليل بن احمد در تشکيل مصحف به شکل و رسم امروزي، خالي بودن آن از اِشکال هاي اِعرابي و قرائت‌هاي ناصحيح، مراحل تکميل خط و جمع‌آوري مُصحف و ساماندِهي آن به صورت امروزي را از لحاظ تاريخي مرور مي کند.