جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در دهه های اخیر به صورت روزافزونی علم روانشناسی ارتباط دین و سلامت روانی را کانون توجه خود قرار داده و روانشناسان مختلف نظریه هایی را در این باره مطرح کرده اند. آلبورت دو نوع جهت گیری مذهبی درونی و برونی را شرح داد. برخی دیگر هیجان خواهی را عامل دینداری معرفی کردند که این نظریه مورد نقد قرار گرفت. و عده ای نظریه هایی در مورد ارتباط دینداری با دلبستگی در مراحل رشدی را مطرح نموده اند. وجمعی نیز بعد عقیدتی و باورهای مذهبی را از بعد عملی آن جدا نموده اند. با توجه به نظریه های مرتبط باورهای مذهبی بیشتر از باور صرف می تواند سلامت روانی را تبیین کند. جهت گیری مذهبی درونی بیش از جهت گیری مذهبی برونی سلامت روانی را پیش گویی می کند. بین باروهای مذهبی و عمل به باروهای مذهبی رابطه مثبت وجود دارد. و بالاخره اینکه زنان بیش از مردان مذهب را باور داشته و به آن عمل می کنند. ابزار استفاده شده چهار مقیاس نگرش سنجی مذهبی عمل به بارورهای مذهبی مقیاس جهت گیری مذهبی آلپورت به روایت مالتبی و دی و پرسشنامه سلامت عمومی بود. که مقیاس جهت گیری مذهبی آلپورت به فارسی برگردانده شد و پایایی آن در گروهی 23 نفره به فاصله دو هفته مورد بررسی قرار گرفت که میزان پایایی از طریق بازآزمایی 88/0 و از طریق دو نیمه کردن به روش گاتمن 94/0 بوده و برای آن آلفای کرونباخ 70/0 بدست آمد. تحلیل عوامل با روش چرخشی واریماکس و بر اساس آزمون اسکری نشان داد که مواد موجود در پرسشنامه در مجموع بیش از 3/58 درصد واریانس کل آزمون را تبیین می نماید و به این خاطر شرایط لازم از نظر روایی را دارا می باشد. و مابقی تست ها نیز توسط سازندگان و یا محققین ایرانی بررسی شده و از روایی و اعتبار مناسب برخوردار بودند. نمونه گیری به روش تصادفی در دسترس اجرا شد و کلا 177 نفر در پنج گروه مختلف که به تمام سوالات آزمون و یا اکثر سوالات پاسخ داده بودند انتخاب و در سنجش ها و آزمون های آماری شرکت داده شدند. گفتنی است که نمونه گیری بر روی حدد 194 نفر انجام گرفت. اما نمرات 17 آزمودنی به دلیل سوداری پاسخ ها و گروهی نیز به دلیل عدم پاسخ دهی به اکثر سوالات از محاسبات آماری حذف شدند.

چکیده ندارد.

حضرت ابی طالب عموی پیامبر(ص) و پدر امام علی(ع) است که نقش موثری در دفاع از دعوت پیامبر و گسترش اسلام داشته است؛ اما گروهی سعی در تضعیف شخصیت وی و مشرک بودن او دارند. نویسنده در این نوشتار به دفاع از شخصیت ابوطالب( و اسلام و ایمان و عقیده راسخ ایشان به پیامبر اسلام(ص) پرداخته و برخی از شبهات و تردیدها در شخصیت ایشان را مطرح و پاسخ داده است؛ از جمله وی برخی از مطالب انحرافی بعضی از علمای اهل سنت در مورد شخصیت ابوطالب و مشرک خواندن ایشان را مغرضانه و غیر عالمانه می‌داند. این پژوهش در پنج فصل به تبیین ابعاد شخصیت و ایمان و اعتقادات ایشان و احترام ویژه پیامبر اسلام(ص) به وی پرداخته است. شناخت موقعیت جغرافیایی و اوضاع فرهنگی، اجتماعی و اخلاقی و فکری شبه جزیره عربستان در ابتدای اسلام از لوازم شناخت شخصیت ابوطالب است که در فصل اول به آن پرداخته شده و در ادامه آن، نقش بنی‌هاشم در تنظیم مسایل اجتماعی و فرهنگی اعراب آن زمان تبیین گردیده است. در فصل دوم، نویسنده به معرفی سیره و شخصیت ابوطالب و نقش ممتاز وی در میان قریش و نفوذ اجتماعی و شخصیت وی در میان اعراب آن زمان پرداخته است. به اعتقاد وی، ابوطالب و اجداد وی به دین ابراهیم( (دین حنیف) ایمان داشتند، از این روی سعی کرده موحد بودن ابوطالب و اجداد او را قبل از بعثت پیامبر اکرم( و ایمان کامل او را پس از بعثت به پیامبر اسلام(ص) اثبات کند. در فصل سوم نیز با اشاره به برخی از عملکردها و گفتارهای ابوطالب در طول حیات خویش، ایمان راسخ او به تمام تعالیمی که پیامبر اکرم( از سوی خداوند آورده بود اشاره کرده و از شخصیت ایمانی ایشان دفاع می‌کند. در این راستا برای تأیید دیدگاه خود، آرای علمای شیعه و اهل سنت را در خصوص شخصیت ابوطالب نقل می‌نماید. فصل پنجم به بیان شواهدی برای تأیید ایمان ابوطالب اختصاص می‌یابد؛ از جمله احترام خاص پیامبر اسلام(ص) به ابوطالب و شرکت در تشییع جنازه ایشان، کفن و دفن وی، دعا کردن در حق وی و وجود برخی از اشعار و سخنان علمای بزرگ اسلامی در حق وی. نویسنده در پایان با عنایت به این شواهد، می‌کوشد شبهات و خرافاتی که در مورد عدم ایمان ابوطالب و ارائه تصویری منفی از شخصیت ایشان مطرح شده پاسخ دهد.

رجعت عبارتست ازرجوع وبازگشت عده ای ازمردگان به این دنیا درآخرالزمان قبل ازقیام قیامت، رجعت یک مساله اعتقادی وتقریباً ناشناخته است تاآگاهی عمیق ازاین مساله بدست آید ضروت این تحقیق اجتناب ناپذیراست.بابررسی عمیق رجعت درطول تاریخ شیعه درمی یابیم که این مساله درهمان آغازطرح وگسترده آن توسط ائمه (علیه السلام) دو نوع عکس العمل متفاوت را درجامعه اسلامی درپی داشته است،ازطرفی شیعیان واصحاب خاص ائمه (علیه السلام) به واسطه پیروی ازآن بزرگواران درصدد اثبات آن وردّ ادّله مخالفان برمی آمدند ، ازطرفی دیگر بعضی ازمخالفان شیعه این مساله را نوعی بدعت دانسته وبه شدت با معتقدین به آن برخورد می کردند، وشاید به علت همین تاکید ونیز مخالفت مخالفان بود که رجعت نگاری درزمان ائمه(علیه السلام) وازسوی اصحاب خاص آغاز گردید.مساله رجعت را دردومقام باید اثبات کرد. مقام امکان ومقام وقوع، مقام اول ازراه عقل وآیات وروایات ومقام دوم ازراه آیات ورویات قابل اثبات است. آن چیزی که ازادله رجعت برمی آید وموجب علم ویقین است این است که عده ای ازمردگان به این جهان درآخرالزمان قبل ازقیامت برمی گردند. اماکیفیت رجعت کنندگان ، تعدادآنها،و...... چیزهای اند که موجب علم ویقین نیستند.این عقیده نه مخالفت سنت الهیه است نه مستلزم قول به تناسخ است،نه منافات باتکلیف داردنه منجر به لغو بودن معاداست، بلکه عقیده رجعت یک عقیده مسلم وشفاف است که مستند به آیات وروایات می باشد.

موعود باوری یا اندیشه منجی موعود، آموزه‌ای است که می‌شود گفت در تمام ادیان وجود دارد، هر چند گستردگی و نوع این موعودباوری در ادیان مختلف متفاوت است. «مهدویت» نیز عنوان شناخته شده‌ای برای موعودباوری در اسلام است. این آموزه در تاریخ و متون روایی و کلامی تمام فرق اسلامی، چه اهل سنّت و چه فرق شیعی، بازتاب گسترده‌ای داشته است. تمایز مهم تر و اصلی موعود باوری شیعه امامیه با دیگر ادیان و فرق در جوهره مهدویت است؛ در تشیع امامی، مهدویت در ذات و جوهر خود به ظهور و تحقق حقیقت در زمین، در سایه ظهور خلیفه و حجت الاهی می‌اندیشد، و اگر هم از برپایی عدالت، رفاه و امنیت اجتماعی سخن می‌گوید، همه را از نتایج و لوازم ظهور و تحقق حق در زمین می‌داند. این نوشتار با رویکردی توصیفی تحلیلی می‌کوشد تا مبانی نظری و ظرفیت‌های آموزه مهدویت را در اسلام شناسایی کند. این نوشته با مفروض گرفتن این نکته که اندیشه مهدویت علاوه بر آن که فرجام متعالی و شکوهمند آینده جهان و سرمنزل متعالی و متکامل تاریخ بشری است دارای ظرفیت‌های تمدن‌سازی هم می‌باشد که توجه به این ظرفیت‌ها و قابلیت‌ها سبب احیای تمدن اسلامی می‌گردد. بررسی تمدن در نظام معنایی اسلام، آغازگاهی است که نویسنده برای ارائه تصویری روشن از بحث برمی گزیند. نگارنده در فصلی از نقش آموزه مهدویت در فرآیند تمدن اسلامی سخن می‌گوید و اثبات می‌کند در میان شیعیان بازتاب باورداشت آموزه مهدویت بسیار متفاوت تر از دیگر فرق اسلامی بوده است. برداشت‌های نجات بخشی صرف از این آموزه، نگاه سطحی و حداقلی و عاطفی به آموزه مهدویت و مهدویت گرایی ابزاری ازجمله یافته‌های کاوش نویسنده در کارکردهای منفی این آموزه در گستره تاریخ است. طبق بررسی‌های انجام شده در این نوشته بازگرداندن هویت واقعی مهدویت به چارچوب استانداردهای برخواسته از فرهنگ دینی، کیفیت گرایی، زمان آگاهی و تأثیر گذاری پایدار در عرصه منجی باوری از مهم‌ترین فواید رویکرد تمدنی به آموزه مهدویت می‌باشد. آموزه مهدویت با تقویت بعد فرجام گرایانه و آرمان گرایی، ایجاد هویت غایی، بسیج اراده‌های عمومی و ایجاد نوعی انتظار فعال و معنا بخشی به حیات جمعی در تاریخ به احیای تمدن اسلامی کمک می‌کند.

نکوهش زهد و مظاهر دینداری و تمجید از شراب و مصادیق آن، درصد قابل توجهی ای از اشعار میرزا حبیب را، شامل می شود و این موضوع با توجه به اینکه وی یکی از مجتهدان بزرگ شیعه بوده است قابل توجه می نماید. هدف از نگارش این پایان‌نامه، بررسی ابعاد دین‌داری، ‌میرزا‌حبیب‌ خراسانی در اشعار سکرآمیز او بر اساس سنجه‌ی دین‌داری گلاک و استارک است که برای ادیان پنج بعد قائل می‌شدند‌: 1- اعتقادی 2- مناسکی 3- تجربی 4- فکری 5- پیامدی. این سنجه ‌یکی از پرکاربردترین سنجه‌های دین‌داری، در ایران می‌بــاشد. لذا پژوهش خود را‌، با یادداشت‌برداری از ابیات و اشعار مربوط به دین‌داری و سـکر و سپس توصیف و تحلیل آن‌ها و بــا تعریفات کلی از عرفان، سـکر‌، دین‌، سنجه‌ی دین‌داری، زندگی و شخصیت میرزا حبیب آغاز نمودیم‌، بــا توجه به اشعار میرزا حبیب، به تحلیل و توصیف دین‌داری او بر مبنای الگوی مذکور و همچنین‌، بررسی و تحلیل سـکر و مصادیق مختلف آن پرداخته‌ایم‌.‌نتایج نشان می‌دهد که‌، میرزا حبیب بر مبنای سنجه ی گلاک و استارک در بعد اعتقادی به توحید‌، نبوت‌، عدل‌، امامت و معاد اعتقاد دارد‌. در بعد مناسکی، طلب حقیقت از مهم‌ترین ویژگی‌های بعد مناسکی او که دلیل بر عمل‌گرایی وی به واجبــات شرعیات و مقامات طریقت و فضایل معنوی نیز، می باشد‌. در بعد تجربه دینی، تجربه‌های دینی میرزا حبیب حاصل معرفت شهودی و اشراقی است که توجّه یا دعا‌، شناخت شهودی‌، ایمان عاشقانه‌، امید‌، از نمود‌های بــارز آنست و در بعد پیامدی، اندیشه‌های توحیدی‌، عبــادت و بندگی عاشقانه‌، توجه به بــاطن رفتارهای دینی‌، انتقاد از دین‌داران ظاهربین و سودجو‌، عدالت محوری‌، تأسی از گفتار و رفتار پیامبران و معصومین از پیامد‌های مهم دین‌داری وی می‌بــاشند‌. میزراحبیب در اشعار خود متمایل به سـکر است و سـکر در اشعارش دارای گستردگی معنایی چون‌: فنــا‌، دیوانگی و جنون‌، بی خودی و بیگانگی از خود‌، عشــق‌، مستی از شراب و بــاده عرفانی می‌بــاشد. جنبه‌ی سـکرآمیز‌ اشعارش‌ که دارای شور عرفانی است بسیار بیشتر از‌، جنبه‌ی عقلانی آن می‌بــاشد ‌. شادی در شعرش بسیار محسوس است‌. شعر او بیشتر بیان حالات و احساست واقعی اوست و شعر سفارشی کم دارد‌. برخی از نمود‌های بــارز اندیشه‌های عرفانی وی عبارت‌اند ‌از‌: بیان حالات عرفانی‌، گرامیداشت عرفا و درویشان‌، عشق و زهد‌، توجه به بــاطن‌، قلندرانه و ملامتی‌، هرروز روز حساب است‌، کمال طلبی و معرفت‌جویی، تعلق‌خاطر به شعر رندانه و سـکر آمیز‌.

پژوهش حاضر در پی نقد و بررسی نظریه تکامل معرفت دینی می‌باشد که این نظریه تقریبا 16 سال پیشن به جامعه اسلامی وارد شده و مورد کاوش و چالش اندیشمندان قرار گرفته است. سعی این پژوهش بر جمع‌آوری مباحث طی سالهای گذشته و ارائه دسته‌بندی تازه می‌باشد.فصل اول این پژوهش درباره کلیات و تعاریف است در این فصل از تبیین موضوع، هدف، پرسشها، فرضیه‌ها، اهمیت و تعاریف مفاهیم کلیدی بحث آمده است.فصل دوم این پژوهش مشتمل بر سه مرحله است که عبارت است از: مرحله توصیف، تبیین و توصیه. مرحله توصیف سه رکن دارد که عبارت‌اند از: 1- تمایز ابدی دین و معرفت دینی، 2- صامت بودن شریعت و 3- تحول عام معارف بشری از جمله معرفت دینی که دی اینجا به بحث بشری بودن معرفت دینی نیز پرداخته شده است. مرحله تبیین دو رکن دارد که عبارت‌اند: 1- ترابط عمومی معارف، بشری بودن معرفت دینی و 2- مصرفی بودن تمام عیار معرفت دینی. مرحله توصیه نیز مشتمل بر دو رکن است: 1- تکامل عام معرفت دینی و 2- عصری بودن معرفت دینی. و در آخر همین فصل به تبیین پیامدهای نظریه تکامل معرفت دینی پرداحته است که این نظریه مستلزم پلورالیسم دینی، تعدد قرائت‌ها و تفسیر به رای است.فصل سوم از نقد و بررسی ارکان مرحله توصیف بحث می‌کند که مشتمل بر نقد و بررسی سه رکن: 1- تمایز دین و معرفت دینی، 2- صامت بودن شریعت و 3- تحول عام معارف می باشد که اینجا به نقد بشری بودن معرفت دینی همان طور که مدعی می‌گوید بحث شده است.فصل چهارم به نقد و بررسی ارکان مرحله تبیین پرداخته است که این دو رکن را در بر می‌دارد: 1- ترابط عام معارف که این رکن شامل دلایل عقلی از مدعی و نقد آن و شامل شواهد استقرایی و نقد آن و برهان فر بالذات می‌باشد؛ 2- تغذیه و مصرف دائمی معرفت دینی از معارف بشری.فصل پنجم از نقد و بررسی ارکان مرحله توصیه بحث کرده است که این مرحله نیز مشتمل بر نقد و بررسی دو رکن است: 1- تکامل معرفت دینی که در این بحث شکاکیت کلی و نقد آن مطرح شده است، و 2- عصری بودن معرفت دینی که ادعای ناممکن و غیرمعقول است.فصل آخر از جمع‌بندی کل بحث و از نتیجه‌ای که از این بحث به دست آمده است بحث کرده است و در آخرش هم منابع ذکر شده است.

پایان نامه حاضر متشکل از یک مقدمه و چهار فصل است. در مقدمه اهمیت و جایگاه علمی فلسفی و تاثیرات اجتماعی مساله قضا و قدر و نیز قدمت تاریخی و زمان ورود این مسأله در میان مباحث کلامی و عقیدتی مسلمین گوش زد می شود. فصل اول: در این فصل تعریف کلید واژه های بحث همانند قضا قدر جبر اختیار و ... و تقسیم قضا و قدر به عینی و علمی و همچنین ابعاد متفاوت فلسفی کلامی حقوقی و ... این مساله تبیین می شود. و در آخر اصل مساله طرح شده و اجمال از آراء متکلمین اسلامی ذکر می شود. فصل دوم در این فصل بعد از فهرستی از مکاتب جبری و نحله های اولیه جبرالهی مکتب جبری اشاعره براساس مبانی مختلف آن با ادله عقلی و نقلی آن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته نقادی می شود و در آخر مفاسد و اشکالات آن بیان می شود. فصل سوم: در این فصل نظریه فرقه معتزله یا مکتب اختیار با ادله آن تبیین و تحریز می شود و مورد نقض و ابرام قرار می گیرد. و در پایان به ایرادات و مفاسدی مترتب بر این نظریه اشاره می شود. فصل چهارم: در این فصل نظریه امر بین الامرین یا مکتب امامیه مورد بررسی و کنکاش قرار گرفته و با ذکر ادله عقلی فلسفی و آیات و روایات صحت و حقانیت این مکتب به اثبات می رسد. که نتیجه آن در عین گستره قضا و قدر الهی به تمام هستی و از جمله انسان آزادی و اختیار انسان است.

بررسی جبر و اختیار از دو دیدگاه شیعه و اشاعره است.اشاعره معتقدند هر کردار و گفتاری که از انسان سر می‌زند به قدرت و اراده خداوند است،قدرت و اراده انسان در آن هیچ تأثیری ندارد،لذا بر سبیل مجاز،انجام فعل به انسان نسبت داده می‌شود.این عقیده باطل است چون مستلزم اسناد ظلم به خداوند است.بهترین دلیل بر رد نظریه جبر،و اثبات اختیار،وجدان پاک انسانی است،یعنی می دانیم و تجربه کردیم که واجد اراده و اختیار هستیم.انسان در افعال خود نه چنان مجبور است که مانند ابزار و وسیله فعل باشد و نه چنان که در کردار خود مستقل باشد.بلکه رفتار او هم به خدا و هم به خود او بستگی دارد.

این پژوهش به‌منظور بررسی چالش‌های والدین در تربیت دینی فرزندانشان در مسیر تحقق تربیت اسلامی، با تأکید بر آیات قرآن، احادیث معصومین (ع) و سیره‌ی تربیتی ایشان انجام گرفته است. روش تحقیقی که برای این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته از نوع تحلیلی- استنتاجی می‌باشد که از رویکردهای پژوهش کیفی محسوب می‌شود. به روش کتابخانه‌ای اطلاعات جمع‌آوری و با تحلیل آنها، اهداف پژوهش استنتاج شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که والدین نقش بسیار مهمی در تربیت دینی فرزندانشان دارند، اما در مسیر ایفای این نقش موانعی وجود دارد که برای به انجام رساندن این هدف لازم است این موانع شناسایی و از مسیر تربیت برداشته شوند. از جمله موانعی که در این پژوهش به آن پرداخته شد شامل: سهل‌انگاری والدین در امر تربیت دینی، بی‌توجهی به نقش الگویی خود، شکاف نسلی و اهمیت ندادن به تحصیل روزی حلال، استفاده از روش‌های غلط برای تربیت از جمله اکراه و اجبار و سختگیری‌های بیجا، و همچنین موانع بیرون از خانواده مانند شرایط نامساعد فرهنگی، اقتصادی و سیاسی جامعه، رواج و گسترش روز افزون رسانه‌های غیردینی و حتی ضد دین، دوستان ناباب و تهاجم فرهنگی می‌شود؛ و در ادامه راهکارهایی برای مقابله با این موانع در مسیر تربیت دینی و در نتیجه تحقق اهداف آن ارائه شد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که اگرچه امروزه این موانع بیشتر و گسترده‌تر از گذشته شده است و راه تربیت را سخت‌تر کرده است اما اکنون نیز با اجرای راهکارهای درست تربیتی می‌توان به اهداف متعالی تربیت دینی دست‌یافت.