جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

---

‫علماي شيعه در طول تاريخ، ادامه دهنده راه انبيا و ائمه( در ترويج معارف دين مبين اسلام بوده، و خصوصاً از زمان غيبت صغرا تاکنون اين نقش را به‌صورت جدي‌تر و گسترده‌تري به‌عهده داشته‌اند. بر اساس آموزه‌هاي مذهب تشيع، در زمان حضور امامان معصوم(س)، رسيدگي به مشکلات مردم با نظر مستقيم امام صورت مي‌گيرد، اما در دوران غيبت امام(، اين امور به‌عهده مراجع و فقها در مناطق مختلف جهان گذارده شده، و علماي شيعه نيز به‌خوبي از عهده اين وظيفه مهم برآمده‌اند. پژوهش حاضر تلاش کرده است تا نقش سياسي، فرهنگي و اجتماعي علماي شيعه را در کشور پاکستان مورد بررسي قرار دهد. تا بيش از نيم قرن پيش، دو کشور هندوستان و پاکستان، يک کشور متحد بودند، اما دخالت مستمر دولت انگليس در مسايل داخلي هندوستان، موجب بروز و گسترش روزافزون اختلافات ديني، فرقه‌اي و مذهبي در ميان مردم اين کشور گرديد. از آن‌جايي که حکومت در اختيار هندوها بود، مسلمانان شيعه و سني همواره با تحقير، مشکلات و سخت‌گيري‌هاي بسيار، مواجه مي‌شدند. پس از استقلال هندوستان، مسلمانان و علماي ايشان دست به قيام زده و سرانجام در سال 1947 ميلادي، مناطق مسلمان‌نشين از هند جدا گرديده و کشور مسلمان پاکستان تأسيس گرديد. در اين قيام، جمعي از علماي پاکستان به عضويت حزب سياسي مسلم‌ليگ درآمده و در چارچوب آن حزب فعاليت مي‌کردند، اما گروه ديگري از علما، در هيچ يک از احزاب سياسي وارد نشده و از بيرون حمايت‌هاي لازم را انجام مي‌دادند. در اين ميان، علماي شييعه نيز در استقلال پاکستان نقش مهمي ايفا نموده و علاوه بر آن، به تأسيس هيأت‌ها، حسينيه‌ها و مساجد بسيار مهمي مبادرت نمودند. آن‌ها در عرصه‌هاي سياسي، اجتماعي و فرهنگي نيز اقدامات خوبي انجام دادند که ثمره آن تأسيس 405 مدرسه، اشتغال به تحصيل 12000 طلبه، تأليف و ترجمه کتب مختلف، تأسيس کتابخانه، درمانگاه، بيمارستان، دبيرستان و دانشگاه‌هاي متعدد بوده است.

‫جنبش سربداران يکي از جنبش هاي مذهبي در قلمرو وسيع حکومت ايلخانان مغول بود که ايدئولوژي تشيع در پيدايش آن تأثير زيادي داشت؛ بررسي نقش شيعه در مبارزه با مغولان و چگونگي تشکيل حکومت‌هاي شيعي سربداران از مهم‌ترين مسائل اين تحقيق مي‌باشد که با روش کتابخانه‌اي، و تجزيه و تحليل اطلاعات گردآوري شده، به انجام رسيده است. قيام سربداران نتيجه عوامل سياسي، اجتماعي، اقتصادي و مذهبي بود، که در ميان آن‌ها، جنبه مذهبي اين قيام، و اتکاي آن بر انديشه ديني شيعه، مهم‌ترين ويژگي و عامل آن بود. اين قيام توسط شيخ خليفه، و سپس شاگردش در ميان مردم گسترش يافته و سازماندهي شد، و عاقبت توسط شاخه نظامي آن جنبه عملي به‌خود گرفت، و اولين دولت شيعي پس از ايلخانان را به وجود آورد که بيش از نيم قرن به حکومت خود ادامه داد. در آن زمان، قيام سربداران الگويي مناسب براي نهضت‌هاي مشابه بود تا براي مبارزه با ظلم و ستم مغولان و سپس تيموريان به‌پا خيزند، و خيزشي عمومي را در مناطق مختلف سامان‌دهي کنند. به همين دليل، مرعشيان و سادات آل کيا، با توجه به ارتباطشان با سربداران، از اين نهضت تأثير پذيرفتند و جنبش عظيمي را در اين منطقه به‌وجود آوردند. نهضت سربداران علاوه بر خراسان، در کرمان و سمرقند نيز تأسيس گرديد، و با توجه به اشتراک اعتقادي که ميان آن‌ها و ساير شيعيان وجود داشت، با مناطق ديگري از جمله ماوراءالنهر، افغانستان و هرات نيز ارتباط فرهنگي برقرار نمودند. آن‌ها همچنين از حمايت علماي بزرگي مانند شهيد اول، فاضل مقداد و ابن فهد حلي برخوردار گشتند. با مهاجرت عده‌اي از سادات سبزوار به افغانستان، زمينه رشد تشيع در اين منطقه نيز به‌وجود آمد، و امروز نسبت برخي از سادات ساکن در قندهار و هزاره‌جات به اين سادات مهاجر مي‌رسد.

---